Het gas (deels) achterwege laten met de warmtepomp? Dit is wat je moet weten

Met het klimaat in ons achterhoofd en aandacht voor de energietransitie waar we in zitten, is het essentieel dat we uiteindelijk allemaal van het gas af gaan. Om dat voor elkaar te krijgen, is het vanaf 2026 verplicht om bij de aanschaf van een nieuwe cv-ketel een hybride waterpomp te laten installeren. Hoe werkt dat apparaat nou precies? Welke soorten zijn er?

Bij de verbranding van aardgas komt CO2 vrij, iets wat ontzettend schadelijk is voor het milieu en bijdraagt aan de opwarming van de aarde. Het is om die reden dat er naar alternatieven gezocht wordt om aardgas te vervangen. De warmtepomp is zo’n alternatief; die werkt op elektriciteit. 

Een warmtepomp is simpelweg gezegd een middel om je huis, en eventueel ook het water uit de kraan of douche, te verwarmen zonder dat daar aardgas aan te pas hoeft te komen. De pomp kan gezien worden als vervanging of aanvulling op je cv-ketel. 

Er zijn een aantal verschillende soorten warmtepompen. De belangrijkste twee soorten zijn een volledig elektrische of een hybride warmtepomp. Een volledig elektrische functioneert niet alleen als verwarming, maar verzorgt ook het warme water in je woning. 

Een hybride warmtepomp vormt als het ware een team met de cv-ketel. De cv-ketel werkt alleen nog maar als het heel koud is, de rest van de tijd voorziet de warmtepomp het huis van warmte. Daarnaast is de cv-ketel dus nog nodig om warm water te regelen. 

De warmtepomp verzamelt lucht van buiten, uit de bodem of het grondwater en gebruikt deze om jouw huis en het water dat je gebruikt te verwarmen. Ook koude lucht kan door de warmtepomp omgezet worden in warmte. Dit milieuvriendelijke alternatief zorgt ervoor dat je van het gas af kunt, of dat je er in ieder geval minder van hoeft te verbruiken. 

Een veel gehoord nadeel van de warmtepomp is dat hij, op het moment dat hij een buitenunit heeft, voor geluidsoverlast zou zorgen. Sommige units kunnen inderdaad veel geluid produceren. 

Sinds 2021 gelden dan ook nieuwe eisen voor het maximale geluid dat deze varianten. mogen produceren; 's nachts mag hij maximaal 40 dB en overdag mag hij maximaal 45 dB produceren. Om geluidsoverlast te voorkomen kan het al veel schelen om een warmtepomp met een relatief stille buitenunit en het juiste vermogen aan te schaffen. Daarmee minimaliseer je hoe hard hij moet werken en dus hoeveel geluid hij produceert. Verder kun je nog een geluidsdempende omkasting laten plaatsen om het geluid tegen te houden.

Benieuwd naar meer tips om te zorgen dat je warmtepomp zo stil mogelijk is? Op de website van de Consumentenbond kun je er alles over lezen.

Dit apparaat om op duurzame manier je woning te verwarmen, gaat zo’n vijftien tot twintig jaar mee. De levensduur is afhankelijk van een aantal factoren, zoals de kwaliteit van de pomp en het onderhoud dat eraan wordt uitgevoerd. Sommige pompen gaan wel dertig jaar mee. 

De hybride en volledige elektrische warmtepomp draaien volledig op elektriciteit en je zult dus meer stroom verbruiken dan je nu al doet. Daar staat tegenover dat je dus óf geen gas meer verbruikt, óf in het geval van een hybride warmtepomp zo’n 60 procent minder gas verbruikt. 

Daarnaast werk het apparaat efficiënt; van 1 kWh wordt zo'n 2 tot 5 kWh warmte gemaakt. Je kunt ervanuit gaan dat je CO2 uitstoot 30 tot 55 procent daalt door het in gebruik nemen van een warmtepomp.  

