Is melk echt goed voor elk? 11 feiten en fabels

Melk staat bij de meeste Nederlanders van kleins af aan op het menu. Jaarlijks consumeren melkdrinkers tientallen liters per persoon. Maar hoe (on)gezond is dat? Is melk goed voor elk, zoals de aloude slogan beweert? En bevordert een glas warme melk voor het slapengaan echt de nachtrust? We vragen Ellen Kampman (hoogleraar Voeding en Ziekte aan de Wageningen University) naar feiten en fabels over melk.

“Melk is goed voor elk… maar niet voor Jan want die plast ervan”, vult hoogleraar Kampman de bekende slogan aan, om schertsend aan te geven dat die bewering niet juist is.

“Er zijn mensen die minder goed tegen melk kunnen omdat ze een intolerantie hebben vanwege het ontbreken van een lactase enzym in de darm waardoor het melksuiker lactose minder goed verteerd wordt. Daardoor krijgen zij allerlei vervelende darmproblemen. Het lijkt er met name op dat dit bij mensen met een Afrikaanse en Aziatische etniciteit vaker voorkomt.”  

“Daarnaast zijn er mensen die een allergie hebben voor melk. Zij reageren op de eiwitten die in melk zitten. Dit komt vooral voor bij zuigelingen en kinderen. Gelukkig groeien de meesten weer over de koemelkallergie heen.” 

“Eigenlijk zijn we hier altijd van uitgegaan”, zegt de hoogleraar. “Als je maar genoeg kalk binnenkrijgt, heb je sterkere botten en minder last van fracturen. Oftewel, melk heeft een gunstig effect op het voorkomen van osteoporose (botontkalking). Maar er zijn ook recentere studies die zeggen dat dat verband niet zo sterk is.”  

“Ik heb hier geen onderzoek over kunnen vinden dat zegt: ja, dat is zo. Als je gelooft dat je er beter van slaapt, dan moet je vooral een glas warme melk drinken.”

“Er zijn ook mensen die zeggen dat warme melk helpt tegen pijn in de buik, maar daar is ook nooit goed onderzoek naar gedaan voor zover ik weet.”

“Dat is juist. Eén a twee porties zuivel per dag passen in een gezond voedingspatroon. Dit is ook opgenomen in de Schijf van Vijf.”

"Het kunnen dus ook andere melkproducten zijn dan melk alleen. Vooral mensen met een lactose intolerantie kunnen beter gefermenteerde zuivel gebruiken, zoals karnemelk en yoghurt.”

“Ongezond wil ik volle melk niet noemen. Maar, zeker omdat we al zo zwaar zijn in Nederland raad ik aan om voor halfvolle of magere melk te kiezen. De goede stoffen in zuivel, zoals vitamine B12 en calcium, zitten net zo goed in de magere varianten. Met volle melk krijg je meer calorieën binnen en verzadigd vet. Dat laatste verhoogt het risico op hart- en vaatziekten.” 

“Er zijn studies gedaan die dat laten zien, maar het bewijs is niet zo sterk dat je kunt zeggen: ‘Laat de melk maar staan.’ Eczeem zou te maken kunnen hebben met een allergie, dan moet je ermee uitkijken.” 

“Over acne is geen consensus: er zijn studies die het verband met melk aantonen, maar er zijn ook studies die het niet laten zien.”

“Mensen die een lactose-intolerantie hebben, moeten natuurlijk wel extra goed uitkijken. Maar dat lactose schadelijk zou zijn, is niet juist. Als dit zo zou zijn dan zouden wij er veel last van hebben, in dit land van melkdrinkers.” 

“Melk kan juist beschermend werken. Mensen die meer melk of andere melkproducten gebruiken, hebben een lager risico op diabetes en een lager risico op dikke darmkanker.”

“Hier is geen bewijs voor. Mannen boven een bepaalde leeftijd lopen een wat verhoogd risico op het krijgen van prostaatkanker bij hoge melkconsumptie. Dat houdt waarschijnlijk verband met de inname van calcium, maar dan moet je wel héél veel melk drinken op een dag."

"Ons voedsel wordt goed gecontroleerd. Ik ga ervan uit dat de melkproducten die in de schappen liggen geen antibiotica en hormonen bevatten die de gezondheid kunnen schaden." 

“De vraag is hoeveel je van een plantaardig alternatief moet nuttigen om net zoveel calcium binnen te krijgen als met zuivel. De dagelijks aanbevolen hoeveelheid die iemand nodig heeft bedraagt zo’n 1.000 milligram calcium per dag. Met plantaardige producten krijg je dat minder snel binnen. Zuivel bevat naast calcium ook andere mineralen en B-vitaminen die belangrijk zijn voor onze gezondheid.”

“Voor melk is er een alternatief zoals bijvoorbeeld sojamelk. Daar wordt vaak al calcium aan toegevoegd en dat is een mooie manier om het ook binnen te krijgen. Groenten, zoals boerenkool en broccoli, en peulvruchten, noten en zaden bevatten ook calcium, maar veel minder dan melk.”

“Een mens kan zonder melk. Als je er maar voor zorgt dat je de calcium en andere mineralen, eiwitten, en B-vitaminen vitaminen langs andere weg binnenkrijgt. Andere zuivel zoals karnemelk of yoghurt is ook prima.”

Heb jij een vraag over zuivelproducten? Stel deze dan hier op Kassa's Vraag & Beantwoord! Heb je zelf kennis over een bepaald onderwerp? Help anderen op weg en beantwoord vragen op ons forum!