‘Hypoallergeen’ en ‘dermatologisch getest’: Kloppen deze claims over cosmetica?

Wie bij de drogist een blik werpt op het assortiment cosmetica, ziet al snel veelbelovende claims die van alles beloven. Van een perfect stralende huid tot gladgetrokken cellulitis, alles komt voorbij. Als consument ben je snel geneigd deze claims te geloven. Maar berusten ze eigenlijk wel op waarheid, en hoe ver mogen deze claims gaan? Jetske Ultee, onderzoeksarts in de cosmetische dermatologie, vertelt. 

Wie een willekeurige drogist binnenloopt, vindt daar tal van producten met mooie beloftes op de verpakking. Denk aan crèmes die je rimpels laten verdwijnen, je een optische facelift geven of die je er tien jaar jongere uit laten zien. Mogen producenten van deze cosmetica dergelijke beweringen zomaar doen? En zijn ze daarbij gebonden aan regels? Ultee vertelt. 

Zo is op de website van de Consumentenbond bijvoorbeeld te lezen dat bestandsdelen die op het etiket staan, ook écht in het product moet zitten. Ook mag de fabrikant alleen claims maken als deze ook daadwerkelijk bewezen kunnen worden.

Ultee: “Je hebt als cosmeticamerk de verantwoordelijkheid om je aan deze regels te houden. “Het is alleen zo dat de controle op naleving van deze regels een stuk ingewikkelder is geworden, onder andere door de opkomst van sociale media en webshops.” Dat er regels zijn, betekent dus niet dat ze niet omzeild worden.

De eerste claim die we behandelen is de claim die beweert dat een bepaalde formule ‘wetenschappelijk bewezen' is. En dit is een ogenschijnlijk slimme claim. Als je de keuze hebt, kies je natuurlijk voor het product dat boven de rest uittorent en doet wat het belooft. Hoe moet je deze claim interpreteren?

“Het kan gaan om ingrediënten waarvan uit wetenschappelijk onderzoek gebleken is dat ze werken. Maar of het door het desbetreffende merk dan ook op de juiste manier geformuleerd is, dat is een tweede. Eigenlijk heb je ook voorkennis nodig om daarachter te komen, en dat maakt het erg lastig. Het zal ongetwijfeld ook wel eens onterecht gebruikt worden, vrees ik.”

Het standpunt van Ultee wordt op meerdere websites onderstreept. Zo is het vaak lastig om terug te vinden hoe het onderzoek is uitgevoerd, hoe het is opgezet en of het onafhankelijk is uitgevoerd. Een onderzoek zegt dus niet alles, en de claim ‘wetenschappelijk bewezen’ is soms van toepassing op losse ingrediënten of bestanddelen, en niet zozeer op het product als geheel. 

Voor mensen met allergieën kan het handig zijn om te letten op het woord hypoallergeen. Het woord betekent letterlijk ‘een verminderde kans op een allergische reactie’. Maar geeft deze term ook daadwerkelijk garantie op probleemloos gebruik?

Sinds 2019 zijn de regels voor het gebruik van deze term aangescherpt. Officieel mag de claim alléén op de verpakking staan als het bedrijf kan aantonen dat het product enkel ingrediënten bevat die een hele kleine kans geven op een allergische reactie. 

“Maar ‘hypoallergeen’ betekent nog steeds niet dat je helemaal geen risico loopt op een huidreactie. Dit kan nog steeds. Ook is het nog maar de vraag of alle huidverzorgingsmerken op de hoogte zijn van deze verscherpte regels.” Ultee raadt daarom aan om niet zomaar blind te vertrouwen op de claim, maar om goed naar de ingrediënten te kijken.

Nog een term die regelmatig voorbijkomt is ‘dermatologisch getest’. Wanneer de consument dit op een verpakking ziet staan, zal dit geruststellen. Het product is immers goed getest en volledig veilig, toch?

Het begrip “dermatologisch getest” zegt eigenlijk niet zoveel. De term houdt in dat de fabrikant het product door huisartsen heeft laten testen op vrijwilligers. Maar hoeveel mensen er dan aan deze test hebben meegedaan is niet duidelijk.  

“Je weet ook niet wat de uitslag was. Over de kwaliteit van het onderzoek, of de omvang van de groep vrijwilligers is namelijk niets vastgelegd in de wet. De term ‘dermatologisch getest’ mag gewoon vrij gebruikt worden, zelfs als er bij sommige proefpersonen tóch irritatie van de huid is opgetreden.”

Als het op cosmeticaproducten aankomt, zijn velen ervan overtuigd dat natuurlijke producten beter zijn voor de huid. Met het woord ‘natuurlijk’ op de verpakking zijn we sneller geneigd het product ook aan te schaffen. Is dit terecht?

“Ik zou je eigenlijk eerst willen vragen, wat denk jij dat je in je handen hebt met een ‘natuurlijke crème’? Ik verwacht dat je dan zal zeggen dat dat een crème is met enkel natuurlijke ingrediënten. En daar gaat het dus al heel vaak mis. Ook als er maar één natuurlijk ingrediënt in zit, mag je het product al zo noemen.”

Je moet je volgens Ultee goed realiseren dat natuurlijke ingrediënten soms zo bewerkt zijn dat er uiteindelijk weinig natuurlijks meer aan is. “Maar gelukkig zijn er ook veel ingrediënten die wel natuurlijk én effectief zijn. 

In een wereld waarin het klimaat en duurzaamheid steeds belangrijker worden, voelen ook cosmeticabedrijven aan dat er slim meegelift kan worden op de trend. Is een product met het woordje veganerop eigenlijk ook dierproefvrij, zoals je misschien wel zou denken?

In Nederland is het testen van cosmetica op dieren al sinds 1997 verboden. Sinds 2013 geldt daarnaast dat er geen cosmetica op de Europese markt mag worden verkocht waarvan de veiligheid of ingrediënten op dieren zijn getest.

Daarentegen geldt in China dat cosmetica wel op dieren getest wordt, voordat het op de markt verschijnt. Dat is zelfs verplicht. “Dat betekent dus dat sommige cosmeticamerken die zowel in Europa als in China verkopen, misschien toch niet zo ‘dierproefvrij’ zijn.” 

“Daarnaast zitten in de producten die we vandaag de dag gebruiken dus gewoon ingrediënten die in het verleden wel op veiligheid of werkzaamheid op dieren zijn getest. Daarom is de claim ‘dierproefvrij’ in sommige gevallen eigenlijk toch een beetje misplaatst en misleidend.”

Het blijft af en toe een beetje giswerk, maar je kunt al heel veel zelf doen om te zorgen dat je producten koopt die doen wat ze beloven. “Het helpt natuurlijk om je je een beetje in te lezen in huidverzorging. Wat werkt wel en wat werkt niet bijvoorbeeld.”

Daarnaast raadt Ultee aan om je verwachtingen reëel te houden. Als iets te mooi lijkt om waar te zijn, is dat vaak ook zo. “En probeer vooral ook zelf goed uit, wat het beste werkt verschilt immers per persoon.” 

Ben je benieuwd naar welke ingrediënten nou écht bewezen effectief zijn? Je kunt het hier bekijken. Om te zien welke ingrediënten je beter kunt vermijden, kun je hier kijken.

Kassa schreef eerder over dit onderwerp: