Rijschool iQdrive geeft cadeaubonnen in ruil voor positieve recensies

Echte recensies kunnen gekleurd zijn, niet het volledige verhaal vertellen of zelfs het tegenovergestelde. Maar waarom zou een recensent dat doen? Als je een slechte ervaring hebt of in ieder geval aardig wat kritiek, waarom zou je dat dan niet vermelden in je recensie? Het komt voor dat bedrijven een beloning geeft in ruil voor een positieve recensies op reviewwebsites zoals Google Reviews.

Die beloning kan een cadeaubon zijn, zoals de landelijk opererende rijschool iQdrive die aanbiedt aan leerlingen die bij hen geslaagd zijn. Als je voor iQdrive op een viertal door hen aangeleverde websites een positieve review achterlaat en daarvan bewijs levert, krijg je een cadeaubon van 20 euro. Dat lijkt niet veel, maar voor iemand die al een vermogen heeft uitgegeven aan de rijlessen is dat al gauw meegenomen. Wie iQdrive googelt, ziet vanzelf de Google reviews. Wat opvalt is de stroom aan vooral negatieve reviews over iQdrive, met af en toe opvallend positieve daar tussendoor. IQdrive lijkt een imagoprobleem te hebben en heeft er duidelijk belang bij als er wat meer positieve recensies bijkomen.

Uitgesproken en overdreven positieve reviews kunnen een teken zijn dat dat de recensie niet echt is of niet oprecht, weten reviewdeskundigen. We nemen in het geval IQdrive de proef op de som en benaderen een aantal van de mensen die onder hun echte naam een recensie hebben achtergelaten op verschillende websites waaronder Google Reviews. En vrijwel overal is het raak: de recensenten die reageren geven aan dat hun recensie positief gekleurd is omdat ze daarvoor werden beloond. Ze hebben vrijwel allemaal kritiek op IQdrive maar hebben zich er toch toe laten verleiden om een positieve recensie achter te laten. Niet iedereen overigens, we spreken ook oud-leerlingen van IQdrive die zich hiervoor niet laten gebruiken. Zij vinden het niet oké.

Het is meer dan alleen niet oké. Het mag ook niet. De Autoriteit Consument & Markt heeft daar twee jaar geleden duidelijke richtlijnen voor opgesteld. Belonen voor een recensie mag nog wel als dat maar transparant gebeurt. Maar aandringen op een positieve recensie in ruil voor een beloning is absoluut uit den boze, stelt de ACM. IQdrive reageert geschrokken als we het bedrijf erop aanspreken: "O, dat wisten we niet", stelt de operationeel manager. Ze beloven er onmiddellijk mee op te houden. Ze wilden alleen maar de mensen die zo lief waren een compliment uit te delen, een cadeautje geven. Echt geen kwaaie bedoelingen.

Maar iQdrive heeft een reputatie als het gaat om het creatief omgaan met de waarheid. Drie jaar geleden meldde RTL Nieuws dat iQdrive een veel te hoog slagingspercentage voor de eerste examens op de website vermeldde: 65%. In werkelijkheid was dit veel lager, rond de 25%. Je zou denken dat het bedrijf geleerd had van zijn 'fouten' maar ook nu nog staat de 65% doodleuk vermeld. Weliswaar met een sterretje dat uitlegt dat de 65% niet het landelijk gemiddelde is, maar dat het slaat op de best scorende regio's. Zelfs dat blijkt niet te kloppen als we het narekenen. Geen enkele regio waar iQdrive opereert komt zelfs maar in de buurt van een slagingspercentage van 65% voor het eerste examen. Behalve dan misschien Winschoten met 58%. Als we alle slagingspercentages van de regio's optellen en delen door het aantal regio's komen we uit op een landelijk gemiddelde van 25%.

Positieve en negatieve recensies hebben invloed op de consument. Maar hoe gaat dat dan precies in z'n werk? Consumentenpsycholoog Patrick Wessels legt het uit in de onderstaande video.

Maar is het nou echt zo erg, dat die reviews worden beïnvloed? Absoluut, vindt online media-expert Jeroen Vinkesteijn van de Breda University of Applied Sciences (BUAS). Het positief reviewen voor een beloning gaat richting het vervalsen van recensies. Fake reviews zijn een groot probleem voor de betrouwbaarheid van de beoordelingssites, die steeds minder worden geloofd. En niet alleen de bedrijven en reviewsites hebben een probleem. Ook de recensenten zelf, de consumenten dus, doen iets wat niet mag en in sommige gevallen zelfs strafbaar is, stelt Vinkesteijn. Bij een vals geschreven positieve review zullen ze daar niet meteen op worden aangepakt, maar wie wordt betrapt op het valselijk negatief reviewen kan worden vervolgd voor laster en smaad.