Geveld door griep: welke middelen helpen wel én niet tegen klachten?

Een hoofd vol watten, hoesten, snotteren en koorts. Typisch de symptomen van griep. Bij de drogist en apotheek staan de schappen vol met middeltjes tegen griep en verkoudheid. Welke middelen helpen wel om de ergste klachten te bestrijden, en welke kun je beter niet in huis halen? We bespreken het met huisarts Jako Burgers.

Jako Burgers is bijzonder hoogleraar aan de Universiteit Maastricht en strategisch medisch adviseur bij het Nederlands Huisartsen Genootschap. Hij is twee dagen per week actief als huisarts in Gorinchem.

In de wachtkamer van huisarts Burgers is het drukker dan gebruikelijk met hoestende en proestende mensen. "We zien volwassenen en met name veel kinderen met koorts en verkoudheid door allerlei virussen."

Het RIVM houdt bij of er sprake is van een griepgolf en publiceert wekelijks de meest recente cijfers. De huidige stand van zaken kun je via deze link raadplegen.

Of er een griepgolf is of niet, het is natuurlijk heel vervelend natuurlijk als je door griep of griepachtige verschijnselen getroffen wordt. Maar welk nut hebben de diverse zelfzorgmiddelen tegen hoofdpijn, hoesten en een verstopte neus? De belangrijkste nemen we met huisarts Burgers door.

Heb je een verstopte neus? Dan kun je om de klachten te verlichten kiezen uit een neusspray met een zoutoplossing of een spray met als werkzame stof xylometazoline.

Dankzij een neusspray neemt de zwelling van de slijmvliezen in de neus tijdelijk wat af, waardoor je vrijer kunt ademen. Maar voor welke optie kun je het beste kiezen? De huisarts geeft de voorkeur aan de neusspray met de zoutoplossing erin. 

"Het effect is wat minder sterk dan bij een middel met xylometazoline. Van xylometazoline is echter bekend dat mensen er verslaafd aan kunnen raken. Als je wel een spray met xylometazoline gebruikt, stop er dan na een week mee om afhankelijkheid te voorkomen." De neusspray kun je zonder recept bij apotheek of drogist krijgen.

Wie kosten wil besparen, kan ook zelf een zoutoplossing maken om de verstopte neus mee te spoelen, geeft Burgers mee als tip. Gebruik dan 9 gram zout op één liter water. Bij de apotheek of drogist zijn ook speciale spoeltuitjes of spoelkannetjes verkrijgbaar, waarmee je zelf de neus kunt spoelen met het water met een beetje zout.

Een oude volkswijsheid is om een schoteltje met een doorgesneden ui naast je bed of op het nachtkastje te zetten. Ook dat zou helpen om de luchtwegen vrij te krijgen. Hoe denkt de huisarts daar eigenlijk over?

"Dat heeft geen zin", is Burgers duidelijke mening over dit oude middeltje. "Maar het mag van mij hoor, als je er zelf in gelooft…"

Met een doek over je hoofd over een bak warm en dampend water zitten als je hoofd potdicht zit? "Dat kan helpen om verlichting te krijgen", is Burgers oordeel.

Stomen doe je gewoon met warm, stomend water, geeft de huisarts aan. Speciale middeltjes zoals eucalyptusolie of iets dergelijks toevoegen om de luchtwegen vrij te maken, zijn volgens hem niet eens nodig. "Een warme douche is ook goed. Wel oppassen dat je je niet brandt tijdens het stomen."

Spierpijn, hoofdpijn of een zere keel? Een stevige griep of verkoudheid kan voor tal van pijntjes zorgen. Pijnstillers heb je in diverse vormen: paracetamol, aspirine of zogeheten NSAID’s zoals ibuprofen, naproxen en diclofenac. Welke neem je bij griepklachten?

De nummer één aanrader is wat Burgers betreft paracetamol. "Dat werkt pijnstillend en koortsverlagend. Volwassen kunnen hier eventueel twee tabletten tegelijk van innemen. Bij kinderen is het belangrijk om te letten op de leeftijd en het gewicht."

NSAID-middelen zoals ibuprofen helpen ook tegen pijnklachten bij griep en zijn ontstekingsremmend. "Hiervoor geldt dat je er voorzichtig mee moet zijn in combinatie met andere geneesmiddelen. Ook kunnen ze bijwerkingen geven."

