'Lijnen niet gezond aan begin zwangerschap'

Medisch bioloog Tessa Roseboom van het Academisch Medisch Centrum in Amsterdam werkte vijftien jaar aan het Hongerwinter Onderzoek. Hieruit blijkt dat de ondervoeding van aanstaande moeders in de winter van 1944-1945 flinke fysieke gevolgen heeft gehad voor hun kinderen. Zij schreef samen met journalist Ronald van de Krol over haar bevindingen het boek Baby's van de hongerwinter.

,,Het vermoeden bestond al dat er een oorzakelijk verband was tussen ondervoeding van aanstaande moeders en een verhoogde kans op hart- en vaatziekten bij hun kinderen. Alleen is het lastig om zoiets te onderzoeken: je kan moeilijk een experiment houden waarbij je een groep moeders weinig te eten geeft. Een periode als de hongerwinter, waarin mensen door omstandigheden gedwongen minder aten, bood uitkomst.''

,,Het is een oerdrift van de mens die zich moeilijk laat onderdrukken. Veel kinderen die in de hongerwinter zijn geboren zijn echter verwekt in de maanden voor september 1944, toen Nederland ervanuit ging snel bevrijd te zijn. In de hongerwinter zelf zijn veel minder kinderen verwekt. De helft van de vrouwen menstrueerde ook niet meer door ondervoeding.''

,,Ondervoeding van de moeder tijdens de zwangerschap heeft grote gevolgen voor de ontwikkeling van het kind. Vooral de eerste drie maanden blijken cruciaal te zijn, omdat dan alle organen worden gevormd. Kinderen van ondervoede moeders lopen een twee keer grotere kans op een hartinfarct, hebben een hoger cholesterolgehalte en lopen vier keer meer kans op borstkanker dan kinderen van gezonde moeders.''

,,De resultaten laten zien hoe kwetsbaar een foetus in de eerste drie maanden van de zwangerschap is. Een goede start is voor de ontwikkeling van de foetus cruciaal. We onderzoeken nu of het bijvoorbeeld zin heeft om vrouwen die veel braken in die periode bij te voeden met een sonde voor een betere start voor het kind. Eén op de vier vrouwen tussen de 20 en 35 jaar doet aan de lijn. Zo'n voedingspatroon is allesbehalve gezond voor een foetus.''

,,Jawel. Maar dat komt meestal door genetische problemen van de embryo. Het blijkt nu dat ook invloeden van buitenaf grote gevolgen kunnen hebben. Veel vrouwen die net zwanger zijn drinken bijvoorbeeld nog wel een glaasje wijn, omdat de placenta in het begin nog niet werkt. Het embryo blijkt hier toch al heel gevoelig voor te zijn.''

,,Ondervoeding is nog steeds het grootste probleem in deze wereld. Eén op de zes wereldburgers lijdt honger. Het liefst zou je natuurlijk willen dat niemand aan ondervoeding lijdt. Maar als er dan toch voedsel wordt uitgedeeld in ontwikkelingslanden, zou de nadruk iets meer op jonge en pasgetrouwde vrouwen moeten liggen. Dat is een goede stap om de gezondheid van de toekomstige generaties te verbeteren.'' ANP