Onderzoek Kassa wijst uit: dierenwelzijn op maneges niet altijd goed geregeld

Vroeger was een 'stand' de standaard huisvesting, naast de traditionele box. Vandaag de dag is het overgrote deel van de Nederlandse maneges overgestapt op boxen of vrije loopstallen omdat het niet goed is voor het welzijn van de paarden om urenlang in een stand te staan. Stands zijn er alleen om dieren op- en af te zadelen of wanneer de hoefsmid langskomt.

<UPDATE 28 JUNI 2024> De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) heeft opgetreden tegen een manege die gebruik maakt van zogenaamde stands. De manege heeft een officiële waarschuwing gekregen.

De dieren staan in deze situatie op een lange rij stands in de stal en zijn met een halster aangebonden. Hierdoor kunnen ze zich niet omdraaien of gaan liggen. En dat zorgt ervoor dat de paarden hun natuurlijke gedrag niet kunnen uitoefenen. Toch zijn er nog steeds maneges die deze stands dagelijks gebruiken.  

De Federatie Nederlandse Ruitersportcentra heeft haar honderden leden al sinds 2017 verboden om deze vorm van paardenhuisvesting te gebruiken. Argument is dat het welzijn van de paarden in het geding komt. Kassa ging langs bij een aantal maneges en zag tijdens die bezoeken dat er nog steeds FNRS-leden zijn die deze ouderwetse stands gebruiken. We filmden op 3 FNRS-maneges en op een niet-aangesloten manege. Bij al deze vier maneges waren de stands tijdens ons undercover-bezoek volop in gebruik.

In de Wet Dieren staat geen nadere invulling van de regels die gaan over het welzijn en huisvesten van paarden. Die invulling wordt aan de paardensector zelf overgelaten. Doordat er niets wettelijk over is vastgelegd of verplicht is gesteld, is het naleven van de welzijnsregels voor paarden heel vrijblijvend.

Dierenwelzijn is een breed begrip dat voor verschillende interpretaties vatbaar is. Er is overeenstemming dat een optimaal fysiek en mentaal welzijn wordt bereikt als een paard vrij van honger, dorst, onjuiste voeding, pijn, ziekten, ongemakken, angst en chronische stress gehouden wordt, waarbij het paard zijn natuurlijk gedrag kan uiten binnen bepaalde grenzen.

In de Wet Dieren zijn deze begrippen het uitgangspunt voor wat betreft het dierenwelzijn. De Wet Dieren is nader uitgewerkt in een Besluit Houders van Dieren en een Regeling Houders van Dieren. Voor de invulling van de algemene regels die in die Wet Dieren staan, wordt verwezen naar de Gids Goede Praktijken. De welzijns- en gezondheidsregels en adviezen die in die Gids staan, heeft de Sectorraad Paarden in samenwerking met het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) opgesteld. In de Sectorraad Paarden zijn ook vele hippische organisaties vertegenwoordigd. De inhoud van de Gids Goede Praktijken is echter niet wettelijk vastgelegd of verplicht. Hierdoor is het naleven van de welzijnsregels voor paarden tot op zekere hoogte vrijblijvend.

De toezichthouder, de NVWA, en de landelijke Inspectiedienst (LID) gebruiken de Gids voor Goede Praktijken als leidraad bij het toezicht op het welzijn van de paarden.  Alleen zijn veel regels uit de Gids niet- of niet goed te controleren of te handhaven. Deze instanties komen bovendien vaak pas in actie als het bijvoorbeeld om verwaarlozing of mishandeling gaat.

Zo schrijft de NVWA over hun inspecties in 2021: "De overtredingen bij paarden en melkvee betroffen voornamelijk: het onthouden van de nodige zorg, het niet onmiddellijk op passende wijze verzorgen van een ziek of gewond dier en het bieden van een niet-toereikende of onvoldoende hygiënische huisvesting."

Je zou dus kunnen stellen dat de NVWA ook controleert op niet-toereikende huisvesting. De sectorraad Paarden hanteert een vijftal dierenwelzijnseisen waar maneges te allen tijde aan dienen te voldoen:

• Paarden moeten vrij zijn van honger, onjuiste voeding en dorst
• Paarden moeten vrij zijn van fysieke en thermale ongemakken
• Paarden moeten vrij zijn van pijn, letsel en ziekte
• Paarden moeten vrij zijn van angst en chronische stress
• Paarden moeten vrij zijn hun natuurlijke (soorteigen) gedrag te uiten

Dat natuurlijke paardengedrag betekent dat paarden samen moeten kunnen zijn. Als ze bijvoorbeeld in een box staan, moeten ze elkaar kunnen ruiken en zien. Dus gesloten boxen met drie blinde muren en een hoge staldeur verhinderen dat het paard zijn natuurlijke gedrag kan uiten. Ook dit soort huisvesting voldoet dan feitelijk niet aan de welzijnseisen van de Sectorraad Paarden. 

In de Kassa studio zal Haike Blaauw, de directeur van de Federatie Nederlandse Ruitersportcentra, toelichting geven op de door Kassa geconstateerde feiten waar de FNRS fel tegen is.

De vier maneges met stands die Kassa heeft gefilmd, hebben we gebeld voor een reactie. 

De eerste locatie waar Kassa langsging, laat weten dat ze eind van dit jaar gaan beginnen met de bouw van een nieuwe manege op een andere locatie. De stands zullen in de nieuwbouw worden vervangen door boxen.

Bij manege Natuurpoort van Loon zijn we –na ons telefoongesprek- weer langsgegaan. Eigenaar Jan van Loon vertelt aan Kassa dat de stands eigenlijk alleen gebruikt worden om te eten en op- en af te zadelen. De dieren staan volgens Van Loon 's nachts in de wei en kunnen 's avonds zelf naar de stands wandelen als het bijvoorbeeld te koud of te nat is en de pony's daar zin in hebben.

Bij de derde locatie, ook aangesloten bij de NFRS, was de eigenaar door omstandigheden niet in staat om ons te ontvangen. Ze liet telefonisch weten dat de pony's alleen in de stands staan om te eten en om ze op- en af te zadelen. Door het open karakter van de stands is het volgens de eigenaar ook handig om toezicht op de kinderen te houden. Het terrein is 14 hectare groot en na de lessen gaan alle pony's altijd samen naar buiten. Bij slecht weer kunnen ze in het verderop gelegen bos schuilen.

De laatste locatie, dat ook FNRS lid is, heeft Kassa laten weten dat de pony's die in de stands staan iedere avond en nacht samen in een loopstal verblijven. Ze staan op deze manege ook vaak in de wei en ze mogen rollen in de rijbak. Deze manege is al 10 jaar in gesprek met de gemeente voor uitbreiding van de manege.