Hoe pakt minister Bruins de medicijntekorten aan?

Noortje Swart van het Amsterdam UMC: “Er zijn elke dag wel zeker 100 geneesmiddelen die op ons lijstje van niet leverbare producten staan. Er zijn veel urgente middelen waar we op dit moment te kort aan hebben. Dit zijn echt levensreddende geneesmiddelen die direct beschikbaar moeten zijn en waar we de behandeling voor de patiënt beslist niet kunnen onderbreken”.

Zorgverzekeraars mogen zélf bepalen welke medicijnen ze inkopen. Zij kiezen dan natuurlijk voor het medicijn met de laagste prijs. Het zogenaamde generieke medicijn. Hierdoor bespaarden de verzekeraars de afgelopen jaren vele honderden miljoenen euro’s. Goed nieuws zou je zeggen, want daardoor kan de zorgpremie laag blijven. Maar de medicijnen zijn hierdoor in Nederland zó goedkoop dat fabrikanten er weinig tot niets op kunnen verdienen. Zij leggen dan ook geen grote voorraden van deze medicijnen aan. Er zijn mede daardoor de afgelopen jaren grote tekorten ontstaan. In 2019 waren er tot begin oktober al meer dan 1700 medicijnen voor langere tijd niet beschikbaar. Bekijk ook de factsheet met cijfers (pdf).

Maar er is nog een andere oorzaak. Veel medicijnen worden namelijk in China en India gemaakt. Als daar een probleem ontstaat, hebben wij daar in Nederland direct last van. Zo zijn er bijvoorbeeld al anderhalf jaar lang problemen met Parkinson medicatie omdat vorig jaar zomer bleek dat een grote partij medicijnen vervuild was. En tegelijkertijd kwam aan het licht dat de grondstof Levodopa niet meer geleverd kon worden. Daardoor ontstond schaarste en een probleem met de bevoorrading, dat tot op de dag van vandaag niet is opgelost.

Minister Bruno Bruins voor Medische Zorg en Sport komt met een plan van aanpak. Hij wil een zogenaamde ‘ijzeren voorraad’ van 5 maanden aanleggen die ervoor zorgt dat er voor alle geneesmiddelen een minimale voorraad beschikbaar is. Ook wil hij meer samenwerking met Europese landen en de productie van medicijnen moet op termijn teruggehaald worden naar Europa.

Apotheker Evelyn Schuil constateert dat de tekorten in de door ons omringende landen minder groot zijn. Dat komt volgens haar onder andere omdat die landen meer geld betalen voor dezelfde medicijnen.

De Inspectie voor de Gezondheidszorg kan boetes opleggen aan fabrikanten voor het verwijtbaar veroorzaken van een geneesmiddeltekort. De maximale boete bedraagt € 830.000. In 2017 en 2018 is er geen boete opgelegd. Evelyn Schuil vindt dat het tijd wordt dat de minister daadwerkelijk boetes uitdeelt aan de fabrikanten. "Als ik zie hoeveel middelen niet geleverd worden die wel preferent aangewezen zijn dan denk ik hoe kan het dat die boetes nog niet uitgedeeld zijn….ik zie elke maand hoeveel tekorten er zijn en dan zucht ik drie keer diep en moet ik technisch gezien nee verkopen".

Gerard Schouw (directeur Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen) vindt een ijzeren voorraad van vijf maanden voor alle geneesmiddelen niet dé oplossing voor tekorten. "Het is een symbolische ingreep met vergaande gevolgen, die niets verandert aan de onderliggende oorzaken." De VIG is er een voorstander van om op korte termijn te starten met alleen grotere voorraden bij essentiële geneesmiddelen. Dat zijn levensreddende medicijnen of geneesmiddelen waarvoor geen alternatief is.

De productie naar Europa halen, zoals de minister voorstelde, is voor Zorgverzekaars Nederland (ZN) een 'te onderzoeken optie'. Maar, zoiets brengt kosten met zich mee. De industrie heeft fabrieken niet voor niets naar lagelonenlanden als China en India verplaatst. En dan kom je bij het dilemma of we met z’n allen die hogere kosten willen dragen, stelt ZN. Gaan we meer geld uitgeven aan medicijnen, dan blijft er minder over voor de rest van de zorg. En als er meer geld naar de zorg gaat, blijft er minder geld over voor andere belangrijke zaken als bijvoorbeeld het onderwijs. Linksom of rechtsom, we moeten als maatschappij keuzes maken, aldus ZN.