Minderjarige doet online aankoop zonder toestemming: kan dat zomaar?

Online shoppen, een kind kan de was doen. Met een vingerklik is een product besteld en ook de betaling is vaak eenvoudig geregeld. Als ouder kun je niet elk moment dit soort handelingen in de gaten houden. Wanneer mag een kind zelf online aankopen doen? En zijn deze aankopen terug te draaien? We zetten de regels en tips voor ouders op een rij.

Onlangs ontving Kassa een mail van een ouder. Haar kind had – buiten haar weten om – op internet allerlei aankopen kunnen doen, waardoor uiteindelijk zelfs een deurwaarder op de stoep had gestaan. Hoe heeft dit zover kunnen komen?

Dat uiteindelijk de deurwaarder bij de ouder op de stoep stond, had onder meer te maken met de gebruikte betaalmethode: Klarna. Daarmee is, net als bij AfterPay en Billink, achteraf betalen mogelijk. Dit soort betaalmethoden bieden uitkomst voor als je het geld op dat moment niet op je rekening hebt staan of als je een product wil uitproberen voor je ervoor betaalt, maar ze stimuleren ook impulsaankopen.

De minderjarige had via Klarna allerlei online aankopen gedaan, waarbij er enkele gegevens, zoals naam en adres, ingevuld moeten worden en het telefoonnummer en e-mailadres worden geverifieerd.

Bij een volgend venster in het bestelproces wordt naar de geboortedatum gevraagd. Hierbij kun je zelf de geboortedatum invoeren, waardoor er geen extra controle is. Een minderjarige kan zich dus online bij achteraf betalen via Klarna, maar ook bij AfterPay en Billink, voordoen als een ouder persoon.

Als een minderjarige op sociale media, zoals Facebook of Instagram, eerder een onjuiste leeftijd heeft ingevuld en zich vervolgens bij Klarna via deze media aanmeldt, wordt de persoonsinformatie geverifieerd met externe datapunten. Is er een laag risico dat deze informatie onjuist is, bijvoorbeeld als het factuuradres klopt? Dan wordt een betaling goedgekeurd. Zodoende is het mogelijk om – zonder al te veel controle – toch grote aankopen te kunnen doen.

Aankopen verricht via ‘Achteraf betalen’ dien je binnen een aantal dagen te betalen, afhankelijk van de voorwaarden die bij het plaatsen van de bestelling vermeld waren. Betaal je niet binnen dat termijn? Dan wordt je door Klarna via verschillende communicatiemiddelen, zoals e-mails, in-app notificaties en brieven, herinnerd aan de uitstaande betalingen. Mis je deze? Het bedrijf stuurt dan een aanmaning met aanmaningskosten per post. Als deze verloopt, wordt de factuur overgedragen aan een extern incassobureau. Daar zijn extra kosten aan verbonden.

Je vindt de betaalmethoden die mogelijk zijn via Klarna en de daarbij behorende voorwaarden hier. De voorwaarden voor achteraf betalen van AfterPay vind je hier en die van Billink hier.

Een ouder of voogd heeft geen toezicht op de eerste betalingsherinnering als het kind via zijn of haar eigen e-mailadres of telefoonnummer een order plaatst met Klarna. Dat maakt toezicht in de uitgaven van een kind, zoals dat met een gekoppelde bankrekening wel mogelijk is, lastig. Zodra een ouder of voogd wel op de hoogte wordt gesteld van de opgebouwde schulden, is het vaak al te laat, omdat er dan al een betalingsherinnering of deurwaarder aan te pas komt.

Naar aanleiding van het bovenstaande benadrukt Klarna dat het duidelijk aangeeft dat de geboden diensten niet bestemd zijn voor minderjarigen en dat je minimaal 18 jaar of ouder moet zijn om met Klarna te betalen. Het bedrijf geeft aan de mogelijkheid van nieuwe verificatiemethodes te onderzoeken en ook voortdurend te kijken hoe het de betalingsherinneringen nog duidelijker naar de klant kan communiceren. De volledige reactie van Klarna lees je hieronder.

Tegenwoordig geven ouders hun kind steeds jonger een eigen betaalpas. Een betaalpas is aan te vragen voor kinderen van 0 tot 18 jaar. Met zo’n pas kunnen ook online betalingen worden verricht, bijvoorbeeld via online betaaldiensten als Buckaroo, iDEAL en Mollie.

