Gevolgen trek van Randstad naar platteland

In 1950 telde Nederland volgens het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) 10 miljoen inwoners. Tegen 2020 lag dit op ruim 17 miljoen. Met name in de Randstand nam de bevolking de afgelopen decennia sterk toe. Ongeveer de helft van de Nederlandse bevolking woont namelijk in de provincies Noord-Holland, Zuid-Holland, Utrecht en Flevoland. Aan de randen van Nederland is er in mindere mate sprake van groei.

Dit proces lijkt nu door de coronacrisis om te keren. Het afgelopen kwartaal stegen de huurprijzen in de vrije sector in minder stedelijke gebieden harder dan in de stad, melden VGM NL en NVM. Ze noemen de coronapandemie als één van de redenen voor deze tweedeling, aangezien mensen meer kunnen thuiswerken en er in de stad – door de sluiting van horeca en uitgaansgelegenheden – minder te doen is.

Woningmarktexpert Paul de Vries van het Kadaster stelt dat mensen door de coronacrisis meer zijn gaan nadenken over het huis waarin ze wonen. “Mensen denken: ‘Is dit wel het huis waar ik wil zijn? Want ik ben nu zoveel thuis’.”

Huurwoningen in Amsterdam en Amstelveen, gemeenten met relatief hoge huurprijzen, werden zelfs goedkoper, zien VGM NL en NVM. Deze trend ligt in lijn met cijfers van het Centraal Bureau van de Statistiek (CBS), die aantonen dat het inwonertal van Amsterdam en omstreken sinds april 2020 – het begin van de coronapandemie in Nederland – is afgenomen.

Van alle provincies is Noord-Holland nog wel het duurst in het eerste kwartaal van 2021, blijkt uit cijfers van de NVM. Hier betaalt een huurder in de vrije sector gemiddeld 17,31 euro per vierkante meter. Friesland is juist het goedkoopst, met een gemiddelde huurprijs van 9,14 euro per vierkante meter.

Waar mensen dus in hogere mate dan voorheen uit deze regio wegtrekken, verwelkomden de Veluwe, Drenthe, Groningen en ook de Achterhoek juist meer mensen, stelt het Parool. Als gevolg is de huizenmarkt in de steden Groningen, Utrecht en Doetinchem en omstreken veel meer oververhit.

Waar het voorheen handig was om dicht bij je werk te wonen, lijkt dit nu geen noodzaak meer. Thuiswerkers krijgen juist van hun baas te horen dat thuiswerken ook na de coronapandemie mogelijk is. Veel mensen willen daarom na corona niet fulltime terug naar kantoor, blijkt uit onderzoek van Nationale Vacaturebank en Intermediair. Daarom voorspelt Onderzoeks- en adviesbureau Gartner dat 48 procent van de werknemers wereldwijd na het coronatijdperk enkele dagen tot een volledige werkweek op afstand zullen werken.

Dit speelt mee in de trek van de Randstad naar het platteland. In het bijzonder het oosten en noorden van ons land zijn populair, zoals we al eerder benoemden. Hierdoor stijgen nu de huizenprijzen in deze gebieden.

Zoals de cijfers nu laten zien, trekken meer mensen weg van de Randstad naar de regio. Deze mensen zullen veelal wel hetzelfde werk houden als hiervoor, maar wellicht minder dagen op kantoor hoeven te werken als de werkgever daarmee akkoord gaat. Dat betekent dat werknemers minder dagen op de weg zitten, maar langere afstanden afleggen naar het werk.

Daarom verwacht stedenbouwkundige Bohdan Malisz dat de vervuiling zal toenemen. “Woon-werkverkeer vanuit de nieuwe woongebieden genereert extra autogebruik met als gevolg meer files en luchtvervuiling”, schrijft de stedenbouwkundige in Trouw.

Het aantal AOW-gerechtigden in de bevolking neemt volgens het PBL overal in Nederland toe. Zo is in 2020 19,5 procent van de bevolking 65 jaar of ouder, meldt Volksgezondheidenzorg.info. Vooral aan de randen van ons land is de vergrijzing het sterkst, mede doordat veel jongeren hier wegtrekken om te studeren in de stad en er na hun studie blijven hangen. De stad vergrijst hierdoor minder snel dan het platteland.

Volgens Joop de Beer, onderzoeker bij demografisch instituut Nidi, kan de coronacrisis eraan bijdragen dat jongeren minder snel wegtrekken uit de provincie, omdat werken op afstand mogelijk is. Dit kan er volgens hem voor zorgen dat de bevolkingsopbouw in ons land evenrediger verdeeld wordt.

Er is sprake van een landelijk tekort aan geschikte woningen voor (alleenstaande) ouderen. Dit tekort zal verder toenemen door de vergrijzing die in Nederland plaatsvindt, stelt onder andere de Algemene Nederlandse Bond voor Ouderen (ANBO). De verwachting van het PBL is daarom juist dat het aantal hoogbejaarden (85-plussers) sterk oploopt in de toekomst en dan vooral in de grote steden. Dit ziet ook onderzoeker De Beer.

Grote steden worden juist aantrekkelijk voor de oudere doelgroep die kleiner wil gaan wonen. De vaak duurdere appartementen in de stad zijn voor hen – in tegenstelling tot jongeren – wel betaalbaar en vaak zijn medische voorzieningen in de buurt. Deze verwachting blijft daarom ook in coronatijd staan.