Hoe moet je omgaan met diabetes?

Diabetes (suikerziekte) wordt in de volksmond ook wel volksziekte nummer één genoemd. Welke types diabetes en behandelingsmethoden zijn er? Hoe ziet het dagelijks leven met diabetes eruit? En wat kan de omgeving van een diabetespatiënt doen?

Op dit moment is diabetes één van de meest voorkomende chronische ziekten in Nederland. Ruim 1,2 miljoen Nederlanders hebben diabetes. Wekelijks komen er daar 1200 bij.

Bij diabetes regelt het lichaam de bloedsuiker niet meer. Er zijn meerdere soorten diabetes, waarvan diabetes type 1 en type 2 de belangrijkste groepen zijn. Beide types hebben te maken met insuline en bloedsuiker, maar verder zitten de types heel anders in elkaar.

Diabetes type 2 is de meest voorkomende type diabetes. Negen op de tien mensen met diabetes heeft diabetes type 2. Veelal wordt deze vorm volgens het Diabetesfonds van diabetes veroorzaakt door overgewicht en weinig beweging. Een oudere leeftijd en erfelijke aanleg vergroten de kans op diabetes. Bij dit type heeft het lichaam te weinig insuline. Ook reageert het lichaam minder goed op insuline. Dat wordt ook wel een ‘ongevoeligheid voor insuline’ genoemd.

Behandelmethoden: Vaak krijgen mensen met dit type diabetes voedings- en bewegingsadviezen, wat wordt aangevuld met medicijnen. Soms moet iemand ook insuline spuiten. Soms is door een gezonder voedings- en bewegingspatroon deze type diabetes te genezen.

Diabetes type 1 komt bij één op de tien mensen met diabetes voor. Bij dit type maakt het lichaam zelf geen insuline aan. De bloedsuiker wordt hierdoor extreem hoog en kan zichzelf niet reguleren. Diabetes type 1 maakt zodanig ziek dat het vaak snel ontdekt wordt. Het afweersysteem van het lichaam vernietigt namelijk de cellen die insuline aanmaken. De oorzaak van dit type diabetes is volgens het Diabetesfonds niet geheel duidelijk. Vermoedelijk kan het te maken hebben met een infectie of een bepaald type voedingsmiddel. Erfelijke aanleg speelt slecht een kleine rol. Deze vorm van diabetes is niet te genezen.

Behandelmethoden: Mensen met type 1 moeten regelmatig gedurende de dag hun bloedsuiker meten en op basis daarvan insuline inspuiten en hun voeding afmeten. Dat kan met een insulinepomp, die ervoor zorgt dat het lichaam voldoende insuline heeft, of met een prikpen.

Rachelle Leerling (24) heeft al diabetes (type 1) en insuline moeten spuiten sinds ze vier jaar oud is. Ze is dus niet anders gewend en weet dat ze continu alert moet zijn. Toch is het niet altijd leuk. Als kind mocht ze geen gebakje eten terwijl andere kinderen dat wel mochten. Op vakantie gaan naar een land waar geen insuline te verkrijgen is zal ze nooit doen en met anderen moet ze duidelijke afspraken maken. Zo moest ze toen ze nog in een studentenhuis woonde haar huisgenoten bepaalde dingen op het hart drukken, zoals dat de insuline in de koelkast absoluut niet verplaatst mag worden. In de koelkast zelf bevriest de insuline namelijk.

Bij haar vrienden gaan dit soort dingen inmiddels vanzelf. “Zij weten wanneer ik suiker of water nodig heb en houden me in de gaten wanneer ik aangeef dat ik me niet lekker voel. Dan stellen ze zich daar direct op in.” Een echte stap-voor-stap uitleg geeft ze haar vrienden niet. “Het enige wat je moet snappen, is dat iemand snelle suikers nodig heeft wanneer de bloedsuiker extreem laag wordt en insuline moet spuiten en water moet drinken als de bloedsuiker te hoog is.”

Het verbergen van haar diabetes doet ze dan ook niet, want ze schaamt zich er niet voor. Ze heeft zich erbij neergelegd dat ze diabetes heeft en dat daar enkele dingen bij om de hoek komen kijken. Haar vrienden, familie en omgeving zijn het gewend. Ook bij nieuwe vrienden, collega’s en kennissen komt het onderwerp snel op tafel, want ja: dat tasje met insulinepennen en teststrips ligt daar toch. Wel snapt ze dat andere diabetici zich eventueel kunnen schamen. “Je moet af en toe insuline spuiten en dan je shirt of jurk omhoog doen. Ik heb daar geen moeite mee, maar ik ken wel andere mensen die dat liever niet publiekelijk doen.”

Rachelle kan inmiddels goed met haar diabetes omgaan. Ze controleert regelmatig haar bloedsuiker en gebruikt daarvoor teststrips, die vergoed worden. Echter, ze gebruikt meer teststrips dan vergoed worden, omdat ze wil voorkomen dat haar bloedsuiker bijvoorbeeld daalt op de fiets en ze dus minder alert wordt.

Kortgeleden testte ze de zogeheten FreeStyle Libre, een nieuwe technologie waarmee de glucosewaarde te scannen is met een ‘reader’ en een ‘sensor’. De eerste FreeStyle Libre, dat je als een sticker voor veertien dagen aanbrengt op je arm, kreeg Rachelle van het ziekenhuis. Deze beviel zo goed, dat ze er hierna zelf een aanschafte. “Maar het is wel echt duur.” Voor zo’n sticker betaal je namelijk zestig euro. Omgerekend zou dit bij doorlopend gebruik 1440 euro op jaarbasis kosten. Dit krijgt Rachelle niet vergoed. Toch heeft de FreeStyle Libre haar voorkeur, omdat het haar “een beter kwaliteit van leven” geeft, ze makkelijker onderweg haar bloedsuiker kan meten, beter kan voorspellen wanneer haar bloedwaarden hoog of laag zijn en ze haar vinger niet langer kapot hoeft te prikken. Het risico bestaat namelijk als je al zo lang diabetes hebt dat je vingers door het prikken gevoelloos van kunnen raken. Rachelle snapt dat de sticker niet voor iedereen vergoed wordt. Wat ze vooral erg vindt, is dat het in de rest van Europa vaak wel vergoed wordt.

Zie hieronder het overzicht dat de app van FreeStyle Libre je geeft.

Wanneer je in de buurt bent:

- Wees alert, vraag af en toe hoe de bloedsuikerwaarden zijn en let op hoe het met de ander gaat.

- Geef snelle suikers bij een te lage bloedsuiker (hypo) en water bij een te hoge bloedsuiker (hyper).

- Blijft in de buurt en houdt in de gaten of de persoon met diabetes alert is wanneer deze zich niet zo lekker voelt.

- Vraag wat je kan doen als het toch dreigt fout te gaan, zoals de arts bellen voor advies of ambulance wanneer hij/zij buiten bewustzijn raakt.

Op afstand:

- Wees telefonisch bereikbaar wanneer dat je dat wordt gevraagd om zo de persoon met diabetes alert te houden.

Als buitenstaander:

- Wees je ervan bewust dat een ander diabetes heeft: wanneer een diabeet om ‘cola light’ vraagt, bijvoorbeeld in een bar of op een verjaardag, moet dit ook echt ‘cola light’ zijn. Het drinken van een suikerhoudend drankje kan per ongeluk zorgen voor een te hoge bloedsuiker.