Kippen in kooien niet meer van deze tijd?

Je zou het misschien niet verwachten, maar in Nederland worden nog steeds miljoenen leghennen in kooien gehouden. Deze kippen hebben nauwelijks bewegingsruimte en zien nooit daglicht. Zogeheten kooi-eieren worden niet meer verkocht in de supermarkt, maar toch kun je onbewust al snel tientallen kooi-eieren per jaar binnenkrijgen via allerlei producten waar ei in verwerkt is, zoals diepvriesmaaltijden, koekjes of kant-en-klare soep. En voedselfabrikanten hoeven niet op het etiket te vermelden wat voor soort ei ze hebben gebruikt.

Sinds 2012 is de zogeheten ‘legbatterij’ in Nederland verboden. Kippen in dit soort kooien hadden minder dan een A4’tje ruimte per kip. Daarna werd de ‘verrijkte kooi’ de minimum standaard. Deze wordt vanaf 2021 verboden. Vanaf dat moment is de ‘koloniekooi’ de wettelijk toegestane minimumstandaard. Elke kip heeft dan iets meer dan anderhalf A4’tje aan ruimte. Er zitten zo’n dertig tot zestig kippen samen. Een verschil met de verrijkte kooi is dat er zitstokken op ongelijke hoogte zijn en dat gedeeltes van de kooi zijn afgeschermd om als ‘legnest’ te dienen. Ook deze hennen zien nooit daglicht en hebben geen afleidingsmateriaal. Nederland is grootexporteur van eieren naar Duitsland, maar daar wordt het koloniekooisysteem per 2025 verboden vanwege het dierenleed. In Nederland is dat niet het geval en geldt de koloniekooi vanaf volgend jaar juist als minimumstandaard voor leghennen.

In de reportage legt dierenrechtenorganisatie Animal Rights uit waarom kooisystemen het dierenwelzijn van leghennen aantasten. Animal Rights heeft tussen 2018 en 2020 bij van verschillende pluimveehouders in Nederland met kooisystemen gefilmd met een verborgen camera. Daar is binnen de pluimveebranche veel discussie over, pluimveehouders geven aan dat dit soort acties van dierenorganisaties hen psychisch leed berokkend.

Erwin Vermeulen, woordvoerder van Animal Rights: “De overlast die wij veroorzaken door zonder toestemming beelden te maken moet natuurlijk proportioneel zijn met het kwaad dat wij in beeld willen brengen. Het is natuurlijk wel zo dat de veeboeren zich graag in een slachtoffer rol manoeuvreren terwijl in onze opinie de dieren de echte slachtoffers zijn in het echte verhaal.”

Vermeulen legt uit dat de verrijkte kooi en de kolonie kooi in de uitwerking nagenoeg hetzelfde zijn. Het is dus vreemd dat alleen de verrijkte kooi verboden wordt in Nederland. Kooihuisvesting voldoet volgens Animal Rights op geen enkele wijze aan de natuurlijke behoeften van een kip, omdat ze niet kunnen rondscharrelen, fladderen, het verendek verzorgen, zonnebaden of op zoek kunnen gaan naar eten. Ook Elske de Haan, dierengedragswetenschapper aan de Universiteit Utrecht en gespecialiseerd in legkippen, stelt dat een kooisysteem kippen verhindert om hun natuurlijk gedrag te vertonen en controle uit te kunnen oefenen op hun omgeving. Volgens de Haas zou een scharrelsysteem een betere minimumstandaard zijn in het kader van dierenwelzijn, omdat kippen dan meer controle hebben op hun eigen omgeving. Ook in een scharrelsysteem zien kippen overigens nooit daglicht. 

Eieren van kippen die in verrijkte kooi of koloniekooi huisvesting worden gehouden, ook wel kooi-eieren genoemd, worden niet meer verkocht in de supermarkt. Kooi-eieren worden voornamelijk gebruikt voor de verwerking in voedingsproducten, zoals cake, koekjes, diepvriesmaaltijden en kant-en-klaarmaaltijden. Bij buurtsupers, toko’s en in de horeca kun je nog wel losse kooi-eieren tegenkomen. Organisatie Foodwatch, die zich inzet voor transparantie over voeding, legt uit dat ondanks het feit dat kooi-eieren in de supermarkt niet meer los verkocht worden, veel consumenten toch tientallen kooi-eieren per jaar binnenkrijgen omdat deze in allerlei voedingsproducten zijn verwerkt. Daarbij is voor de consument niet op de verpakking te zien wat voor ei er in een product verwerkt zit, omdat de fabrikant dit niet op de ingrediëntenlijst hoeft te specificeren.

