Haverdrink of koemelk: wat is duurzamer?

In Nederland groeide generatie op generatie op met zuivel. Daar lijkt langzaam verandering in te komen, want het klassieke glaasje melk wordt steeds vaker vervangen door een plantaardige variant. Dit komt doordat melk in toenemende mate een slechte reputatie krijgt vanwege het klimaat en de gezondheid. Zo wordt van volle melk gezegd dat het veel verzadigd vet bevat.

Als gevolg dronken Nederlanders in 2012 nog 1133 miljoen liter melk. In 2018 daalde dit naar 975 miljoen liter, aldus het Parool. In ditzelfde tijdsbestek kwamen er steeds meer alternatieven voor melk en groeide het bewustzijn over de klimaatimpact van allerlei producten. Dat ziet ook een bedrijf als Coffee Company aan de toonbank: één op de vijf bestelde koffies wordt namelijk besteld met plantaardige drank.

Voor het maken van koemelk is veel land en water nodig. De koe moet bijvoorbeeld op het land vers gras kunnen grazen. Ook brengt het transport van de melk CO2-uitstoot met zich mee. Verder kost de productie van veevoer – dat onder andere gemaakt wordt van soja – veel landbouwgrond en zorgt het vaak voor grootschalige boskap.

De klimaatimpact van schapen- en geitenmelk ligt volgens Milieu Centraal nog hoger dan die van koemelk. Dit heeft te maken met de grote melkproductie van koeien.

Bij de productie van plantaardige melkvervangers, waaronder haverdrink, worden minder broeikasgassen uitgestoten. Daarnaast komt er minder land en (drink)water bij te pas. Zo heb je voor een glas amandeldrink en rijstdrink ongeveer de helft van het water nodig als bij de productie van een glas koemelk. Voor soja- en haverdrink ligt het waterverbruik nog lager.

Om de milieu-impact van een plantaardige melkvervanger als haverdrink te bepalen, moet je echter kijken naar het gehele productieproces en dus niet alleen naar het gebruik van land en water. Zo moet er haver geteeld en in een fabriek machinaal bewerkt worden en wordt het product ook van het land tot aan de schappen vervoerd.

De University of Oxford heeft een gemiddelde genomen over een groot aantal producten om een goede schatting te kunnen maken van de milieu-impact. De studie uit 2018 laat zien dat er drie keer zoveel CO2 wordt uitgestoten bij een glas koemelk dan bij plantaardige varianten.

Bij amandeldrink ligt de CO2-uitstoot het laagst en bij rijstdrink juist het hoogst. Al met al scoren haver- en sojadrink van de plantaardige melkvervangers het beste op duurzaamheid, oordeelt Natuur & Milieu.

Overweeg je nu om van melk over te stappen op melkvervangers? Dan is het goed om te weten dat zuivelvrije melk vaak duurder is dan koemelk.

Wie een melkvervanger drinkt, moet volgens Jaap Seidell, hoogleraar voeding en gezondheid aan de VU, goed op het etiket kijken. Zo bevat rijstmelk van nature de meeste suikers van alle melkvervangers. Daarom zijn melkvervangers volgens Seidell niet altijd een gezond alternatief, omdat koemelk allerlei belangrijke voedingsstoffen, waaronder calcium, vitamine B, eiwitten en vetten, bevatten. Deze voedingsstoffen zitten niet of in mindere mate van nature in de plantaardige varianten. Je moet bijvoorbeeld drie liter rijstdrink drinken om evenveel eiwit binnen te krijgen als met een half glas melk.

Soms worden er wel aan de melkvervangers extra voedingsstoffen, waaronder calcium en B-vitaminen, toegevoegd. Dit lees je dan terug op de verpakking.

Volg Kassa’s leefstijlprogramma online! Je kunt hier het dossier raadplegen waarin artikelen en video’s staan over leefstijl, voeding, beweging en meer. Je kunt je ook hier aanmelden voor onze Facebookgroep, waarin leden elkaar kunnen helpen en ondersteunen.