Meer ernstige fietsongelukken door drukte en slecht onderhouden fietspaden

Wie het nieuws doorneemt, merkt het al snel: er is geen gebrek aan aandacht voor ongelukken met (opgevoerde) fatbikes en jonge kinderen die hierdoor zwaargewond in het ziekenhuis belanden. Er is echter een vergeten groep fietsers die minder aandacht krijgt, maar wél vaker verongelukt en gewond raakt na een val van de fiets. Dit zijn voornamelijk oudere fietsers die slachtoffer worden op te drukke fietspaden en door obstakels op de weg.

De laatste jaren neemt het aantal fietsongelukken sowieso dramatisch toe. In 2023 was maar liefst 70 procent van de ernstige verkeersgewonden een fietser. In absolute getallen spreken we dan over 6000 verkeersslachtoffers. In datzelfde jaar kwamen er 273 mensen zelfs door een fietsongeval om het leven. De meeste slachtoffers zijn fietsers boven de 60 jaar. De toenemende vergrijzing en de opkomst van de e-bike spelen hierbij mogelijk een belangrijke rol.

Het SWOV (Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeer) heeft gekeken naar het zogeheten Safety in numbers-principe. Naarmate er meer gefietst wordt, is normaal gesproken de verwachting dat de kans op een ongeval voor de individuele fietser juist kleiner wordt.

Maar in Nederland gaat dit principe niet op: "Dit is een algemeen bekend mechanisme, alleen lijkt Nederland dit punt voorbij. Zowel het aantal fietsers als de kans op een fietsongeval neemt evenredig toe."

Dit artikel gaat verder na onderstaande afbeelding.

Volgens de SWOV zijn drukte op het fietspad en slecht onderhoud van de fietspaden belangrijke oorzaken van zogeheten eenzijdige ongelukken. Dat zijn ongelukken waarbij géén andere weggebruiker betrokken is. Obstakels kunnen bijvoorbeeld losse stoeptegels zijn, scheuren in de weg of oneffenheden door boomwortels die door het fietspad steken. Gemeenten, provincies en ook Rijkswaterstaat zijn verplicht deze infrastructuur te onderhouden.

Fietspaaltjes zorgen jaarlijks voor duizenden gewonden en zelfs voor dodelijke slachtoffers. De paaltjes staan scheef, zijn afgebroken of de omgeving wordt 's nachts niet verlicht. In samenwerking met de Fietsersbond en Veilig Verkeer Nederland werden er in diverse gemeentes overbodige fietspaaltjes verwijderd.

Zo verwijderde Amersfoort de afgelopen twee jaar ruim 70 afsluitpalen. Ook Zwolle verwijderde er tientallen en in Amsterdam werden er in drie jaar tijd zelfs 347 paaltjes weggehaald. De Fietsersbond laat weten dat helaas veel van de verwijderde paaltjes na verloop van tijd gewoon weer terugkomen. Op verzoek van bewoners of door een nieuwe ambtenaar van de gemeente.

Kassa vroeg aan dertien grote en middelgrote steden naar het aantal eenzijdige ongelukken in hun gemeente. Tien gemeenten hebben onze vragen beantwoord. Hieruit blijkt dat eenzijdige fietsongelukken bijna niet worden geregistreerd.

Amsterdam is als een van de weinige steden in 2022 gestart met het registreren hiervan. In 2022 werden in de hoofdstad 1351 eenzijdige fietsongelukken geregistreerd. Ook gemeenten als Groningen, Eindhoven, Zwolle, Alkmaar, Maastricht en Amersfoort houden cijfers bij. Die liggen overigens veel lager en zijn niet volledig. In Amersfoort werden de afgelopen drie jaar bijvoorbeeld slechts 17 eenzijdige fietsongelukken genoteerd.

Dit artikel gaat verder na onderstaande afbeelding.

Om meer inzicht in de gevaren op de weg te krijgen is er door VeiligheidNL het project MOVE (Monitor Verkeersslachtoffers) gestart. In diverse provincies werken SEH-afdelingen en Regionale Ambulancevoorzieningen mee aan dit project. In MOVE wordt uitsluitend gewerkt met informatie die al voor het medische zorgproces wordt vastgelegd.

Jeroen Paar werkt als arts op de Spoedeisende hulp in Haaglanden Medisch Centrum en is enthousiast over systeem. "Ik ben blij dat zo de gevaarlijke locaties worden blootgelegd. Al deze data is beschikbaar voor de wegbeheerders. Daarmee krijgen ze de morele plicht hier iets mee te doen."

Maar ook al beschikt een gemeente over informatie over een gevaarlijke verkeerssituatie, dan wil dat nog niet zeggen dat er tot actie wordt overgegaan. Zo kreeg Alphen aan den Rijn begin 2022 al zeker één melding over een te glad wildrooster in een brug. Maar de gemeente Alphen deed er helaas niets mee.

Dat heeft Carla Renirie (58) aan den lijve ondervonden, want ook zij ging op de brug met haar fiets onderuit. Haar voorwiel kwam in een spleet tussen brug en fietspad terecht en haar achterwiel gleed weg op het gladde wildrooster. Carla brak hierbij haar pols en haar heup, en ze is tot op de dag van vandaag bezig met revalideren. Pas na een WOO-procedure van haar letselschade-jurist bleek dat ze niet de eerste én niet de enige was.

Daarop heeft de verzekeringsmaatschappij van de gemeente toegezegd alle financiële schade te zullen betalen. Ook staat er inmiddels een waarschuwingsbord en zijn er aanpassingen verricht.

Letselschade-juristen adviseren mensen die door een obstakel op de weg een fietsongeval meemaken om direct foto's te maken van de situatie ter plekke. En ook doen slachtoffers er goed aan om te informeren naar contactgegevens van eventuele getuigen.

Meer lezen over deze reportage? Dat kan hier.