Meeste slaapmiddeltjes werken niet

Heb je ook weleens van die dagen dat je denkt, lekker vroeg mijn bed in om de volgende dag weer fit op te staan. Vaak val je binnen 10 minuten in slaap, maar soms heb je van die weken dat je maar blijft ronddraaien en woelen in je bed. Veel mensen overwegen dan slaapmiddelen zoals melatonine en valeriaan te gebruiken. Maar helpen deze vrij verkrijgbare middelen tegen slaapproblemen?

We brengen ongeveer een derde deel van ons leven slapend door, maar wat er nou precies allemaal gebeurt tijdens onze slaap is nog steeds niet helemaal bekend. Tijdens de slaap treden er allerlei veranderingen op in ons lichaam. Zo ontspannen je spieren en vertragen je hersengolven. Prikkels van buitenaf worden geblokkeerd waardoor je bewustzijn verlaagt.

Hoeveel slaap je nodig hebt, verschilt per persoon en wordt ook beïnvloed door je leeftijd. Baby’s en pubers hebben bijvoorbeeld meer slaap nodig dan volwassenen. Als je ouder wordt, slaap je over het algemeen minder diep. Belangijker dan het aantal uren is de kwaliteit van je slaap. Ons 24-uursritme wordt geregeld door onze biologische klok. Die functioneert mede onder invloed van het licht. Zo worden we over het algemeen slaperig als het donkerder wordt. Je lichaam bereidt zich dan voor op de nacht die komen gaat.

Een nacht slapen is opgebouwd uit vier tot vijf slaapcycli die ongeveer 90 tot 120 minuten duren. In het begin zijn de fases van diepe slaap het langst en heb je minder droomslaap. Op het einde van de nacht heb je juist meer lichte slaap en droomslaap.

De diepe slaap zorgt voor fysiek herstel. Tijdens de droomslaap wordt allerlei informatie verwerkt. Je hebt dan snelle oogbewegingen en er is veel hersenactiviteit. Dit wordt ook wel Rapid Eye Movement of REM-slaap genoemd. Na elke REM-slaapfase wordt je onbewust even wakker en begint de hele slaapcyclus weer opnieuw, van lichte slaap naar diepe slaap naar droomslaap.

Er zijn zes soorten slaapstoornissen: slapeloosheid, slaapademhalingsstoornissen, bewegingsstoornissen in de slaap, slaapwandelen, chronobiologische stoornissen en narcolepsie.

Ongeveer 20 tot 40 procent van de volwassenen heeft slaapstoornissen. Bij ouderen boven de 70 jaar loopt dat op naar 30 tot 50 procent. Veel mensen slapen af en toe slecht. Bij ongeveer 20 procent is er sprake van een slaapstoornis. Daarbij spelen lichamelijke of psychologische problemen een rol. Daarnaast zijn er mensen die te laat naar bed gaan, te kort slapen en daardoor overdag moe zijn.

Mensen die slecht slapen hebben zowel overdag als ’s nachts een hogere hersenactiviteit dan goede slapers. Te weinig slaap heeft ook invloed op het functioneren van je hersenen. Zo worden je geheugen, concentratievermogen, reactiesnelheid en besluitvaardigheid aangetast. Door de invloed van hormonen en een wisselende hormoonspiegel, slapen vrouwen over het algemeen iets slechter dan mannen.

Volgens Hans Hamburger, somnoloog van het Amsterdam Slaapcentrum, zijn de meest voorkomende oorzaken van slecht slapen stress, veel sporten, consumptiepatroon en social jetlag. Mensen die een social jetlag hebben zitten tot laat in de avond aan hun tablet of smartphone. Door het felle licht wordt hun dag en nacht ritme ontregelt en vallen ze ‘s avonds moeilijker in slaap.

Ruim 3000 mensen hebben Kassa’s enquête over slaapproblemen ingevuld. Van de deelnemers geeft 70 procent aan gemiddeld één keer per week slecht te slapen. 37 procent heeft moeite met doorslapen, 42 procent heeft moeite met inslapen en 59 procent slaapt onrustig en ligt geregeld ’s nachts wakker in bed. 47 procent van de deelnemers geeft aan niet te kunnen slapen en blijft in bed woelen in de hoop toch nog in slaap te vallen. 22 procent gaat heel even uit bed wanneer ze niet in slaap kunnen vallen, bijvoorbeeld om iets te drinken.

19 procent gaat uit bed om even wat anders te doen zoals lezen of televisie kijken. 53 procent van de deelnemers slikt wel eens een middel tegen slecht slapen. 31 procent heeft daarvoor iets op doktersrecept voorgeschreven gekregen en 22 procent heeft een vrij verkrijgbaar slaapmiddel gekocht in de drogist of apotheek. Daarvan heeft 30 procent een middel met melatonine geslikt. Dat is een hormoon dat je biologische klok regelt.

Producten met melatonine kunnen je biologische klok ontregelen. Als je melatonine slikt, terwijl je je levensstijl niet aanpast (tot in de late uurtjes op je smartphone kijken), dan werkt het niet. Het kan zelfs het slaapgebrek verergeren. Daarom is het heel belangrijk om melatonine goed in te nemen, het liefst onder begeleiding. Ook is het niet verstandig om melatonine aan kinderen te geven, zegt dokter Hans Hamburger. “Als je het verkeerd doet dan verplaats je de biologische klok van het kind. Hierdoor slaapt het kind niet goed en wordt je kind hyper in de klas. Vaak krijgt zo’n kind dan een ADHD-diagnose toegekend. Vervolgens krijgt het kind ‘s avonds melatonine en ‘s ochtends ADHD-pillen. Dat is niet goed voor de gezondheid van het kind.” 

Producten met valeriaan kunnen een rustgevende werking hebben, je wordt er duf van. Andere middelen zoals goudpapaver en passiebloem hebben dat ook.

De middelen met supplementen zoals tomatenpoeder hebben volgens Hamburger totaal geen werking. “Vaak beloven ze fitheid in de ochtend, maar dat is totaal wat anders dan beter slapen”, zegt hij. Vaak halen mensen sterkere slaapmiddelen uit Duitsland of België. Volgens Hamburger worden deze spullen online besteld en zijn ze niet betrouwbaar. “Mensen die deze spullen online bestellen worden vaak genept, want er zit niks in, dus is het een placebo-effect”. 

1. Leg je telefoon niet naast je bed.
2. Ga niet laat in de avond sporten.
3. Drink ’s avonds geen alcohol.
4. Drink niet te veel suiker of cafeïne.
5. Zorg voor minder stress.
6. Niet woelen in bed, stap er even uit.
7. Ontspan je in bed.
8. Zorg voor zo min mogelijk licht in je slaapkamer.
9. Lees een normaal boek, geen E-reader.
10. Gebruik geen softdrugs, dit onderbreekt je REM-slaap.