Gebeld door een onbekend buitenlands WhatsApp-nummer: hoe zit dat?

Ben jij onlangs via WhatsApp gebeld door een onbekend buitenlands telefoonnummer? Grote kans dat de beller al heeft opgehangen voordat je je telefoon uit je broekzak, jaszak of tas hebt gevist. Wat wil deze beller van je? Is het verstandig om terug te bellen, of kun je dat beter niet doen? Hoe komen ze eigenlijk aan je nummer? Wat zijn de eventuele risico's? Is hier sprake van oplichting? En kun je dit soort bellers blokkeren? Je leest het hier.

Er komen de laatste tijd regelmatig meldingen over binnen: onverklaarbare, mysterieuze oproepen van buitenlandse telefoonnummers. Het zijn bovendien geen reguliere oproepen, want ze bellen via WhatsApp.

Het gaat om telefoontjes uit een groot aantal verschillende landen, zo blijkt uit een snelle inventarisatie. Van Senegal tot Mexico, van India tot Nigeria en van het Verenigd Koninkrijk tot Indonesië, het komt allemaal voorbij.

Het patroon verloopt vaak als volgt. De beller laat de telefoon héél kort overgaan, maar verbreekt vervolgens vrijwel direct de verbinding. Zelfs als je je telefoon toevallig in je hand hebt, ben je hoogstwaarschijnlijk nog te laat om de oproep te kunnen beantwoorden. 

En dat roept de nodige vragen op. Waarom zou de beller meteen ophangen? Wat wil de beller van je? En is terugbellen wel zo'n goed idee?

Deze handelswijze doet sterk denken aan een vorm van oplichting die al een paar jaar de ronde doet. Eens in de zoveel tijd lijken oplichters het weer eens op grote schaal te proberen, want dan is er sprake van een opvallende piek in het aantal meldingen.

Deze oplichtingstruc staat bekend als wangiri-fraude. Oplichters laten de telefoon een fractie van een seconde overgaan en hangen dan direct op. Het is namelijk de bedoeling dat je je nieuwsgierigheid niet kunt bedwingen en dan maar terugbelt. Je wilt immers weten wie het is en of je geen belangrijke informatie mist.

Het is echter buitengewoon onverstandig om dat te doen, want je belt dan zonder dat je het weet naar een heel duur buitenlands telefoonnummer. Er zijn landen waar aanzienlijk minder strenge wet- en regelgeving omtrent telemarketing geldt: daar is het mogelijk om commerciële telefoonnummers aan te vragen en zélf de hoogte van het beltarief te bepalen.

En dat leidt tot excessen. Als je besluit terug te bellen, wordt meestal een bandje gestart met een ingesprektoon. Jij denkt dat je enige tijd in de wacht hangt, maar er gebeurt in werkelijkheid niets. Wél loopt de telefoonrekening al snel enorm op, want bellen naar landen buiten de Europese Unie is duur, al helemaal als het om zeer prijzige commerciële telefoonnummers gaat.

"Dat doet toch aardig denken aan wangiri-fraude", denk je wellicht. Is daar ook sprake van? Nee. In dit geval bellen oplichters namelijk via WhatsApp, en dat is een essentieel verschil.

Via WhatsApp kun je namelijk niet naar een vaste telefoonlijn bellen, is kort samengevat de verklaring. En bellen via WhatsApp werkt in technisch opzicht ook anders: je belt niet via een traditioneel netwerk voor mobiele telefonie, maar via een internetverbinding (VoIP, oftewel Voice over Internet Protocol).

Omdat je via internet belt, kost het je alleen data. Gemiddeld kost één minuut bellen via WhatsApp zo'n 700 kB (kilobyte). Met een databundel van 1 GB (gigabyte) kun je dus ruim 1.400 minuten bellen, oftewel zo'n 24 uur. En ben je verbonden via wifi? Dan kost het je überhaupt geen data.

Is jouw telefoon verbonden met een wifi-netwerk, maar heb je tóch data verbruikt? Lees in onderstaande artikel de mogelijke oorzaken. Dit artikel gaat verder na onderstaande link.

Het is dus niet dat er voor een telefoongesprek via WhatsApp aanvullende kosten in rekening kunnen worden gebracht, zoals wanneer je een 0900-nummer belt met commerciële tarieven.

En als wangiri-fraude het doel was, zouden ze je wel regulier bellen, in plaats van via WhatsApp. Dan is de kans immers groter dat je terugbelt via een reguliere telefoonlijn, met mogelijk snel oplopende kosten. Bij bellen via WhatsApp is daar geen sprake van.