Er bestaat voor de losse verkoop van eieren een ei-code; een code die op ieder ei gestempeld moet staan waaraan je kunt zien wat voor ei het is. Als die code met het cijfer 3 begint, is het een kooi-ei. Een 2 betekent dat het een scharrelei is. Een 1 staat voor een vrije-uitloop of gras-ei. En 0 wil zeggen dat het om een biologisch ei gaat.  De letters ‘NL’ in de code betekent dat het ei uit Nederland afkomstig is. Die ei-code voor losse eieren is op zich helder, maar zodra er iets met een ei wordt gedaan, zoals verwerking in een product, hoeft de fabrikant niet meer aan te geven wat voor soort ei gebruikt is. Zo weet je als consument bij producten waar alleen ‘ei’ of ‘eigeel’ in de ingrediëntenlijst staat zonder verdere specificatie niet om wat voor soort ei het gaat.

De Federatie Nederlandse Levensmiddelen Industrie (FNLI), reageert op vragen van Kassa over kooi-eieren in voedingsproducten. Hun reactie lees je hieronder.

De koloniekooi is vanaf 2021 de wettelijk toegestane minimumstandaard in Nederland. De vraag is of deze minimumstandaard niet ook verboden zou moeten worden. Tjeerd de Groot, Tweede Kamerlid voor D66, reageert in de uitzending. De Groot onderschrijft het verbod op de kooihuisvesting in Nederland. Volgens hem is dit “absoluut geen manier om dieren te houden en een voorbeeld van het morele failliet van de intensieve veehouderij. Als je al dieren houdt voor consumptie, dan heb je er simpelweg zo voor te zorgen dat het dier zich kan aanpassen aan de omgeving en zich daarbij goed kan voelen.” Verder heeft D66 kortgeleden een voorstel ingediend in de Kamer om voedselverwerkende bedrijven en supermarkten beter te kunnen beoordelen op hoe duurzaam en diervriendelijk hun assortiment is. “Het instrument dat D66 voorstelt moet veel transparanter maken welke supermarkt echt duurzaam wordt. Je legt dit soort dieronvriendelijke producten niet in de schappen, net zomin als kinderarbeid is gebruikt om je kleding te maken.”

Belangenbehartigers van de pluimveehouders wilden niet in de uitzending van Kassa reageren. Branchevereniging LTO wil niet reageren omdat de beelden van Animal Rights volgens hen illegaal zijn verkregen. De volledige reactie van LTO lees je hieronder. De Nederlandse Vakbond Pluimveehouders (NVP) sluit zich hierbij aan. Ze vinden de beelden niet representatief voor de pluimveesector en de timing van dit onderwerp is in hun ogen ongepast. Ze zeggen daarnaast dat de Nederlandse kippenhouders zich aan de wet- en regelgeving houden. Hun reactie lees je ook hieronder. Ook hebben we de pluimveehouders waar Animal Rights beelden heeft gemaakt gevraagd om een reactie. Een van de pluimveehouders wilde schriftelijk reageren, deze stelt dat het beeld dat geschetst wordt geen eerlijk beeld is. De volledige reactie van de pluimveehouder lees je tevens hieronder.

Het is dus belangrijk dat jij als consument kunt zien wat voor soort ei er in een product verwerkt zit, als je wil voorkomen dat je kooi-ei eet. En daar kun je wat aan doen! Kijk de volgende keer dat je boodschappen doet op de ingrediëntenlijst van producten die je koopt. Zie je daar ‘ei’ tussen staan? Dan zou dat kooi-ei kunnen zijn. Vraag hiernaar door een foto te delen op Twitter, tag de fabrikant en vraag welk soort ei het is. Gebruik daarbij #kappenmetkooiei. Hieronder zie je een voorbeeldtweet.