Groot tekort aan medische hulpmiddelen in de thuiszorg

Verkeerde levering, te weinig of te veel geleverd of gewoon niet leverbaar. Huisartsen, ziekenhuizen en verpleegkundigen kampen steeds vaker met tekorten aan medische hulpmiddelen.

Uit een peiling van de V&VN blijkt dat ruim twee derde van de verpleegkundigen, verzorgenden en verpleegkundig specialisten problemen ervaart bij het bestellen van hulpmiddelen, zoals blaaskatheters, verbandmiddelen en naalden. Van degenen die met spoedbestellingen te maken heeft, zegt maar liefst 53% dat patiënten en cliënten in zo'n geval gemiddeld meer dan 12 uur op een hulpmiddel moeten wachten.

Wijkverpleegkundige Jennifer is blij met deze peiling, maar voor haar is het ook “een beetje mosterd na de maaltijd”. Zij is al heel lang bezig om de haperende levering van medische hulpmiddelen aan te kaarten bij haar beroepsvereniging. Om haar werk goed te kunnen doen, heeft zij hulpmiddelen, zoals wondverbanden, katheters, infuusnaalden of incontinentiemateriaal nodig. Die spullen moeten bij leveranciers aangevraagd worden. Dit zijn commerciële partijen waar zorgverzekeraars contracten mee afsluiten. En daarmee zijn veel problemen.

Jennifer: “Medische hulpmiddelen zijn niet passend georganiseerd, er is geen ruimte voor maatwerk en er is enorm veel verspilling”.

Bestuurder Jaap Kappert van de V&VN zegt dat dit dan ook snel geregeld moet worden, helemaal nu de transitie gemaakt wordt naar langer thuis wonen, waardoor er ook meer zorg aan huis geleverd moet worden; “Na deze peiling hebben we het krachtig in beeld en kunnen we ook de problemen aanpakken”.

Vroeger had je een mooie driehoek tussen de huisarts, wijkverpleging en apotheek, zegt Jennifer. “Daardoor kon je heel snel schakelen. Zeker als een situatie acuut ineens ingrijpen vereiste. Dan sloot je het kort met de huisarts en apotheek en kon je meteen aan de gang”.

Bijna een jaar geleden schaarde een ruime meerderheid van de Tweede kamer zich achter een motie waarin werd gepleit dat incontinentie-, stoma- en verbandmaterialen aan patiënten weer via de apotheek zou worden verstrekt. In een reactie zegt de apothekersbond KNMP: “De KNMP ziet voor de verstrekking van hulpmiddelen een voorname rol van de apotheker weggelegd. Onder meer rondom spoedzorg doen zich schrijnende situaties voor. Er is met zorgverzekeraars overleg hier stappen voorwaarts in te zetten. Ook onnodige verspilling is een belangrijke invalshoek.”

Als je bij Menzis verzekerd bent dan mag je overigens wel bij je eigen apotheek deze hulpmiddelen bestellen.

Als je in de laatste fase van je leven bent, kun je niet wachten op hulpmiddelen en moet er snel gehandeld worden. Huisarts Laurens van Ede bedacht een oplossing: De palliakit, een doos met daarin de belangrijke medicijnen, zoals morfine, en hulpmiddelen, zoals een katheter, om mensen in hun stervensfase thuis snel de juiste zorg te kunnen geven.

Deze palliakit blijkt inderdaad een goede oplossing want de vier grote verzekeraars hebben deze kit opgenomen in hun vergoedingen. Overigens kun je deze palliakit niet zelf bestellen maar verloopt de aanvraag via de huisarts en apotheek.

Jaap Kappert van de V&VN wil dat leveranciers nu in actie komen: "We hebben vaak te maken met mensen die heel kwetsbaar zijn of zelfs in de laatste fase van hun leven zijn. Zij kunnen niet wachten op een bepaald hulpmiddel. Hoe langer het duurt, hoe meer zij lijden. Dat is niet alleen heel onwenselijk voor patiënten en cliënten, maar het levert ook morele stress op bij verpleegkundigen en verzorgenden. Het is daarom noodzakelijk dat er meteen maatregelen worden genomen in samenspraak met de beroepsgroep, zoals een landelijke spoedlijn om snel in contact te komen met de leverancier.”

Directeur Luc Knaven van FMed, de Federatie van Medische Technologiebedrijven, zegt dat er nog veel onbekendheid is bij verpleegkundigen en dat een landelijke spoedlijn of een centraal meldpunt dit niet gaat oplossen. Wat moet er volgens hem wel moet gebeuren is:

1. Meer voorlichting: “Een deel van de V&VN achterban is onvoldoende op de hoogte van de juiste route bij spoed en de nieuwe kwaliteitsmodules (functioneringsgericht voorschrijven).”
   
2. Ook moeten er speciale telefoonnummers komen: “Voor vragen over hulpmiddelen of bestelsystemen kunnen zorgprofessionals gebruik maken van speciale telefoonnummers. Daarmee kunnen wachttijden worden voorkomen.”
   
3. En een eenvoudiger bekostigingssysteem: “Breng spoedzorg en geplande zorg onder hetzelfde bekostigingsregime. Dat maakt bestellen en declareren voor alle partijen eenvoudiger. Hierover is de branche al met de betrokken partijen in gesprek”.

Zorgverzekeraars Nederland (ZN) een van de gesprekspartners in dit debat: “We nemen de signalen over tekorten van hulpmiddelen uiterst serieus en zijn in gesprek via de Kwaliteitsraad Hulpmiddelen en Zorg, waarin naast ZN onder meer de V&VN, de Federatie van Medische Technologiebedrijven (FMed) en de Patiëntenfederatie vertegenwoordigd zijn, om samen tot nieuwe oplossingen te komen. We komen daarvoor op zeer korte termijn bij elkaar."