Jonge kinderen in familievlogs: waar stopt plezier en begint werk?

In Nederland mogen kinderen niet zomaar meewerken aan een toneelstuk of televisieprogramma. Daarvoor gelden strenge regels, om kinderarbeid te voorkomen. Er moet in zo’n geval vooraf een ontheffing worden aangevraagd bij de Inspectie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Toch zie je online jonge kinderen van zogeheten ‘familievloggers’ die geld verdienen met video’s op Youtube, of kinderen van influencers die op Instagram onderdeel worden gemaakt van reclame-uitingen. Hoe kan dat?   

De regels van de Inspectie SZW zijn in principe duidelijk; Een kind onder de 13 jaar mag meewerken aan een ‘uitvoering’ als daar door de Inspectie vooraf toestemming voor is gegeven door middel van een ontheffing. Het gaat dan om uitvoeringen in ‘de commerciële sfeer', zoals ouders die hun kind laten meewerken aan een televisieprogramma. Dit geldt ook “voor uitvoering op Internet."

Kinderen mogen maar een bepaald aantal uren per jaar arbeid verrichten, en zo houdt de Inspectie daar toezicht op. Echter lijkt er online een grijs gebied te zijn ontstaan waar handhaving achterblijft. Kinderen zijn onderdeel van ‘familievloggers’; een gezin van ouders en kinderen dat hun dagelijks leven vastlegt, en er zijn inmiddels gezinnen die van die inkomsten kunnen leven. Ook worden kinderen van influencers op Instagram deelgenoot van reclamefilmpjes of foto’s voor merken en producten. 

Marije Lagendijk, mediapedagoog bij Bureau Jeugd en Media maakt zich zorgen over deze ontwikkeling, omdat uitbuiting op de loer ligt op het moment dat er (veel) geld wordt verdiend met content waar kinderen onderdeel van zijn. Daarmee ontstaat een grijs gebied of kinderarbeid in het spel is of niet. Ook maakt Bureau Jeugd en Media zich zorgen over de privacy van kinderen en over het zelfbeeld dat ze ontwikkelen: “Voornamelijk ontwikkelen kinderen normaal hun zelfbeeld van binnenuit; Dus ze kijken wat zijn hun kwaliteiten? Wat vind ik leuk om te doen? Hoe verhoud ik me tot anderen? En door constant online te zijn ga je eigenlijk naar jezelf kijken door de ogen van anderen.”

Eind 2020 adviseert de Inspectie SZW in een kamerbrief voor aanpassing van de regelgeving, om handhaving door de Inspectie te vergemakkelijken. Dennis Wiersma, verantwoordelijk demissionair staatssecretaris van het ministerie Sociale Zaken en Werkgelegenheid, reageert in de uitzending van Kassa.