Kant-en-klare vegaproducten niet altijd gezond en hoe kun je zelf lekkere vleesvervangers maken?

Wat vooral opvalt als je verschillende kant en klare vleesvervangers naast elkaar legt, is dat sommigen (heel) veel verzadigd vet bevatten. Dit komt voornamelijk door het gebruik van kokosvet in de producten. Het Voedingscentrum adviseert dat een gezonde vleesvervanger niet meer dan 2,5 gram verzadigd vet per 100 gram bevat. Er zijn echter verschillende vleesvervangers die (veel) meer verzadigd vet bevatten. Dit wordt voornamelijk gebruikt om de structuur en smaak van vlees zoveel mogelijk na te kunnen maken, maar je kunt hiermee dus meer verzadigd vet binnenkrijgen dan je misschien zou denken. Ook bevatten sommige vleesvervangers kippen-eiwit. In de meeste gevallen gaat het om vrije-uitloop ei, maar soms ook scharrelei. Dit lijkt tegenstrijdig bij een product als een vleesvervanger, omdat scharrelkippen tijdens hun leven in de stal geen daglicht zien en weinig bewegingsruimte hebben. Klik hier voor een overzicht van de producten die wij hebben bekeken op hun gehalte verzadigde vetten.

Jaap Seidell, hoogleraar Voeding en Gezondheid aan de Vrije Universiteit Amsterdam, legt uit waar je op moet letten als je een gezonde vleesvervanger zoekt. In het assortiment vleesvervangers vind je spekjes, worstjes en hamburgers die goed zitten met het percentage verzadigd vet, maar uit dezelfde productgroep zijn er ook die te hoog scoren. Seidell: “Je moet wel zorgen dat je zo weinig mogelijk verzadigd vet eet, we krijgen al heel veel binnen via allerlei bronnen, als je toch kunt kiezen tussen verschillende hoeveelheden dan zou ik de gezondste nemen”. In de meeste vleesvervangers waar verzadigd vet in zit wordt kokosvet gebruikt, om het product smeuïg te maken, maar kokosvet is ondanks haar hippe imago niet per se gezond. Seidell: ”Er is altijd discussie over vetten, maar de algemene conclusie is toch wel dat verzadigde vetten, en kokosvet is een vorm van verzadigd vet, niet goed is voor je cholesterol en dus ook een risico vormt voor hart- en vaatziekten”.

In veel vlees zoals spekjes zit overigens veel meer verzadigd vet dan in de plantaardige variant, dus wat dat betreft ben je al een stuk beter bezig voor je cholesterol als je een vleesvervanger kiest. Het eiwitgehalte verschilt niet, maar wat in vlees wel zit zijn vitamines zoals B12 en ijzer en dat zit in veel plantaardige vleesvervangers niet van nature. Het moet daarom eigenlijk toegevoegd worden of je moet het in supplementvorm innemen, zeker als je helemaal geen dierlijke producten eet. Je kunt anders een tekort krijgen. Als aan een vleesvervanger B12 en/of ijzer is toegevoegd kun je dit op de verpakking lezen. Ook is het verstandig om op het zoutgehalte te letten, omdat we over het algemeen in Nederland al te veel zout binnen krijgen.

Hoogleraar Seidell legt verder uit dat plantaardige producten dus niet per definitie gezond zijn, je hebt net zo goed ongezonde ‘ultra bewerkte’ plantaardige producten. “Ultra bewerkt voedsel houdt in dat het eigenlijk niet meer te herkennen is als voedsel, omdat er zoveel toevoegingen aan zijn gedaan en zoveel dingen uitgehaald dat het eigenlijk niet meer normaal zelf te maken is.” In de supermarkten vind je veel van dit soort ultra bewerkt voedsel en ook plantaardige producten kunnen dus in die categorie vallen. Ultra bewerkt voedsel zou je zoveel mogelijk moeten vermijden, omdat het verbonden is met allerlei problemen zoals diabetes en hart- en vaatziekten. Seidell benadrukt dat mensen dus het liefst niet of minimaal bewerkt voedsel zouden moeten eten, en dat is er ook genoeg. Ook wat betreft natuurlijke vleesvervangers. ”Denk aan noten, peulvruchten, linzen, die kun je natuurlijk prima gebruiken als vleesvervanger en kun je heel lekker klaarmaken zonder dat al die toevoegingen en veel zout en vet nodig zijn”, aldus Seidell.

Chef Naresh Ramdjas is gespecialiseerd in het bereiden van groenten op een bijzondere én lekkere manier, waardoor het ook prima als vleesvervanger kan dienen. Voor Kassa werkt hij twee recepten uit waarbij groenten de hoofdrol spelen, om te laten zien dat je van groenten een lekkere vleesvervanger kunt maken zonder dat dit saai hoeft te zijn. Naresh laat in de reportage zien hoe hij ‘pulled’ oesterzwam bereidt in de pan, dit is een variatie op ‘pulled pork’ (langzaam gegaard varkensvlees). Daarnaast maakt hij spitskool op de barbecue, afgewerkt met gerookte amandelen en lentebloemen. Beiden gerechten zijn makkelijk zelf thuis te maken, hier vind je alle informatie en de uitgeschreven recepten om thuis aan de slag te gaan!

In de reportage komen verschillende vleesvervangers voorbij, sommigen daarvan bevatten meer verzadigd vet dan in de richtlijn van het Voedingscentrum wordt geadviseerd. In veel van de vleesvervangers is kokosvet, palmolie of soja toegevoegd. We vroegen producenten die meer verzadigd vet gebruiken in hun vleesvervangers naar de reden hiervoor, en/of naar de herkomst van andere ingrediënten zoals soja. Hier lees je de reacties van De Vegetarische Slager, Garden Gourmet, Vivera, Lidl, Jumbo, Albert Heijn, Beyond Meat en Moving Mountains.