Glaasje wijn of bier gezond, of kun je drank maar beter laten staan?

Wijn bij de kerstdis. Champagne tijdens oud en nieuw. Menigeen laat de drank rijkelijk vloeien tijdens de feestdagen. Wat doet dat met je lijf? Hoe lang blijft alcohol nog aanwezig in je bloed na een avondje drinken? En hoe zit het met de positieve gezondheidseffecten van alcohol? Zijn die er? Of kun je drank toch maar beter laten staan, als je gezondheid je lief is?  

Eva Ehrlich is wetenschappelijk medewerker bij Trimbos, het onafhankelijke kennisinstituut voor geestelijke gezondheid en verslaving. Voor haar werk geeft ze onder andere voorlichting aan burgers via de Alcohol- en Drugs-Infolijn. Ook geeft ze vanuit haar expertise trainingen aan bijvoorbeeld artsen en apothekers. Aan haar leggen we acht stellingen voor over alcohol. Wat zijn precies de feiten en fabels over drank?

“Dat is een lastige. Mensen ervaren het namelijk wel zo, dat ze minder stress hebben als ze een glaasje drinken. Maar drank nuttigen om te relaxen? Dat is toch niet zo’n goed idee”, vindt Ehrlich.

“Je kunt stress hebben van een sollicitatie of een grote gebeurtenis. Dan neemt de hoeveelheid van het stresshormoon cortisol toe in je lichaam. Dat wordt net als alcohol door je lever afgebroken.” 

“Als je dan drinkt, geeft je lichaam voorrang aan het afbreken van de alcohol, omdat dat als een giftige stof wordt gezien. Als je langduriger last hebt van stress en je gaat daarbij drinken, dan vererger je juist de stress omdat de afbraak van alcohol door de lever voorrang krijgt op cortisol. Op die manier kom je juist door de drank moeilijker van je stress af.”

“Ja, dat klopt”, beaamt Ehrlich deze stelling. Voor ieder soort drank is berekend hoeveel je in een glas moet schenken om op 10 gram alcohol uit te komen.

"Dat is per glas omgerekend ongeveer 100 milliliter (ml) voor een wijnglas, 250 ml voor een bierglas en 35 ml voor een glaasje sterke drank. Maar als je een groot glas neemt, krijg je uiteraard meer alcohol binnen.”  

“Dat is juist. Dat noemen we restalcohol”, legt Ehrlich uit. “Je lichaam heeft tijd nodig om alcohol af te breken. Drink je ’s avonds bijvoorbeeld tien bier? Dan kost het afbreken per biertje een à anderhalf uur. Bij elkaar kan dat dus wel 15 uur in beslag nemen. Dit is iets wat veel mensen zich niet realiseren.”

“Als je na een avondje uit een taxi naar huis neemt en de volgende ochtend wel in de auto stapt, kun je als je wordt aangehouden alsnog worden bekeurd voor rijden onder invloed.”

“Dit werd vroeger vaak gezegd over bijvoorbeeld rode wijn. Maar, alcohol is alcohol. Het doet er eigenlijk niet zo toe wat je drinkt, bier, wijn of iets anders.”

“Er is best veel onderzoek gedaan naar de gezondheidseffecten van alcohol. Daaruit komt naar voren dat bepaalde stoffen, polyfenolen, het hart beschermen. Dat zijn antioxidanten, die ontstekingsremmend werken.”

Daarmee onderschrijft Ehrlich de aangehaalde stelling. Maar dat is wat haar betreft geen reden om drank te zien als middel om de gezondheid te bevorderen. “Diezelfde antioxidanten kun je beter halen uit producten waar ze óók in zitten, zoals broccoli of olijfolie.”

De bewezen voordelen wegen wat haar betreft niet op tegen de nadelen van alcoholconsumptie. “Want door alcohol te drinken loop je ook een hoger risico op het krijgen van kanker. Alcohol is gewoon niet gezond.”

De studies waarin een positief effect op hart- en vaatziekten werden aangetoond, hadden volgens Ehrlich bovendien vaak betrekking op heel specifieke groepen mensen die deelnamen aan het onderzoek. “Bijvoorbeeld vrouwen na de overgang of mannen van boven de 45. De bevindingen uit zo’n onderzoek een op een doorvertalen naar alle mensen is dus niet wijs of gepast”, tekent ze erbij aan. 

“Ja, dit klopt. Hoe meer iemand drinkt, hoe groter het risico op het krijgen van kanker wordt. Zo neemt het risico op het krijgen van borstkanker al toe bij één glas alcohol per dag. De kans op het krijgen van darmkanker neemt toe bij drie glazen drank.” 

Er zijn veel soorten kanker die je kunt krijgen door alcohol, geeft Ehrlich aan. “Ook waarschijnlijk bijvoorbeeld longkanker en slokdarmkanker.“

Even een glaasje bier drinken na het sporten? Dat doen veel mensen voor de gezelligheid in de sportkantine. Maar sporten en drinken? “Dat is niet zo’n handige combinatie”, vindt de expert van het Trimbos-instituut. “Je lichaam moet heel hard werken om alcohol af te breken. De energie die het kost om te herstellen doet een flink deel van de positieve effecten van het sporten teniet.”

“Alcohol onttrekt vocht aan het lichaam. Je moet er vaker van plassen. Zo kun je meer last krijgen van spierpijn als je drinkt na het sporten. Je loopt meer kans op het krijgen van blessures.” 

“Ja, alcohol is een giftige stof”, onderschrift Ehrlich deze stelling. “Het is aangetoond dat het een kankerverwekkende stof is.” Dat besef schiet bij mensen nog weleens tekort, vindt zij. “Uit tal van onderzoeken blijkt hoe slecht alcohol is. Het is slecht voor je lever en hersenen. Als je langdurig veel drinkt, kun je het syndroom van Korsakov ontwikkelen. Ook vergroot alcohol de kans op het krijgen van dementie en hartaandoeningen. Je kunt er dik van worden. Het is op heel veel manieren slecht voor je.”

Wat haar betreft kan er geen misverstand over bestaan: alcohol is een drug. “Het is een middel dat voor geestelijke en lichamelijk verslaving kan zorgen. Het is niet zo onschuldig."

Waarom het dan niet onder de Opiumwet valt, zoals andere drugs? Daar heeft de expert van Trimbos wel een verklaring voor. ”Alcohol bestaat al zo lang… Al duizenden jaren nuttigen mensen het. Daardoor heeft een speciaal plekje gekregen in de maatschappij en wordt het niet in het rijtje van drugs geplaatst.” 

“Nee, ik zou me niet per se zorgen maken als je af en toe drinkt”, is Ehrlichs milde oordeel over de laatste stelling. “Maar je moet niet denken dat het gezond is om te drinken. Daarvoor geeft alcohol veel te veel risico’s voor je gezondheid. Zeker als je meer en vaker gaat drinken.”

En dat gevaar ligt volgens de Trimbos-expert wel op de loer. “Voor je het weet is het een gewoonte om vaker te gaan drinken. Dan doet het meer kwaad dan goed voor je lichaam. Vergeet niet, alcohol is verslavend.”