Nederland weer naar kantoor: eerste hulp bij een burn-out

Met de vakanties achter de rug en corona dat zich redelijk koest houdt, trekken de meeste mensen weer volop naar kantoor. In Nederland kampen jaarlijks circa 1,3 miljoen mensen met burn-outklachten. Hoe kan dat, en wat kun je doen om te voorkomen dat jij ermee te maken krijgt?

Emotioneel uitgeput, uitgeblust en oververmoeid? Het zijn allemaal klachten die kunnen wijzen op een (beginnende) burn-out. Het is een diagnose, waarbij het je lichaam niet meer lukt te herstellen van stress. Dat leidt er weer toe dat je niet meer in staat bent goed te functioneren. Het WHO erkende een burn-out in 2019 officieel als ziekte.

Jurriaan Penders is bedrijfsarts en tevens directeur medische zaken bij HumanCapitalCare: net als ArboNed onderdeel van HumanTotalCare. Een onderneming die vanuit verschillende merken bijdraagt aan "een gezond, gemotiveerd en competent werkend Nederland".

Volgens Penders ontstaat een burn-out wanneer iemand een langere periode te maken heeft met ongezonde stress en hier niet meer van kan herstellen. “Vaak hangt een burn-out samen met een te grote ervaren werkdruk, maar dat hoeft niet altijd het geval te zijn. Ook in andere gevallen van aanhoudende stress kan een burn-out zich voordoen. Eigenlijk is er sprake van een verstoord evenwicht.”

De oorzaken van een burn-out zijn volgens Penders niet altijd even makkelijk aan te wijzen. Hij heeft hier een meer holistische visie op, wat betekent dat er niet alleen naar de medische klachten gekeken wordt maar ook naar de mens achter de klachten. 

“Het gaat bij een burn-out vaak om een opeenstapeling van verschillende factoren. Deze kunnen samenhangen met werk, maar ook maatschappelijke- en persoonlijke kwesties kunnen een rol spelen. Dit kan allemaal van invloed zijn op de balans tussen draagkracht en draaglast.”

Je hebt niet van het ene op het andere moment last van een burn-out. Hier gaan vaak maanden overheen. We spreken pas van een burn-out wanneer je overspannen bent en zes maanden of langer last hebt van klachten die je zodanig in de weg zitten dat functioneren (bijna) niet mogelijk is. 

Mocht je een burn-out hebben, dan speelt werk daar in veel gevallen ook een rol in. Het is voor veel mensen de plek waar ze veel tijd spenderen, en ook datgene wat voor velen de meeste stress met zich meebrengt. Hoe pak je het aan met betrekking tot je werk wanneer je een burn-out hebt? 

Volgens Penders begint het begint allemaal bij de diagnose. “Wanneer iemand vermoedt dat diegene een burn-out heeft, wordt er meestal contact opgenomen met de huisarts of een bedrijfsarts. De arts kan dan een diagnose stellen."

"Op korte termijn wordt er gekeken welke factoren beïnvloed kunnen worden om diegene te helpen afstand te nemen, relativeren en tot rust te komen. Over het algemeen word je dan meestal doorverwezen naar een coach of psycholoog om samen te onderzoeken wat de klachten veroorzaakt.”

De behandeling richt zich vaak op twee hoofdzaken, aldus Penders:

• Het verminderen en herstellen van de stress- en spanningsklachten die zijn ontstaan. 
• De problemen die er spelen in je leven die spanning en stress veroorzaken, en hoe deze op te lossen. 

“Je bent minder weerbaar geworden en vatbaar voor stress. Het is belangrijk om weer in balans te komen en te ontdekken waar de pijnpunten zitten. Steun van de omgeving is daarbij erg belangrijk, aangezien je doorgaans het vertrouwen in jezelf kwijt bent geraakt.”

Wanneer je thuis komt te zitten met een burn-out, heb je de eerste twee jaar recht op doorbetaling van je salaris en begeleiding volgens de Wet verbetering poortwachter. Op dat moment moet er wel sprake zijn van een formele ziektesituatie, die dus vastgesteld moet worden door een arts.

Verder hebben zowel werkgever als werknemer wettelijk de plicht mee te werken aan het re-integratieproces. Als je hier als werknemer niet aan meewerkt, mag de werkgever de loonbetaling opschorten en zelfs helemaal stopzetten.

