Gedwongen huisverkoop: Hospita op straat na verboden kamerverhuur

De nachtmerrie van Birgit Nieuwenhuis en Walter Gaikhorst - twee zestigers uit Arnhem - is werkelijkheid geworden. Deze week heeft het Hof in hoger beroep besloten dat hun woning aankomende week via een openbare veiling verkocht mag worden. Het echtpaar verhuurde - tegen de wil en regels van hypotheekverstrekker Obvion in - kamers aan studenten en expats. Het echtpaar verliest hun huis terwijl demissionair woonminister Hugo de Jonge hospitaverhuur nu juist aanmoedigt als oplossing voor de wooncrisis.

Het echtpaar woont in een jaren dertig woning in de wijk Angerenstein in Arnhem. Op de bovenste twee verdiepingen hadden ze meerdere kamers leegstaan en besloten een paar jaar geleden die te gaan verhuren. Ze hadden financiële problemen en de huuropbrengst van ongeveer 350 euro per verhuurde kamer bood een oplossing. De rol van hospita paste Birgit naar eigen zeggen erg goed. Ze vertelt: “We helpen mensen die steun nodig hebben. Ze komen vanuit het buitenland om hier te studeren en werken en wij helpen ze op weg. Ze zeggen allemaal: "We voelden ons hier meteen thuis."

Obvion kwam achter de hospitaverhuur toen er achterstand in de betaling van de hypotheek ontstond en Obvion inzage vroeg in de bankafschriften. In 2021 liet Obvion aan het echtpaar weten dat ze de geldlening kunnen opeisen en de woning kunnen verkopen op grond van deze niet toegestane gedeeltelijke verhuur van de woning. Het echtpaar stapte daarop naar Kifid (Klachteninstituut Financiele Dienstverlening).

In mei 2023 deed de geschillencommissie van Kifid uitspraak en noemde de dreiging van gedwongen verkoop onredelijk en onterecht. Mede omdat de woning een ruime overwaarde heeft en zonder de huurinkomsten de maandtermijnen voor het echtpaar niet te betalen zijn. Kifid stelde dat met verkoop geen enkel belang is gediend.

Het ging hier echter om een niet-bindend advies van Kifid en daarom kon Obvion naar de rechter stappen om zijn gelijk te halen. In een kort geding werd dit najaar de zaak door Obvion gewonnen. In het door het echtpaar aangespannen hoger beroep stelde het Hof de hypotheekverstrekker afgelopen vrijdag (9 februari 2024) opnieuw in het gelijk en dat betekent dat de woning gedwongen verkocht moet worden.

De meeste hypotheekbanken in Nederland verbieden kamerverhuur. Een hypotheek is een lening van de bank, met een huis als onderpand. Een huis met huurders is minder waard dan een huis zonder huurders. Met de huidige wetgeving mag een kamerhuurder niet uit zijn kamer worden gezet als hij langer dan negen maanden op het adres staat ingeschreven. Ook niet bij verkoop van de woning.

In de hypotheekvoorwaarden van Obvion staat daarom dat kamerverhuur niet is toegestaan. Ze zijn niet de enige; de meerderheid van de banken verbiedt kamerverhuur. De uitzonderingen zijn hypotheekverstrekkers die wel een hypotheek hebben waarbij kamerverhuur is toegestaan zijn: Florius, ABN Amro en Rabobank. Deze hypotheken hebben doorgaans een hogere rente.

SNS, Regiobank, ASN Bank, BLG Wonen en AEGON zeggen alleen in uitzonderlijke gevallen kamerverhuur wel eens toe te staan.

Volgens platform Hospi Housing, dat hospita’s en huurders met elkaar in contract brengt, komt het vaak voor dat huiseigenaren gedwarsboomd worden door hypotheekverstrekkers. Voor zover bij Joost Bokkers van Hospi Housing bekend, is veiling van het huis wel een heel uitzonderlijke uitkomst van een conflict. “Wij kennen wel honderden gevallen van mensen die graag een kamer willen verhuren maar niet mogen omdat de hypotheekverstrekker moeilijk doet.” Hospi Housing lobbyt bij zowel banken als politiek om de regels voor hospitaverhuur te versoepelen.

Vanuit de politiek dit najaar is, via een motie van eerste Kamerleden Rietkerk (CDA) en Koffeman (PvdD), aan de regering verzocht om de mogelijkheden voor hospitaverhuur te verruimen.

Ook de demissionair woonminister Hugo de Jonge is voorstander van het stimuleren van dit soort kamerverhuur. Hij zegt in een schriftelijke reactie: “Woningdelen, in dit geval hospitaverhuur, is een van de mogelijkheden om de ruimte in Nederland beter te benutten. Voor elke woningzoekende die in een lege kamer of etage terecht kan, hoeven we geen nieuwe woning te bouwen. De potentie voor hospitaverhuur in zowel de koopsector als de huursector is er zeker. Met een potentieel van ruim 85.000 kamers (2006) kan deze woonvorm serieus bijdragen aan het woningtekort. Ik ben op dit moment aan het onderzoeken welke (wets)wijzigingen er nodig zijn om te zorgen dat meer mensen een kamer kunnen verhuren in de woning die zij bezitten of huren. Daarbij kijk ik ook naar aanpassingen om drempels voor hypotheekverstrekkers weg te nemen. Ik denk daarbij in ieder geval aan een extra opzeggingsgrond voor het huurcontract in het geval dat de hospitaverhuurder de woning verkoopt. Dit moet het financieel risico van kamerverhuur wegnemen en ervoor zorgen dat hypotheekverstrekkers hospitaverhuur toe gaan staan. Daarnaast maak ik nog een rondgang langs maatschappelijke partijen, verhuurders, kredietverstrekkers en huurders om te zien wat er verder nodig zou zijn. Voor de zomer van 2024 rapporteer ik over de contouren van de wetswijziging.”

Voor Birgit en Walter komt dit te laat. Hun huis wordt op 14 februari geveild. “Wij staan met onze twee honden en al onze spullen op straat.”