Gemeentepolis verdwijnt langzaam. Wat is er aan de hand?

De voordelige zorgverzekering is in 1997 in het leven geroepen voor mensen met een laag inkomen (ook wel bekend als de minima) en mensen met een beperking of chronische ziekte. De polis biedt laagdrempelige toegang tot zorg en geeft ondersteuning aan mensen in kwetsbare posities.

De gemeentepolis, ook wel bekend als de minimapolis, wordt aangeboden door de gemeente en heeft drie belangrijke uitgangspunten; de gemeente betaalt mee aan de premie, in veel gemeenten is er een laag eigen risico en je krijgt korting en hogere vergoedingen. Doordat de polis een uitgebreide dekking heeft (de polis bestaat uit een basisverzekering en aanvullende verzekering, zoals fysiotherapie) en het eigen risico laag is, voorkomt dat onverwachte hoge kosten. Daarnaast hoeven verzekerden minder vaak een beroep te doen op de bijzondere bijstand en dat scheelt de gemeenten weer een rompslomp aan administratie.

De gemeentepolis wordt door veel gemeenten niet meer aangeboden omdat bepaalde regio’s in het land niet rendabel genoeg zijn voor zorgverzekeraars als Zilveren Kruis en Menzis. In die gebieden zijn namelijk weinig verzekerden. Dat zorgverzekeraars onrendabele gebieden afstoten baart de politiek en gemeenten zorgen, want duizenden minima raken hiervan de dupe.

Als je als minima nog wel een gemeentepolis kan afsluiten, dan ben je in 2020 duurder uit dan het jaar daarvoor. Zorgverzekeraars verlagen namelijk de collectiviteitskorting, of schrappen deze helemaal. Daarnaast krijgen minima in bepaalde gemeenten een lagere financiële bijdrage voor de zorgkosten.

In de uitzending van Kassa in 2019 stelt Ruben Wenselaar van Menzis zich verantwoordelijk te voelen en geeft hij aan de samenwerking te willen vinden met gemeenten om mensen met een kleine portemonnee te helpen. “Dat kunnen we op plekken niet waarmaken. Dat is een keuze die we helder maken”, aldus Wenselaar. Ondertussen worden er veel gesprekken gevoerd tussen gemeenten en zorgverzekeraars over het behoud van de gemeentepolis, zoals in de gemeente Heerde.

Menzis heeft de gemeente Heerde nu een extra respijtjaar toegezegd, waardoor mensen met een laag inkomen ook in 2021 een gemeentepolis kunnen afsluiten. Maar dat is voor een jaar en het is onduidelijk of er voor de jaren daarop ook een gemeentepolis beschikbaar komt. Er is volgens Yasemin Çegerek, wethouder in Heerde, nog geen uitzicht op een contract met een zorgverzekeraar. Hoewel Çegerek blij is met het extra respijtjaar, is er volgens haar nog geen structurele oplossing. “Met een minimapolis kunnen we als gemeente, samen met de zorgverzekeraar, mensen met een kleine portemonnee helpen. Maar daarnaast is het ook een belangrijk middel om vroegtijdig armoede en schulden te ontdekken.” Door een contract met één zorgverzekering te hebben, kun je hierover makkelijker afspraken maken. “Als je met meerdere zorgverzekeraars te maken hebt, kun je geen goede afspraken maken als het gaat om het signaleren van armoede en schulden. Je kunt dan niet in de gaten houden of iemand de rekening betaalt of juist de zorg mijdt. Juist nu de verwachting is dat armoede en schulden gaan toenemen vanwege de coronacrisis. Een zorgverzekering is gebaseerd op het principe van solidariteit. Zorg moet in alle tijden toegankelijk en betaalbaar blijven voor mensen met weinig geld."

Wethouder Çegerek ergert zich eraan dat de zorgverzekeraars wel geïnteresseerd zijn in de collectiviteitsverzekering voor ambtenaren, maar niet voor mensen met een kleine portemonnee. “Volgens de zorgverzekeraar vallen we buiten het kerngebied, maar ze zijn vervolgens wel geïnteresseerd in de ambtenaren die weinig zorgkosten maken. Dat is raar.” Çegerek wil dat de politiek in Den Haag er goed naar gaat kijken. “Je helpt zorgverzekeraars en gemeenten. Het is niet rechtvaardig dat de ene gemeente het wel heeft en de andere niet.” Gemeente Heerde blijft gesprekken voeren om uiteindelijk één contract te kunnen krijgen en zo voor de komende jaren een minimapolis te kunnen houden. Gemeenten Heerde, Epe, Hattem en Brummen hebben een brandbrief gestuurd naar minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid) en staatssecretaris Tamara van Ark (Sociale Zaken), maar daar is geen reactie op gekomen.

Gemeenten waar de minimapolis is verdwenen, bieden alternatieven aan zoals het vergoeden van de helft van het eigen risico. Dit geldt voor onder andere de gemeente Apeldoorn en gemeente Epe. Een waterdichte oplossing lijkt het niet; voor mensen die het gehele eigen risico gebruiken, kan het betekenen dat ze volgend jaar duurder uit zijn.

De gemeentepolis is niet voor alle mensen met een kleine portemonnee aantrekkelijk, omdat het een polis is met een uitgebreide aanvullende verzekering. De polis is vooral bedoeld voor minima met verwachte hoge zorgkosten. De gemeentepolis is vaak te duur voor minima met lage zorgkosten. Je loopt het risico jezelf te oververzekeren, met als bijkomend nadeel overconsumptie van zorg. Verwacht je lage zorgkosten te hebben? Dan zou een andere zorgverzekering ook al kunnen volstaan.

Op deze kaart van Kassa (uit 2019, mogelijk zijn er wijzigingen opgetreden) kun je zien of er in jouw gemeente een gemeentepolis wordt aangeboden en onder welke zorgverzekeraar dit valt. Wordt er nog zo’n polis aangeboden? Dan is het goed om te onderzoeken of je voldoet aan (een deel van) de eisen. We zetten enkele eisen hieronder, maar let wel: elke gemeente heeft weer andere regels. Het is dus belangrijk om zelf op de website van de gemeente te kijken wat voor regels ze hanteren.

Op de site van bijvoorbeeld de gemeente Utrecht kun je via een vragenlijst nagaan of je in aanmerking komt voor een gemeentepolis.

Om de gemeentepolis aantrekkelijk te houden voor zowel zorgverzekeraars, gemeenten en minima, adviseert het CPB om meer keuzehulp en verschillende polissen te bieden. Niet alle minima hebben namelijk een aanvullende verzekering nodig. Daarnaast adviseert het planbureau om na te gaan of de compensatie voor zorgverzekeraars voldoende is zodat zij niet terugtrekken. Ook raadt het CPB aan om no-claim in te voeren in plaats van een eigen risico. De verzekerde betaalt dan een eigen risico in termijnen en wat hij niet gebruikt, krijgt hij achteraf teruggestort.