Hoeveel onverkochte, nieuwe kleding wordt er vernietigd?

In 2015 bedroeg het totale aantal niet verkochte kledingstukken nog 21,5 miljoen, blijkt uit onderzoek van Wageningen University & Research en marktonderzoekbureau Conclusr in opdracht van MVO Nederland. Dit zijn producten die voor ze uit de winkels zijn gehaald nog met korting zijn aangeboden. Een deel hiervan werd gerecycled en hergebruikt of bij externe partijen aangeboden (3 procent), maar 2,8 procent hiervan werd vernietigd in afvalenergiecentrales (AEC). Daarnaast werd 1 procent van de kleding afgekeurd voor verkoop.

Op basis van deze cijfers keek onderzoeksbureau Rebel in 2020 (pdf) in opdracht van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) naar de op de markt gebrachte kledingstukken in 2019. Met de cijfers maakte het onderzoeksbureau een inschatting hoeveel kleding onverkocht bleef. Het totale aanbod van kleding op de Nederlandse markt bedroeg toen tussen de 349 tot 802 miljoen kledingstukken. 94 procent hiervan werd verkocht en 6 procent niet.

Van de niet-verkochte kleding werd 36 procent gedoneerd aan goede doelen, 35 procent verkocht aan andere landen, 6 procent verkocht aan opkopers en bleef 18 procent op voorraad liggen in winkels. Verder werd 3 procent vervezeld (wat neerkomt op 639.000 tot 1.278.000 kledingstukken) en 2,8 procent verbrand (omgerekend 597.000 tot 1.193.000 kledingstukken). Zo’n kledingstuk weegt gemiddeld 240 gram.

De kans is aanwezig dat het percentage onverkochte kleding in 2020 en 2021 vele malen hoger ligt, vanwege de coronacrisis. De mode-industrie werd toen hard geraakt, omdat de winkelstraten leeg waren, de winkels dicht moesten en consumenten alleen het hoognodige kochten en het ‘pleziershoppen’ uitstelden. Hierdoor bleven voorraden in winkels en magazijnen liggen. Die bergen met kleding zouden niet verloren gaan, beloofden winkelketens als H&M, Primark en Zara toen volgens RTL Nieuws.

Echter, niet alleen in coronatijd blijft er veel onverkochte kleding achter. Het is een structureel probleem. In 2018 kampte bijvoorbeeld H&M met een berg onverkochte kleding ter waarde van 4,3 miljard euro.

Wat zit er achter dit productiemodel? Sinds de komst van fast fashion in de jaren 80 produceren kledingmerken snel en goedkoop. Designermerken en grote ketens wedijveren om al eerste modecollecties naar buiten te brengen, die voldoen aan de laatste trends. Er zijn kledingmerken die maar liefst 24 collecties per jaar uitbrengen. En dus zitten alle partijen met overschotten.

Een deel van deze kleding wordt vervolgens met korting aangeboden, sommige stukken gaan terug in de voorraad. Wat hierna overblijft, wordt gedoneerd aan een goed doel of vernietigd door het te verbranden of vervezelen. Er wordt helaas vaak gekozen voor die laatste optie.

Niet alleen de kledingindustrie heeft hierin een hand. Ook de consument doet mee door regelmatig nieuwe kleding te kopen en een kledingstuk gemiddeld maar zeven keer te dragen. En dat terwijl er per kledingstuk gemiddeld 169 mensen betrokken zijn om het te maken en te vervoeren. Vorig jaar stelde toenmalig GroenLinks-Kamerlid Suzanne Kröger hierover in De Nieuws BV: “Dit is een symbool van de excessen van de kledingindustrie. Kijk hoe goedkoop kleding is, hoe het een wegwerpproduct is geworden.”