Voor het regelen van online zaken moeten we veel gebruikersnamen en wachtwoorden onthouden. Om dit bij webshops eenvoudiger te maken, is het ook mogelijk om via je bankrekening een bestelling te plaatsen zonder een account aan te hoeven maken. Dit kan dankzij iDIN. Via iDIN identificeer je je gelijk ook online, doordat een website persoonlijke gegevens als je naam en adres in te zien krijgt via jouw bank. Hierbij geef je zelf dan bij het afrekenen toestemming voor het delen van deze gegevens. iDIN maakt leeftijdsverificatie ook mogelijk, waardoor frauderen met je leeftijd niet mogelijk is bij online betalingen via je bankieren-app.

Voor creditcardbetalingen is voor de verkopende partijen de regelgeving per september 2019 aangescherpt. ‘Strong Customer Authentication’ (SCA) is hier onderdeel van. Hiermee worden consumenten beschermd tegen online fraude, want dankzij SCA vindt er een extra authenticatiestap plaats bij online creditcardbetalingen. Er wordt gevraagd om:

• Iets dat je weet (zoals een wachtwoord of pincode)
• Iets dat je bezit (denk aan je telefoon of een ‘hardware token’)
• En iets dat je identiteit bewijst (zoals een vingerafdruk of gezichtsherkenning)

Hierdoor is het voor kinderen ook minder eenvoudig om online bestellingen te plaatsen via de creditcard van hun ouder of voogd.

Een online betaaldienst als PayPal kun je koppelen aan je bankrekening of creditcard. Dit maakt het mogelijk om in enkele klikken een bestelling te plaatsen. Hierdoor hoef je bij betalingen alleen in te loggen en geen extra handelingen meer te verrichten, zoals die hierboven zijn vermeld. Een PayPal-account is pas aan te maken vanaf 16 jaar.

Kinderen onder de 18 jaar mogen beslissingen niet altijd zelfstandig nemen. Zo mogen ze alleen iets kopen als ze daar toestemming voor hebben gekregen van hun ouder of voogd, meldt ConsuWijzer. De wet geeft namelijk als hoofdregel dat minderjarigen niet zelfstandig overeenkomsten kunnen sluiten, zoals het afsluiten van een abonnement of het doen van een bestelling.

Deze toestemming hoeft niet altijd ‘echt’ te worden gegeven, bijvoorbeeld als je kind in een winkel een boek koopt. Het is namelijk te ingewikkeld om dit voor elke aankoop na te gaan. Dan mag de verkoper ervan uitgaan dat er toestemming is gegeven of dat er met het kind afspraken zijn gemaakt over betalingen en betaalwijzen. Zo mag een kind van 17 ook duurdere dingen kopen dan een kind van 8. Het vragen om toestemming hangt dus af van omstandigheden, zoals de leeftijd en de prijs van het product. Lees meer over deze regels op de website van Rijksoverheid.

69 procent van de scholieren koopt weleens iets via het internet. Zo doet 61 procent van de 13- tot 14-jarigen af en toe online aankopen en zelfs 93 procent van de 17- tot 18-jarigen. Dat bleek uit het Nibud Scholierenonderzoek 2020.

Een online uitgave is zo gedaan. Als ouder heb je de verantwoordelijkheid om de uitgaven van je kind zónder jouw toestemming zoveel mogelijk te voorkomen. Je kunt dit soort uitgaven beperken of voorkomen met duidelijke afspraken. Zo leer je ook je kind om te gaan met geld en houd je als ouder grip op de situatie.

Maak bijvoorbeeld afspraken over:

• Een maximumbedrag per aankoop
• Een maximumbedrag per periode
• Welke (online) betaalmethodes gebruikt mogen worden (denk aan: pinpas, creditcard, Buckaroo, iDEAL, Mollie, PayPal, Tikkie, AfterPay, Billink en Klarna)
• Het controleren van het ingevoerde bankrekeningnummer
• Bij welke winkels, websites en/of platformen het kind online aankopen mag doen
• Waar het kind op moet letten bij online aankopen (bijvoorbeeld het Thuiswinkel Waarborg en een veilige URL)
• Het monitoren van de online aankopen

Andere tips lees je op de website van het Nibud.

Heeft jouw kind iets gekocht zonder jouw toestemming en mocht de verkoper er niet van uitgaan dat er toestemming was verleend? Dan heb je het recht om de verkoop terug te draaien. Hiervoor moet je contact opnemen met de verkoper om je klacht te bespreken. Je leest hier het hele stappenplan van ConsuWijzer.

Bron: Arag, Buckaroo, Consumentenbond, ConsuWijzer, Emerce, Klarna, Nibud, PayPal, Rijksoverheid

Heb jij een vraag over je rechten bij online aankopen of over een consumentenkwestie? Stel deze dan op Kassa's Vraag & Beantwoord! Ga hier naar alle categorieën. Heb je zelf kennis over een bepaald onderwerp? Help anderen op weg en beantwoord vragen op ons forum!