Hoe gevaarlijk is de zoetstof aspartaam nou echt?

Aspartaam zit in veel (light) producten, zoals frisdranken, snoep en zuivel, en is een vervanger voor suiker. Op deze manier wordt een product zoet gemaakt met minder calorieën. De zoetstof is sinds 2013 goedgekeurd door de Europese autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA) en heeft het E-nummer E951 (of E962 als het een mix van aspartaam en de zoetstof acesulfaam-k is). Een stof krijgt alleen een E-nummer als het niet schadelijk is voor de gezondheid en als je er niet te veel van binnen kunt krijgen. Het gebruik van aspartaam is dus veilig.

Er gaan diverse verhalen rond op het internet dat aspartaam zeer giftig zou zijn. De zoetstof zou kunnen leiden tot kanker en zou zelfs dodelijk zijn, zoals gezegd wordt in dit artikel. Volgens het Voedingscentrum zijn dit soort verhalen gebaseerd op verkeerde conclusies en onzorgvuldige onderzoeken.

Er zijn in 2006 en 2007 twee studies gepubliceerd door het Italiaanse Ramazzini Instituut, waarin staat dat proefdieren kanker zouden krijgen als gevolg van aspartaam. De Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) haalde de onderzoeken onderuit en concludeerde dat de ratten geen tumoren kregen van aspartaam, maar vanwege chronische ontstekingen aan de ademhalingsorganen. De ratten waren dus al ziek en daarnaast bleek ook de statistiek in het onderzoek niet helemaal te kloppen.

Aspartaam is opgebouwd uit de aminozuren asparaginezuur en fenylalanine, de basis voor eiwitten. Het eiwit uit aspartaam is in principe hetzelfde als het eiwit in melk, bonen en vlees. Daarnaast ontstaat er bij het proces een beetje methanol. Dat is een stof die volgens de EFSA alleen gevaarlijk is bij grote hoeveelheden. Volgens emeritus hoogleraar en voedingsdeskundige Martijn Katan kun je van methanol blind raken, maar die kans is heel klein; je zou namelijk heel veel light-drankjes moeten nuttigen. Fruit bevat ook methanol en volgens de emeritus hoogleraar levert een halve appel evenveel methanol op als een liter light-frisdrank.

Het lichaam is gewend om lage hoeveelheden methanol te verwerken. Te veel methanol wordt via formaldehyde omgezet in formiaat (ofwel mierenzuur). De lever verwerkt per minuut 22mg formaldehyde, omgerekend is dat 50 gram per dag. Light-frisdrank met aspartaam levert 55 mg methanol op en dat is minder dan één liter vruchtensap. Als je uitgaat van 55 mg aspartaam per liter cola, dan moet je volgens het RIVM en het Voedingscentrum meer dan 36 liter cola drinken om over de grens van 2 gram te komen. Daar kom je dus bij lange na niet aan.

Mensen met de erfelijke stofwisselingsziekte phenylketonurie (PKU) moeten producten met aspartaam mijden. Door deze ziekte kan het lichaam fenylalanine niet goed afbreken. Op producten met aspartaam staat dan ook (E951 en E962) de waarschuwing: ‘bevat aspartaam (een bron van fenylalanine)’ of ‘bevat een bron van fenylalanine’.