Kun je wasmiddel en wasverzachter oneindig bewaren of bederft het?

Veel mensen kennen het wel: een voorraadkast of gangkast waar talloze flessen wasmiddel of wasverwachter in staan. Je hebt bijvoorbeeld toch wat gekocht omdat je vergeten bent dat je nog voldoende in huis had, of je hebt gewoon wat extra ingeslagen toen je een interessante kortingsactie voorbij zag komen. Maar kun je wasmiddel en wasverzachter eigenlijk onbeperkt bewaren, of verliezen deze producten na verloop van tijd hun werkzaamheid? Kortom: kunnen ze bederven?

Onlangs verscheen er een topic op het Kassa-forum waarin de topicstarter zich afvroeg hoe lang de wasverzachter van Robijn eigenlijk goed bleef: de vloeistof in de flacons was zo dik geworden dat het in het laadbakje bleef liggen. "Kun je dat spul nog gebruiken?", was dan ook de vraag. En valt daar niet iets aan te doen? Interessante vragen, tijd om er eens in te duiken.

Een goedgevulde voorraadkast met dit soort huishoudelijke middelen is in veel Nederlandse huishoudens immers geen onbekend fenomeen. Wie in Nederland in een doorsnee supermarkt een flacon wasmiddel of wasverzachter koopt voor de volle mep, is eigenlijk een dief van zijn of haar portemonnee. Met name wasmiddel – zeker van A-merken – is best duur, en om geld te besparen, kun je beter even wachten op acties waarin er bijvoorbeeld hoge kortingen worden gegeven of tot er sprake is van een 1+1 gratis-deal.

Als je de folders een beetje in de gaten houdt, is het doorgaans een kwestie van een week of twee, drie voordat je zo'n aanbieding vindt. En sommige discounters verkopen zelfs aan de lopende band restvoorraden voor soms zeer scherpe prijzen. Maar is het slim om flink te hamsteren? Of verliezen wasmiddel en wasverwachter na verloop van tijd hun werking en is het om die reden beter om iets voorzichtiger in te kopen? En hoe weet je eigenlijk wanneer jouw wasmiddel of wasverzachter is geproduceerd?

Over deze vragen - én meer – gaan we het nu hebben.

Je zou kunnen stellen dat 'bederf' in deze context misschien een wat vreemde term is. Deze term wordt in het dagelijks gebruik immers met name toegepast om eetbare producten of in ieder geval organisch materiaal mee te beschrijven. Denk aan voedsel dat over de datum gaat en al snel zowel zichtbare als onzichtbare sporen van verrotting gaat vertonen.

Omdat wasmiddel en wasverwachter uiteraard niet geschikt zijn voor consumptie, zou 'verval' wellicht een geschiktere keuze zijn. En als we strikt genomen kijken naar de vraag of deze middelen kunnen bederven of vervallen, ligt het in beginsel voor de hand om te volstaan met het antwoord zoals een woordvoerder van Unilever dat in 2018 gaf tegenover NRC: "Wasmiddelen bederven niet."

En inderdaad, op flacons wasmiddel en wasverzachter staat geen houdbaarheidsdatum. Uitgemaakte zaak, zou je denken. Maar houdt dat in dat je deze middelen dan ook onbeperkt kunt bewaren en gebruiken? Of is het toch niet zo simpel?

De Unilever-woordvoerder erkent namelijk dat wasmiddel wel degelijk geleidelijk veroudert. Dat kan van invloed zijn op zaken als geur en de efficiëntie waarmee vlekken worden verwijderd. Maar, zo blijft het eindoordeel: "Het product blijft bruikbaar".

Wél raadt de woordvoerder aan om flessen die langer dan één jaar open staan weg te doen of de inhoud snel te gebruiken, een advies dat in lijn is met verschillende andere bronnen die zijn geraadpleegd. En zodoende blijft het antwoord toch enigszins onbevredigend: "Het bederft niet, maar je kunt het na een jaar beter niet meer gebruiken", is waar het kort samengevat op neerkomt.

Van 'bederf' is strikt genomen dus geen sprake als we de hierboven gegeven definitie en de verklaring omtrent de houdbaarheid aanhouden. Wat echter wél kan gebeuren, is dat deze middelen na verloop van tijd hun werkzaamheid deels verliezen. Zeker in het geval van vloeibare wasmiddelen en wasverzachters kan na enige tijd de situatie ontstaan dat de middelen instabiel worden. Dat is een proces dat je enigszins zou kunnen vergelijken met schiften, wat zoveel wil zeggen als het verbreken van de verbinding van elementen die aanvankelijk één geheel vormen.