Waarom kiezen bedrijven ervoor om kleding te vernietigen? Soms stellen bedrijven dit te doen om ‘gezondheids- of veiligheidsredenen’, maar vaak zit er een marketinggedachte achter. Luxe merken willen vaak hun imago behouden. Zo kwam in 2018 het Engelse merk Burberry nog in opspraak, omdat het in de jaren daarvoor een grote hoeveelheid van de onverkochte kleding had vernietigd. Dit deed het merk voor het behoud van de ‘luxe’, exclusieve merkwaarde.

Ook van merken als Chanel en Louis Vuitton wordt gezegd dat ze jaarlijks voor miljoenen aan kleding, accessoires en cosmetica vernietigen, meldt Voor de Wereld van Morgen. Daarnaast schijnen kledingbedrijven onverkochte partijen kleding begraven op vuilnisbelten. Onderzoeksbureau Rebel geeft echter aan geen recente voorbeelden tegen te komen van merken die grote partijen onverkochte kleding hebben laten verbranden.

Niet alleen is het verbranden van kleding zonde van de nog te gebruiken kledingstukken, maar heeft dit ook impact op het milieu. Zo wordt er per kilogram textiel dat er wordt verbrand 0.54 kilogram aan CO2-equivalent* verbruikt. Dit komt erop neer – kijkend naar de cijfers uit 2019 – dat er 75.000 tot 150.000 kilogram CO2-equivalent wat mogelijk bespaard kan worden als deze kledingstukken een tweede leven krijgen of toch verkocht worden. Van de verbrande kleding vormt de partijen afgekeurde of in beslag genomen namaak kleding een groot deel, stelt onderzoeker Rebel op basis van gesprekken met AEC’s.

Hoewel het goed zou zijn als de kledingindustrie zou stoppen met het verbranden van niet verkochte kleding, blijft de kledingindustrie een van de meest vervuilende industrieën ter wereld. De overstap van minder verbranden en meer vervezelen zou een goede impact kunnen hebben, maar vervezeld textiel kan vaak wel alleen gebruikt worden voor laagwaardige toepassingen, zoals voor vulling- of isolatiemateriaal. Ketens kiezen hier vaak niet voor, omdat dit proces veel tijd en geld kost.

Frankrijk zet hierin een goede stap door vanaf 2024 het vernietigen van onverkochte producten of het begraven ervan op vuilnisbelten te verbieden. Het gaat om schoenen, kleren, cosmetica, boeken en elektronische apparaten. Een verbod kan helpen in het tegengaan van verspilling en in het aanmoedigen van slimmer produceren en inkopen.

De Europese Commissie kijkt ook naar een verbod op het vernietigen van onverkochte producten. Naar verwachting wordt hiervoor een wetsvoorstel eind 2021 ingediend bij het Europees Parlement en de Raad van de Europese Unie. Wanneer én of deze wet wordt goedgekeurd, is nog afwachten. Over de haalbaarheid van dit voorstel zijn dan ook Kamervragen gesteld.

In Nederland is er in mei 2021 een ander voorstel op tafel gebracht door staatssecretaris Stientje van Veldhoven (Infrastructuur en Waterstaat). Als het aan haar ligt, is de kledingindustrie zelf verantwoordelijk voor het regelen en financieren van de inzameling van afgedankte textiel in Nederland. Nu doen gemeenten dat nog.

Bestel je vaak kleding (of andere producten) online? Dan is het goed om te weten wat er gebeurt met de producten die je terugstuurt. Wellicht leidt dat tot een andere afweging vooraf, zodat je net iets langer nadenkt voor je op de bestelknop drukt in plaats van dat je een grote bulk koopt, omdat je het toch wel terug kunt sturen.

Door bewust om te gaan met de kleding in jouw kast en duurzame keuzes te maken in winkels, kun jij als consument al een hoop verschil maken. Denk bijvoorbeeld na over waar en voor welke prijs je iets koopt. Je kunt duurzame merken en onafhankelijke winkels steunen in plaats van kleding te kopen in grote ketens.