Aangezien een warmtepomp op elektriciteit werkt, betekent dit dus dat je stroomverbruik hoger zal liggen dan normaal gesproken. Maar aangezien het apparaat efficiënter werkt, bespaar je tóch op energiekosten. 

Of dat in 2023 met de gestegen energieprijzen nog steeds het geval is? Met een hybride warmtepomp wel, ondanks dat het voordeel niet zo groot is als normaal gesproken. 

Milieu Centraal geeft op hun website een voorbeeld waarin ze laten zien wat je met het gebruik van een hybride warmtepomp in een normale situatie zou besparen en wat je met het prijsplafond bespaart. Ze zijn daarbij uitgegaan van een matig geïsoleerde huurwoning en berekende dat je zo’n 550 tot 1100 euro per jaar bespaart op energiekosten, afhankelijk van de energieprijzen van dat moment. 

Met een volledig elektrische warmtepomp zul je nog meer stroom gaan gebruiken dan met een hybride warmtepomp en met dat verbruik zul je helaas voor het grootste gedeelte boven het prijsplafond vallen. Tenzij je een vast contract of zonnepanelen hebt, ga je in 2023 op financieel vlak dan dus niet besparen met een warmtepomp. 

Op de lange termijn ga je echter óók met een volledig elektrische warmtepomp besparen op je energiekosten. Dit komt dus omdat het apparaat efficiënter werkt en zuiniger is dan je cv-ketel. 

Naast volledig elektrisch of hybride, zijn er nog meer soorten te onderscheiden wat betreft de warmtepomp. Het gaat er daarin vooral om waar de pomp zijn lucht vandaan haalt en of hij buiten en/of binnen geplaatst wordt.

Deze hybride warmtepomp haalt de warmte uit de buitenlucht en heeft een buitenunit nodig. Deze unit maakt geluid en het is dus verstandig om deze op een slimme plek te laten installeren, zodat deze geen overlast geeft. 

Deze variant van de waterpomp werkt eigenlijk hetzelfde als die hierboven beschreven, maar werkt dan volledig elektrisch en vervangt dus de cv-ketel. 

De naam zegt het eigenlijk al, deze warmtepomp werkt volledig elektrisch en haalt zijn warmte uit de bodem. Het is voor de aanleg van de bodembron die de pomp nodig heeft, noodzakelijk om diepe gaten in de grond te boren. De pomp heeft daarnaast nog een binnenunit.

Een warmtepomp die met PVT-panelen werkt, haalt zijn warmte uit panelen op het dak. Deze PVT-panelen wekken zonnestroom op en dienen op die manier dus als bron voor de warmtepomp. Daarnaast vangen de panelen de lucht op die voorbij waait. Je hebt hiervoor dus geen unit nodig die buiten staat en geluid maakt. 

De monoblock-warmtepomp heeft alle onderdelen in één apparaat zitten, en heeft daardoor maar één binnenunit nodig. Hij wordt dus binnenshuis geplaatst en heeft het formaat van een grote koelkast. Hij haalt zijn lucht van buiten; om dat te verwezenlijken worden er afvoerkanalen aangelegd in het dak of de gevel. 

Deze variant van de warmtepomp werkt exact hetzelfde als die hiervoor besproken is, maar de unit wordt buiten neergezet in plaats van binnen.

Kies je voor een volledig elektrische monoblock-warmtepomp voor buiten? Dan is binnen wel ruimte nodig voor een voorraadvat met warm water ter grootte van een grote koelkast. Dit is noodzakelijk om het water te kunnen verwarmen.

Een ventilatiewarmtepomp is geschikt voor huizen die een mechanische ventilatie hebben waar lucht mee wordt afgezogen; hij gebruikt namelijk warmte uit de ventilatielucht om de woning mee te verwarmen.  

Deze variant van de warmtepomp is alleen geschikt voor woningen die niet goed geïsoleerd kunnen worden. Hij gebruikt namelijk buitenlucht als bron van warmte en kan hogere temperaturen leveren dan een standaard warmtepomp. Dat lijkt positief, maar is ook een stuk minder zuinig en in het geval van goede isolatie helemaal niet nodig. 

