Het consumentenplatform van BNNVARA.
'Online dna-tests gevaarlijk en onbetrouwbaar'
05-04-2017
• leestijd 3 minuten
•
1133 keer bekeken
• 
Online dna-tests worden steeds
populairder
. Wereldwijd hebben al zo'n drie miljoen mensen een wattenstaafje met speeksel opgestuurd naar een online bedrijf dat op basis daarvan genetische informatie terugstuurt. Evolutionair geneticus Maarten Larmuseau (Laboratorium voor Forensische Genetica en Moleculaire Archeologie) en bio-ethicus Pascal Borry (Interfacultair Centrum voor Biomedische Ethiek en Recht) van de universiteit van Leuven deden
onderzoek
naar veertig online dna-bedrijven en testten hun eigen dna daar.
Inhoud zegt niks
Een dergelijke test kost tussen de 150 en 1.500 euro, afhankelijk van of je je algemene dna-profiel wilt weten of iets specifieks zoals hoeveel procent Neanderthaler of atleet je bent. Ook je voorouders, stamboom of ouderschap kun je laten testen. Uit het Belgische onderzoek blijkt dat de testen alleen vaak niet kloppen. Zo heb je inhoudelijk niks aan het feit of je 2,3 procent Neanderthaler-DNA hebt. "Élke West-Europeaan heeft één à drie procent Neanderthaler-DNA. Wat zorgwekkender is: de resultaten van de tests spreken elkaar tegen. Mijn eigen voorouders zijn volgens de ene test afkomstig uit Scandinavië, volgens een andere uit Groot-Brittannië en volgens een derde uit Midden-Europa. Om nog te zwijgen van de gevolgtrekking dat ik een Kelt of Germaan tot mijn voorouders kan rekenen: biologisch en historisch gezien is dat pure onzin", zegt onderzoeker Maarten Larmuseau.
Een dergelijke test kost tussen de 150 en 1.500 euro, afhankelijk van of je je algemene dna-profiel wilt weten of iets specifieks zoals hoeveel procent Neanderthaler of atleet je bent. Ook je voorouders, stamboom of ouderschap kun je laten testen. Uit het Belgische onderzoek blijkt dat de testen alleen vaak niet kloppen. Zo heb je inhoudelijk niks aan het feit of je 2,3 procent Neanderthaler-DNA hebt. "Élke West-Europeaan heeft één à drie procent Neanderthaler-DNA. Wat zorgwekkender is: de resultaten van de tests spreken elkaar tegen. Mijn eigen voorouders zijn volgens de ene test afkomstig uit Scandinavië, volgens een andere uit Groot-Brittannië en volgens een derde uit Midden-Europa. Om nog te zwijgen van de gevolgtrekking dat ik een Kelt of Germaan tot mijn voorouders kan rekenen: biologisch en historisch gezien is dat pure onzin", zegt onderzoeker Maarten Larmuseau.
Gevaar wordt niet gemeld
De DNA-bedrijfjes zeggen ook fitnessadvies te kunnen geven of de aanleg voor obesitas of hart- en vaatzieken op basis van DNA te kunnen meten. Bij deze dingen geldt alleen dat vooral leefomstandigheden een grote rol spelen, en niet je genen. Maar het echte probleem van deze commerciële testen is dat je jezelf en familie in een kwestbare positie brengt, doordat je DNA in een databank terechtkomt. “Je DNA wordt steeds vergeleken met dat van andere deelnemers en je krijgt een lijst namen van je verwanten. Bij mij waren dat achterneven in de vijfde of zesde graad, geen naaste familie dus”, vertelt Pascal Borry. Ook kan het nog dichterbij komen, zegt Larmuseau: “Wat als je naast je zogenaamde Vikinggehalte – wetenschappelijk gezien nonsens – ook de melding krijgt dat je een halfbroer of -zus hebt? Bij zo’n directe match kloppen die tests wel. Ik ontmoet geregeld mensen van wie het leven overhoop is gehaald door zo’n onschuldig lijkende DNA-test: hun vader blijkt niet hun biologische vader te zijn, of hij blijkt spermadonor te zijn geweest of heeft ooit een scheve schaats gereden. Dat is voor de meesten een psychologische shock. Daar waarschuwen de verkopers van die commerciële DNA-tests zelden voor.”
De DNA-bedrijfjes zeggen ook fitnessadvies te kunnen geven of de aanleg voor obesitas of hart- en vaatzieken op basis van DNA te kunnen meten. Bij deze dingen geldt alleen dat vooral leefomstandigheden een grote rol spelen, en niet je genen. Maar het echte probleem van deze commerciële testen is dat je jezelf en familie in een kwestbare positie brengt, doordat je DNA in een databank terechtkomt. “Je DNA wordt steeds vergeleken met dat van andere deelnemers en je krijgt een lijst namen van je verwanten. Bij mij waren dat achterneven in de vijfde of zesde graad, geen naaste familie dus”, vertelt Pascal Borry. Ook kan het nog dichterbij komen, zegt Larmuseau: “Wat als je naast je zogenaamde Vikinggehalte – wetenschappelijk gezien nonsens – ook de melding krijgt dat je een halfbroer of -zus hebt? Bij zo’n directe match kloppen die tests wel. Ik ontmoet geregeld mensen van wie het leven overhoop is gehaald door zo’n onschuldig lijkende DNA-test: hun vader blijkt niet hun biologische vader te zijn, of hij blijkt spermadonor te zijn geweest of heeft ooit een scheve schaats gereden. Dat is voor de meesten een psychologische shock. Daar waarschuwen de verkopers van die commerciële DNA-tests zelden voor.”
Doos van Pandora
“In de meeste gevallen zijn online DNA-testen genetische astrologie”, besluit Larmuseau. “Al zal de wetenschappelijke kwaliteit van die tests in de toekomst wel verbeteren. En blijkbaar beantwoorden ze aan een behoefte. Die bedrijfjes spelen handig in op het feit dat onze afkomst ons fascineert. Maar DNA is niet geschikt om de woonplaats van een specifieke voorouder te achterhalen. Als je echt meer wil weten over je afkomst, leer je meer door je stamboom op te stellen. Dat vergt meer moeite dan een paar muisklikken en een DNA-staaltje opsturen. Maar het vertelt je veel meer over het leven van je voorouders. En wie zich toch aan een online DNA-test waagt: weet dat je misschien de doos van Pandora opent, voor jou en je familie.”
“In de meeste gevallen zijn online DNA-testen genetische astrologie”, besluit Larmuseau. “Al zal de wetenschappelijke kwaliteit van die tests in de toekomst wel verbeteren. En blijkbaar beantwoorden ze aan een behoefte. Die bedrijfjes spelen handig in op het feit dat onze afkomst ons fascineert. Maar DNA is niet geschikt om de woonplaats van een specifieke voorouder te achterhalen. Als je echt meer wil weten over je afkomst, leer je meer door je stamboom op te stellen. Dat vergt meer moeite dan een paar muisklikken en een DNA-staaltje opsturen. Maar het vertelt je veel meer over het leven van je voorouders. En wie zich toch aan een online DNA-test waagt: weet dat je misschien de doos van Pandora opent, voor jou en je familie.”
Bron foto:
Drew XXX
Praat mee
Altijd op de hoogte blijven van het laatste nieuws?
Meld je snel en gratis aan voor de Kassa nieuwsbrief!