Gebruik van lachgas steeds populairder

Je ziet ze steeds vaker opduiken in het straatbeeld: slagroompatronen. Deze kleine zilveren flesjes zijn bedoeld als drijfgas voor bijvoorbeeld slagroomspuiten, maar worden ook regelmatig gebruikt voor een ander doeleinde: als lachgas.

Populair onder jongeren
Er lijkt sprake te zijn van een trend. In de jaren ’90 is lachgas al enige tijd populair, maar de laatste jaren wordt het weer veelvuldig gebruikt op (huis)feestjes en festivals, vooral door jongeren. Uit het meest recente Peilstationsonderzoek van het Trimbos-instituut blijkt dat 8% van de scholieren tussen de 12 en 16 jaar weleens lachgas heeft gebruikt. Het is de eerste keer dat lachgas is meegenomen in het onderzoek, omdat er eerder geen signalen waren dat het een veelgebruikt middel is onder scholieren.

Warenwet
Sinds juli 2016 valt lachgas onder de Warenwet en niet meer onder de Geneesmiddelenwet. Slagroompatronen zijn dan ook legaal verkrijgbaar bij de groothandel en enkele winkelketens. Alleen als lachgas bewust wordt verkocht als middel waar het in eerste instantie niet voor bedoeld is – bijvoorbeeld tijdens feestjes - dan is de verkoper strafbaar, aangezien de verkoop in ballonnen geldt als oneigenlijk gebruik. De politie treedt echter nog niet vaak op.

Er is overigens een verschil tussen medicinaal lachgas, dat af en toe nog wordt gebruikt in ziekenhuizen en bij de tandarts, en het industriële lachgas dat wordt verkocht in de winkel.

Effecten
Jongeren zien lachgas vaak als een onschuldig middel, aangezien het een korte werking heeft en makkelijk verkrijgbaar is. Na het inhaleren van een met lachgas gevulde ballon ontstaat er een kortdurende roes, kan de gebruiker lacherig worden en/of beelden en geluiden anders worden waargenomen dan ze in werkelijkheid zijn. Ook wordt vaak een tintelend gevoel in de ledematen ervaren.

Risico’s
Door het gebruik van het lachgas kan een tijdelijk zuurstoftekort ontstaan. Het is mogelijk je bewustzijn te verliezen, doordat de ballon met 100% lachgas is gevuld en het tekort aan zuurstof de hersenfunctie onderdrukt. Andere risico’s die het gebruik met zich meebrengt zijn onder meer hoofdpijn, misselijkheid en duizeligheid.

Veelvoudig gebruik van lachgas kan leiden tot problemen op de lange termijn. Pascal Mioch Loohuis, anesthesioloog in het Tergooi Ziekenhuis in Hilversum: “Het lachgas maakt het vitamine B12 inactief en heeft daarnaast effect op de functie van beenmerg. Het beenmerg zal minder rode bloedcellen produceren of witte bloedcellen. Lachgas heeft ook een effect op de productie van zaad- en eicellen. Dus bij lang en chronisch gebruik kan de vruchtbaarheid afnemen.”

Daarnaast lopen mensen met een ernstige verkoudheid of middenoorontsteking grote risico’s als ze lachgas innemen. De druk kan dan zo toenemen dat het trommelvlies scheurt, met blijvende gehoorschade. Lachgas rechtstreeks uit een patroon of spuit inademen is eveneens gevaarlijk; het is zo koud dat lippen of longen kunnen bevriezen.

Kassa heeft 900 jongeren tussen de 12 en 25 jaar gevraagd naar hun ervaringen met lachgas. Een op de vier gebruikers is tussen de 12 en 16 jaar tijdens het eerste gebruik, ruim de helft tussen de 17 en 20 jaar. 17% geeft aan maandelijks lachgas te gebruiken, 16% gebruikt het meerdere keren per maand. Een enkeling gebruikt zelfs dagelijks. Het merendeel gebruikt 2 tot 10 patronen per keer, maar bij 13% gaan er meer patronen per keer doorheen.

Ruim de helft van de lachgas-gebruikers combineert dit met alcohol of andere drugs. Ruim 48% haalt de patronen in de winkel of groothandel, aanzienlijk meer dan online (22%), op feesten en festivals (17%) of via andere wegen.

Iets meer dan de helft geeft aan nooit ongewenste effecten te hebben, maar toch wordt hoofdpijn (30%), duizeligheid (22%), misselijkheid (12%) en angst of onrust (7%) regelmatig ervaren.

Kamervragen
Marith Volp, Tweede Kamerlid namens de PvdA en daarnaast werkzaam als huisarts , maakt zich al geruime tijd zorgen over het toenemende gebruik van lachgas onder jongeren. Ook weten we nog te weinig over de mogelijke gevaren van lachgas.

In 2015 stelde Marith Volp reeds Kamervragen en onlangs heeft ze staatssecretaris Van Rijn opnieuw gevraagd actie te ondernemen. Het ministerie van VWS geeft gehoor aan de oproep van Marith Volp en start binnenkort met een uitgebreid onderzoek naar lachgas om zicht te krijgen wie het gebruiken, in welke hoeveelheden en hoe schadelijk het gebruik is, ook op de lange termijn. “We moeten van het idee af dat het onschuldig en grappig is”, aldus Volp.

Het onderzoek zal mogelijk tot stand komen in samenwerking met het Trimbos-instituut, aangezien zij een onderzoeksvoorstel hebben ingediend. De eerste resultaten van het onderzoek worden begin 2017 verwacht.

Voorlichting
Marith Volp pleit ook voor betere voorlichting aan jongeren en jongvolwassenen over het gebruik van lachgas. Momenteel wordt er op (middelbare) scholen niet specifiek voorlichting gegeven over het middel. Ninette van Hasselt, programmahoofd Jongeren en Riskant Gedrag bij het Trimbos-instituut, zegt daarover: “We merken dat dit ook contraproductief kan werken. Je hebt te maken met de dynamiek van de klas, degene die het stoerst zijn zetten de toon tijdens het gesprek, hoe mooi de voorlichting ook is. Het werkt beter om ouders te informeren, bijvoorbeeld tijdens een ouderavond, zodat zij het onderwerp thuis bespreekbaar kunnen maken.”

Meer informatie
Jongeren die meer willen lezen over o.a. de effecten, risico’s, combinatiegebruik en wetgeving rondom lachgas, kunnen terecht op de informatiepagina van het Trimbos-instituut. Voor ouders is er een aparte website met informatie over lachgas en andere verdovende middelen.