Om die reden staan ze niet bovenaan het lijstje van Burgers. Maar afraden doet hij ze niet. "Voor volwassen raad ik bij gebruik 400 mg per keer aan. Houd voor kinderen rekening met een lagere dosering."

Aspirine is wat Burgers betreft niet het meest voor de hand liggende medicijn bij griepklachten. “Het is een oudere benaming. Vaak wordt daar ook gewoon paracetamol mee bedoeld. Aspirine of acetylsalicylzuur wordt nu bijvoorbeeld gebruikt ter preventie van trombose of een embolie. Maar bij griep raad ik toch in de eerste plaats paracetamol aan."

Lees ook onderstaande artikel over de verschillen tussen paracetamol, ibuprofen en aspirine. Dit artikel gaat verder na onderstaande link.

Wat als je griep hebt en je bovendien erg moet hoesten? Kun je dan het beste je toevlucht nemen tot een hoestdrank of hoestpastilles?

Geen van beide, volgens huisarts Burgers. "Ik verwijs graag naar de website Thuisarts.nl als patiënten informatie zoeken. Daar staat: ‘Hoestdrankjes en hoesttabletten helpen niet’."

Noot van de redactie: Thuisarts.nl wordt gemaakt door het Nederlands Huisartsen Genootschap en staat boordevol informatie voor patiënten. Ook als je griep hebt en meer wilt weten over eventuele middeltjes kun je er op terecht. Kijk dan op thuisarts.nl/griep.

"Van hoesten ga je vaak alleen maar meer hoesten, omdat dat voor een extra beschadiging in de luchtwegen zorgt. Het is net als met jeuk. Ga je krabben? Dan krijg je meer last", geeft Burgers aan. "Zorg voor afleiding als je moet hoesten, of neem wat te drinken."

Als patiënten op het spreekuur tóch om iets vragen, adviseert Burgers zelf weleens noscapine. "Een hoestmiddel met noscapine kun je zonder recept krijgen bij de drogist of apotheek. Dat helpt tegen de hoestprikkel."

Een natuurlijk middel dat je kunt inzetten in strijd met een opspelende hoest is honing. "Een lepeltje honing nemen of oplossen in een glas thee, dat verlicht de prikkelhoest ook wel iets."

Heeft het zin om extra vitamine C in te nemen, als de griep zich aandient?

"Nee, extra vitaminen hebben geen nut", is Burgers duidelijke oordeel. "Zorg dat je gezond en gevarieerd eet, dan krijg je dagelijks genoeg vitaminen binnen. Het bijslikken van vitaminepreparaten heeft niet zoveel nut."

Alleen een huisarts mag antibiotica voorschrijven aan mensen. Ook bij griep kan een antibioticum er soms aan te pas komen, als er sprake is van een ontsteking door een bacterie.

"Bijvoorbeeld bij griep met een gecompliceerd beloop", geeft Burgers aan. "Dan moet je denken aan patiënten die een longontsteking krijgen. Of patiënten van wie de amandelen in de keel helemaal zijn ontstoken en de klieren in de hals zijn opgezwollen." In die gevallen schrijft de dokter als het nodig is een antibioticakuur voor.

In het kader van 'voorkomen is beter dan genezen', heeft het eigenlijk zin om in het najaar een griepprik te halen? Mensen met een kwetsbare gezondheid en ouderen komen ervoor in aanmerking. Burgers vindt van wel. "Het biedt bescherming tegen het krijgen van griep met een gecompliceerd beloop."

Het vaccin zorgt ervoor dat het lichaam antistoffen aanmaakt tegen de typen influenzavirussen die opgenomen zijn in het vaccin. Krijg je onverhoopt toch griep, terwijl je wel een griepprik hebt gehaald? Dan is dat niet raar, geeft Burgers aan.

"De griepprik beschermt niet tegen alle virussen die rondgaan. Het biedt geen 100 procent garantie tegen ziek worden."

Tot slot vragen we ons af... weet huisarts Burgers wellicht nog middeltjes tegen griep en verkoudheid die je net zo goed kunt laten liggen als je ze bij de drogist ziet liggen?

Daarover zegt Burgers het volgende: "Homeopathische middelen zoals van dr. Vogel… Je wordt er niet sneller beter van en ze kosten je geld. Maar ook hier geldt: als je erin gelooft, dan kan het helpen."

Word je verkouden of krijg je griep? Dan is uitzieken volgens de huisarts de beste remedie. "Griep gaat bij de meeste mensen binnen een dag of zeven wel weer over."