Minister Bruno Bruins: “Misleiding etikettering is gewoon verboden”

Minister Bruins (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) presenteerde vorige maand een actieplan over de etikettering van voedingsmiddelen, de mogelijke misleiding en handhaving daarvan. Hij vindt dat de consument niet aan zijn lot overgelaten moet worden. "Mensen worden bedonderd. Wat er in voedsel zit moet netjes op de verpakking staan.” Bruins zegt dat producenten niet mogen suggereren dat iets gezond is, zonder dat zij dat kunnen bewijzen. “En misleiding is gewoon verboden."

Foodwatch, tien jaar geleden opgericht om een einde te maken aan misleiding op voedsel en etiketten, vindt het goed dat de Nederlandse overheid de noodzaak inziet van betere etikettering. Maar het plan getuigt volgens hen van weinig ambitie. De voedselwaakhond zegt dat er in Europese regels is vastgelegd dat misleiding van consumenten verboden is, zonder echter duidelijk te bepalen waar de grens ligt. "Er zijn vele vormen van misleiding die (helaas) gewoon mogen", aldus Foodwatch.

Foodwatch zegt dat in het actieplan geen nationale maatregelen staan, maar de minister spreekt dit tegen. "We gaan nu regelen dat er met brood niet langer gesjoemeld kan worden. Denk bijvoorbeeld aan meergranenbrood waar alleen maar een paar granen in verwerkt zijn of waar pitjes op de korst zitten. Dat mag straks niet meer", aldus minister Bruins. De wet wordt ingevoerd per 1 juli 2020 met een overgangstermijn van 2 jaar.

Etikettering wordt internationaal zeer goed afgestemd en er worden harde afspraken gemaakt in de zogeheten codex allimentarius. Volgens voedingsdeskundige Jaap Seidell kun je landelijk wel een invulling geven aan de etikettering, maar is de Europese regelgeving zeer streng. "Er is veel wetgeving en er zijn voedingsclaims (over inhoud van het product) en gezondheidsclaims (over effect van product). Het gaat over de wetgeving van producten van grote internationale bedrijven die wereldwijd op dezelfde manier en in álle landen de etikettering afstemmen. De etiketten mogen alleen op de verpakking als die goedgekeurd zijn door de EFSA. Wat er op de achterkant van de verpakkingen op etiketten staat en welke claims erop staan, is goed geregeld. Maar vooral de aanprijzingen op de voorkant kunnen zeer misleidend zijn”, aldus Seidell.

Hoe kan het dat er op alcoholische dranken geen vermelding van voedingswaarde en ingrediënten staat? Minister Bruins vindt dat consumenten bij álle producten recht hebben op eerlijke informatie. “Dat moet wat mij betreft wel Europees. Ik dring bij de nieuwe Europese Commissie aan om stappen te zetten. En daar kunt u me ook op aanspreken. Ik vind het een goede zaak dat de bierindustrie zijn verantwoordelijkheid vooruitlopend daarop al neemt”, aldus Bruins. De volledige reactie van minister Bruins kun je hieronder downloaden.

Volgens Jaap Seidell heeft de alcoholindustrie een hele krachtige lobby in de politiek. Bijna alle partijbonzen zijn wel lid van een jenevergenootschap of een of andere wijnclub, vertelt Seidell. "Er is heel veel genegenheid tussen de overheid en de alcoholindustrie. Niet alleen nationaal maar ook internationaal. Daardoor heeft het ook zo ontzettend lang geduurd voordat de alcoholgrens van zestien naar achttien jaar werd opgeschoven." Volgens Seidell benadrukken politici en de industrie de eigen verantwoordelijkheid van de consument en vinden het ontmoedigen van alcoholgebruik betutteling. "Maar daarom is het goed dat staatsecretaris Blokhuis een preventieakkoord over alcohol heeft gesloten."

Minister Bruins vindt dat de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) binnenkomende meldingen altijd moet bekijken. De NVWA gaat de komende tijd ook specifiek kijken naar misleidende etiketten. "Voor mij geldt dat als de NVWA moet kiezen, ze hebben nu eenmaal niet onbeperkte middelen en mankracht, de veiligheid van voedsel altijd op 1 staat." De NVWA is van plan om in 2020 gerichte toezichtsprojecten uit te voeren op bepaalde productgroepen, bijvoorbeeld om te kijken naar suikergehalte in relatie tot uitingen en afbeeldingen op het etiket. Download de volledige reactie van de NVWA hieronder.

Nicole van Gemert, directeur van Foodwatch, vindt dat de acties van de NVWA volstrekt ontoereikend zijn. "Dat blijkt ook uit het feit dat er nog zoveel misleidende etiketten in de winkels staan en zij ook zoveel klachten van consumenten over misleiding krijgen." De NVWA stelt expliciet op haar website dat ze door beperkte capaciteit genoodzaakt is keuzes in het toezicht op etikettering te maken. Etiketteringsonderwerpen met de grootste risico's voor de gezondheid hebben een hogere prioriteit dan andere etiketteringsaspecten.

Niet alleen de NVWA heeft een controlerende functie maar ook de Reclame Code Commissie moet toezien op misleiding. Daar gelooft Van Gemert niet in omdat het volgens haar een zelfreguleringsinstituut van de industrie is. "Ze controleren of handhaven niet zelf, alleen na klachten van anderen. Hun uitspraken zijn niet bindend dus kunnen gewoon genegeerd worden." Volgens Foodwatch kunnen de NVWA en RCC dan ook niet voorkomen dat er op grote schaal misleid wordt.

Innocent en de producent van Lu Cracottes hebben een schriftelijke reactie gegeven naar aanleiding van de uitspraken van Foodwatch. Hun reactie kun je hieronder downloaden.

Heb jij een klacht over misleidende informatie? Mail dan naar de Reclame Code Commissie en de NVWA.