Heb je een airco met een buitenunit? In sommige gevallen kan deze omgedraaid worden; hij haalt dan warmte uit de buitenlucht en geeft deze weer af binnen de woning. Een nadeel is dat de airco enkel de ruimte verwarmt waar hij aan de binnenkant geplaatst is. 

Een ander nadeel is dat de warmte van een airco anders kan aanvoelen dan het geval is bij gebruik van de centrale verwarming; je kunt de lucht namelijk ervaren als tocht. 

Ben je geïnteresseerd in een warmtepomp? Je kunt het beste persoonlijk advies aanvragen om er precies achter te komen wat de mogelijkheden zijn en hoeveel het gaat kosten. Op Regionaal Energieloket kun je je postcode invullen om te zien wat er mogelijk is in jouw gemeente. 

Met de Investeringssubsidie duurzame energie en energiebesparing (ISDE) kun je subsidie aanvragen voor een (hybride) warmtepomp. Daar zitten wel een aantal voorwaarden aan vast, zoals dat de warmtepomp volledig nieuw moet zijn en geïnstalleerd is voordat je een aanvraag doet.  

Wil je precies weten aan welke voorwaarden je moet voldoen? Je vindt ze op deze website van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. Vanaf 24 januari 2023 is dit ook de plek waar je weer een subsidieaanvraag kunt doen. 

Er zijn dus tal van verschillende varianten van de warmtepomp beschikbaar die hun warmte uit verschillende bronnen halen. Er is dus eigenlijk voor elke woning wel een warmtepomp beschikbaar. 

Mocht je bijvoorbeeld geen ruimte hebben voor een buitenunit van de warmtepomp, dan zijn er dus varianten beschikbaar zonder buitenunit, zoals de warmtepomp met PVT-panelen, ventilatiewarmtepomp of monoblock-warmtepomp voor binnen.

Ook in een huurwoning of appartement is het installeren van een warmtepomp mogelijk. Als je in een appartement woont, heb wel rekening te houden met de Vereniging van Eigenaars. 

Veel onderdelen van appartementen, zoals het dak en de kozijnen, zijn gemeenschappelijk bezit. Voor het aanpassen van gemeenschappelijk bezit en bijvoorbeeld isoleren of het installeren van een warmtepomp, is toestemming van de VvE nodig. 

Gelukkig zijn er ook voor VvE’s subsidies beschikbaar voor het aanleggen van warmtepompen, dus dat kan het proces vergemakkelijken. 

Woon je in huis met boven- en benedenwoning, dan is de situatie iets ingewikkelder. Deze constructie wordt formeel namelijk gezien als appartement; wat wiens eigendom is, verschilt per situatie. 

Over het algemeen zijn vaak alleen de buitenmuren gemeenschappelijk bezit. Het dak behoort vaak toe aan de bovenbewoner(s), de begane grond aan de benedenbewoner(s). 

Dit betekent dus dat de bovenbewoner bijvoorbeeld voor onder andere een warmtepomp met buitenunit en PVT-panelen kan kiezen. Een benedenbewoner zou, als daar genoeg ruimte voor is, ook voor een warmtepomp met buitenunit kunnen kiezen. 

Is het laten aanleggen van een warmtepomp een goed idee als er binnenkort een warmtenet (ook wel stadsverwarming) wordt aangelegd in jouw wijk? Mocht dat warmtenet nog zo’n tien tot vijftien jaar op zich laten wachten, dan kun je de warmtepomp met een gerust hart aanschaffen. Hij gaat namelijk gemiddeld zo’n vijftien jaar mee, dus die kosten haal je er weer uit. 

Komt het warmtenet er al eerder? Dan kun je daar beter op wachten.

Bron: Milieu Centraal/Engie.nl/Rijksdienst voor Ondernemend Nederland