Volgens Penders kan een werkgever een grote rol spelen in jouw re-integratie en herstel. Er zijn bij een burn-out vaak een aantal factoren die ervoor zorgen dat werk lastig uitgevoerd kan worden, zoals verminderde concentratie en snel uit de bocht vliegen. “Een werkgever is verplicht om met jou op zoek te gaan naar een manier om je werkzaamheden aan te passen zodat je ze wel (tot op zekere hoogte) uit kunt voeren."

"Als dit niet mogelijk is, dient de werknemer gere-integreerd te worden in ander passend werk onder dezelfde werkgever. Als dat uiteindelijk ook niet mogelijk blijkt te zijn, dan helpen een bedrijfsarts en arbeidsdeskundige om de werknemer te re-integreren bij een andere werkgever.”

Wanneer een bedrijfsarts een burn-out bij jou heeft geconstateerd, stellen werkgever en werknemer samen een Plan van aanpak voor re-integratie op. Dit plan dient ook tussentijds geëvalueerd te worden. 

“Het is belangrijk om met je werkgever en/of leidinggevende in contact te blijven. Het is een intensieve periode waarin veel gebeurt. Als er geen contact is, zie je dat je uit elkaar groeit en het veel moeilijker wordt om weer samen goed te re-integreren."

Het is belangrijk om te zorgen dat je het naar je zin hebt op je werk. Het begint volgens Penders allemaal bij plezier: “Probeer eerst te bepalen of je werk jou echt gelukkig maakt en aansluit op je competenties. Dat is in essentie het belangrijkste. Mocht je merken dat de werkdruk te hoog is, bespreek dit dan met je werkgever, zodat je samen naar een oplossing kunt zoeken.”

Daarnaast is balans erg belangrijk. “Probeer een goede werk-privé balans te bewaren en zorg voor voldoende herstelmomenten.” Het kan bijvoorbeeld helpen om je werk buiten de deur te houden, voor zover dat mogelijk is. Schakel je werktelefoon ’s avonds uit en haal je werk e-mail van je telefoon. Dat kan voor sommigen al een hoop schelen. Maar het belangrijkste is om te zorgen dat je voldoende zaken vindt waar jouw batterij van oplaadt.

Naast werk-gerelateerde aanpassingen zijn er nog een aantal andere dingen waar je op kunt letten. Probeer voldoende tijd voor jezelf te nemen en niet-essentiële zaken even op de lange baan te schuiven. Verder is het inplannen van rustmomenten erg belangrijk om voldoende op te laden.

Ook slaap is één van de belangrijkste voorwaarden voor een goede gezondheid. Een gebrek aan slaap kan al snel tot verschillende problemen leiden, zoals verminderde concentratie en prikkelbaarheid. 

Slaap is namelijk essentieel om ervoor te zorgen dat je ook emotioneel goed uitrust. Een goede nachtrust zorgt ervoor dat je onthoudt wat je die dag hebt geleerd, en het helpt bij het verwerken van emoties. Je hersenen krijgen ’s nachts als het ware een soort reset waardoor je de volgende dag genoeg ruimte over hebt voor nieuwe prikkels en emoties.

Verder is je fysieke gesteldheid erg belangrijk. Als deze niet optimaal is ben je vatbaarder voor stress en ziekten. Mocht je op je leefstijl willen letten: je kunt Kassa's Leefstijlprogramma online en in onze uitzendingen volgen. Je kunt hier het dossier raadplegen artikelen en video’s in staan over onder andere leefstijl, voeding en beweging. 

Ben je als werkgever geïnteresseerd in wat je kunt doen tegen werkstress voor je werknemers? ArboNed heeft er een handig artikel over geschreven, en beschikt over meer informatie en hulpmiddelen die uitval door stress kunnen voorkomen. 

Heb je zelf het gevoel te maken te hebben met een burn-out? Op Thuisarts.nl staan een aantal handige tips. Het belangrijkste is natuurlijk je huisarts bellen. Die kan je deskundig advies geven over wat de volgende stappen zijn, en uiteraard is het van belang om dit met je werkgever te bespreken. Deze mensen zijn het best in staat om jou in de goede richting te sturen.

Bron: Trimbos, Burnoutpoli, TNO, Zilveren Kruis, HumanCapitalCare, ArboNed