Hoe zit het met de achterstanden in het speciaal onderwijs?

Het speciaal onderwijs is er voor leerlingen die specialistische of intensieve onderwijsbegeleiding nodig hebben, zoals moeilijk lerende kinderen en kinderen met opvoedingsmoeilijkheden of gedragsproblemen.

Speciaal onderwijs is er op verschillende niveaus. Er is speciaal basisonderwijs (sbo), speciaal onderwijs (so) en voortgezet speciaal onderwijs (vso). Daarnaast bestaat speciaal onderwijs uit vier clusters. Cluster 1 betreft blinde, slechtziende kinderen en cluster 2 dove, slechthorende kinderen en kinderen met en taal-spraakontwikkelingsstoornis. Cluster 3 is er voor motorisch gehandicapte, verstandelijk gehandicapte en langdurig zieke kinderen en cluster 4 voor kinderen met psychische stoornissen en gedragsproblemen.

Er wordt in het nieuws regelmatig gesproken over het effect van de coronacrisis op het onderwijs, maar het speciaal onderwijs wordt hierbij regelmatig buiten beschouwing gelaten. Op 16 december 2020 besteedde De Nieuws BV (BNNVARA) wel aandacht aan de leerlingen in het speciaal onderwijs en de gevolgen van de lockdown voor hen. De leerlingen lopen soms helemaal vast als ze niet naar school kunnen. Dat maakte de schoolsluiting voor hen ingewikkelder dan voor leerlingen in andere onderwijsvormen.

Zo gaf de De Nieuws BV aan dat kinderen in het speciaal onderwijs gebaat zijn bij structuur en dat in de periode van thuisonderwijs misten. Scholen moesten bijvoorbeeld kiezen welke leerlingen wel naar de fysieke lessen in een noodklas konden komen en welke leerlingen niet.

Ook kost het leerlingen in het speciaal onderwijs meer moeite om zelfstandig het huiswerk te maken. Het Eindhovens Dagblad stelt dat de zelfstandigheid die je kunt verwachten bij leerlingen in het basis- of voortgezet onderwijs bij leerlingen in het speciaal onderwijs vaak ontbreekt. Waar leerlingen in het basis- en voortgezet onderwijs thuis makkelijker aan het werk kunnen worden gezet, gaat dat voor scholieren in het speciaal onderwijs in mindere mate.

Kortom: kinderen met een extra ondersteuningsbehoefte ondervinden meer problemen tijdens de coronaperiode, stelt Ouders & Onderwijs. Hierdoor is ook de verwachting dat bij deze leerlingen de achterstanden nog verder zijn opgelopen dan bij leerlingen in andere onderwijsvormen.

Het advies van het Outbreak Management Team (OMT) aan het kabinet bij het heropenen van de scholen luidde: ‘heropen het speciaal onderwijs volledig, want kwetsbare kinderen zitten nog te vaak thuis’. Om die reden is fysiek onderwijs in het speciaal onderwijs ook de norm. Scholen waren dan ook blij hun deuren met extra maatregelen per 1 maart weer (gedeeltelijk) te kunnen openen voor alle leerlingen. Leerlingen bij wie fysiek contact noodzakelijk is, bijvoorbeeld vanwege hulp bij toiletgang, mogen ook naar school.

Echter, het volledig heropenen van het speciaal onderwijs is niet verplicht. Daardoor is de ene school voor speciaal onderwijs wel open en de andere niet. Ook verschilt per school het aantal dagen dat leerlingen naar school mogen. Dit leidt tot onduidelijkheid bij ouders. Want veel kwetsbare kinderen volgen volgens Ouders & Onderwijs hierdoor nog (deels) online onderwijs, terwijl ze hiertoe vaak niet in staat zijn.

Onlangs presenteerde het kabinet het Nationaal Plan Onderwijs, waarmee het de achterstanden door thuisonderwijs wil wegwerken. In het plan staat dat de overheid hiervoor 8,5 miljard investeert. Het grootste deel hiervan gaat naar het basisonderwijs, voortgezet onderwijs en speciaal onderwijs.

Ouders & Onderwijs wijst het kabinet erop dat ze extra aandacht moeten geven aan de leerlingen in het speciaal onderwijs en dat maatwerk hier nodig is. Voor kinderen in het speciaal onderwijs gaan namelijk de interventies uit de ‘menukaart’ van het Nationaal Plan Onderwijs niet op. Daarom is het volgens de organisatie van belang dat er voor scholen enige vrijheid wordt gegeven in het inzetten van de overheidssubsidie.