Hoe zit dat? Vloeibare wasmiddelen en wasverzachters zijn samengesteld uit verschillende ingrediënten, waaronder parfum, kleurstof en stoffen die bekend staan als polymeren of enzymen. Laat je een fles een poosje staan, dan kan het gebeuren dat zwaardere onderdelen naar de bodem zakken en de consistentie van de vloeistof in de flacon verandert: bovenin is de vloeistof dan opeens licht, onderin bevinden zich de zwaardere, weggezakte delen. De vloeistof die zich onderin de flacon bevindt, kan zodoende wat log en stroperig worden, en dat kan in wasmachines voor problemen zorgen.

Dat kun je allereerst proberen op te lossen door de flacon rustig te schudden, waarbij het uiteraard wél zaak is dat je de flacon goed gesloten houdt, wil je een kliederboel voorkomen.

Ook kan er oxidatie optreden, en dat gebeurt als het middel in de flacon in aanraking komt met zuurstof. Voorwaarde is wel dat de fles wordt geopend. Door oxidatie kan de geur van het wasmiddel veranderen en in sommige gevallen kun je zelfs een weeïge geur bespeuren die wat doet denken aan de geur van oude olie of boter. In de praktijk komt dit echter niet zo vaak meer voor, omdat fabrikanten doorgaans antioxidanten toevoegen.

Dan heb je verder uiteraard nog wasmiddelen in vaste vorm, zoals waspoeder. Deze middelen blijven over het algemeen langer stabiel, want vanwege de vaste vorm is er simpelweg minder kans op schifting. 

In het geval van waspoeder voor witte was geldt overigens dat er peroxide in zit, een bleekmiddel. Dat helpt bij het verkrijgen van een stralend wit resultaat. In waspoeder zit deze peroxide als percarbonaat, en deze stof kan na verloop van tijd ontleden. De kans daarop is het grootst als waspoeder voor witte was in aanraking komt met vocht of wanneer je het bewaart bij temperaturen van 40 graden Celsius of hoger. En om dat laatste hoeven we ons in Nederland niet al te veel zorgen te maken. En ook dan geldt dat het product niet onbruikbaar wordt, maar dat je er simpelweg meer van nodig hebt om hetzelfde resultaat te behalen.

Zoals gezegd staat er geen houdbaarheidsdatum op de flacons. Maar er is een manier waardoor je tóch te weten kunt komen hoe oud jouw flacon is. Daarvoor moet je kijken naar de productiecode.

Het eerste cijfer van deze code duidt op het productiejaar van het middel, en dan meer specifiek het laatste cijfer van dat betreffende jaar. De drie cijfers erna duiden op de exacte dag waarop de batch is geproduceerd. De rest van de cijfers of symbolen kun je in principe negeren, want deze hebben niets te maken met de productiedatum. En om toe te lichten hoe je deze getallen precies kunt lezen, volgen een aantal voorbeelden:

Een flacon waarvan de code begint met 2 035 duidt aan dat de fles in 2022 is gemaakt op de 35ste dag van dat jaar, oftewel 4 februari 2022. En een flacon waar de code 3 068 op staat, is geproduceerd in 2023 op de 68ste dag van het jaar, oftewel 9 maart 2023. 

Zo kun je via een kleine omweg dus tóch bepalen hoe oud jouw vloeibare wasmiddel of wasverzachter precies is.

Wasmiddel in vaste vorm blijft in principe heel lang stabiel, tenzij het wordt blootgesteld aan vocht of zeer hoge temperaturen. Dat blijft onder normale omstandigheden jarenlang goed, hoogstens neemt de werking na verloop van tijd iets af en heb je er per wasbeurt iets meer van nodig.

Maar vloeibare wasmiddelen of wasverwachters kunnen na verloop van tijd een beetje gaan schiften, en daarom geldt in algemene zin om ze niet langer te gebruiken als de flacon een jaar of langer geopend is.

Als ook schudden niet helpt, zou je kunnen overwegen om het een héél klein beetje aan te lengen met lauwwarm water of azijn. Blijft de inhoud van de flacon dan nóg stroperig? Dan is het wellicht het beste om het middel niet meer te gebruiken. Dit kan namelijk voor verstopping zorgen in de automatische dispenser van je wasmachine.

Bron: NRC / The Spruce