Dat kan van alles zijn, maar het draait in ieder geval om geld. Jouw geld, om precies te zijn. 

De WhatsApp-profielfoto's van de onbekende bellers zijn niet zelden van jonge vrouwen, foto's waaraan je eigenlijk wel kunt zien dat ze gewoon ergens van internet zijn geplukt. Daardoor is een voor de hand liggende verklaring dat het in veel gevallen mogelijk gaat om een variant van datingfraude of om beleggingsfraude.

Als je besluit terug te bellen of om via een chat contact op te nemen, wordt door de andere partij interesse geveinsd in de hoop een band met jou op te bouwen. Uiteindelijk komt dan de geldvraag op tafel: er zijn namelijk tig redenen te bedenken waarom jouw onbekende gesprekspartner geld nodig heeft. 

In het geval van beleggingsfraude gaat het om lucratieve, maar zeer riskante beleggingsvoorstellen. Vaak gaat dit soort beleggingsfraude om investeringen in cryptovaluta. Jouw onbekende gesprekspartner heeft torenhoge winsten geboekt en is bereid om deze kennis met jou te delen, zodat ook jij een flinke financiële klapper kunt maken. Daar moet je echter wél voor investeren.

Soms is het zo dat de aanvankelijke investeringen inderdaad winstgevend blijken te zijn. Dat gaat om relatief geringe bedragen van maximaal enkele honderden euro's. Na een paar succesvolle en winstgevende investeringen zou je genoeg vertrouwen moeten hebben in het hele beleggingsplan, is dan ook de insteek. 

En zo wordt de druk opgevoerd om nóg grotere bedragen te investeren, geld dat je onherroepelijk kwijt raakt als je doorgaat. En dat zou je zelf natuurlijk ook hebben kunnen weten: waarom zou een volslagen onbekende jou benaderen met de belofte dat je veel geld kunt verdienen?

Een andere optie is dat het gaat om een variant van vacaturefraude. Ook dat is een relatief nieuw fenomeen op WhatsApp: oplichters doen zich voor als potentiële werkgever en gebruiken daarbij niet zelden namen van bestaande bedrijven. Ook hier is het de oplichters te doen om geld en/of persoonsgegevens.

In onderstaande artikel lees je meer over vacaturefraude. Dit artikel gaat verder na onderstaande link.

Dit is helaas een vraag waar je nooit met honderd procent zekerheid antwoord op kunt geven, maar het meest waarschijnlijke scenario is dat jouw telefoonnummer ooit in een datalek is beland. Daar valt helaas weinig tegen te doen. Ligt je telefoonnummer eenmaal op straat? Dan is het waarschijnlijk dat de lijst met gegevens op internet rond blijft gaan.

Om risico's te minimaliseren, is het wél verstandig om op geen enkele manier te laten merken dat jouw telefoonnummer actief en in gebruik is. Dat doe je door nergens op te reageren. Bel niet terug en stuur ook geen chat naar onbekende (buitenlandse) telefoonnummers.

In het geval van een gemiste oproep van een onbekend buitenlands nummer is het verstandig om eerst even te kijken waar de oproep precies vandaan komt. Dat kun je zien aan het telefoonnummer. Het voorvoegsel begint met een + en daarna volgt een cijferreeks. Neem de eerste paar cijfers ná de plus en vóór de eerste onderbreking. Trek deze even door een zoekmachine met de toevoeging 'landnummer' of 'country code' en je ziet in één oogopslag uit welk land het telefoontje komt.

Ken jij niemand uit dat land en is er voor de rest ook geen reden te bedenken waarom iemand uit dat land jou moet bellen? Dan is het praktisch altijd verstandig om de oproep gewoon te negeren. Bel in ieder geval niet terug, je laat alleen maar merken dat jouw nummer in gebruik is.

Je kunt dit soort bellers gelukkig wel blokkeren. Open WhatsApp, ga naar Instellingen en ga vervolgens naar Privacy. Daar heb je de optie Gesprekken. Als je dat menu opent, zie je de optie Houd onbekende bellers stil. Als je deze functie inschakelt, krijg je géén actieve oproep binnen, en dat scheelt alvast een stukje ergernis.

Wel verschijnen deze oproepen in je meldingen en in het tabblad Gesprekken. Wil je individuele bellers ook echt blokkeren? Ga dan naar het tabblad Gesprekken en kies rechts het ronde Informatie-symbooltje.

Scroll naar beneden tot je de opties Blokkeer en Rapporteer ziet. Het beste kun je Rapporteer kiezen en vervolgens de optie Rapporteer en blokkeer. Als genoeg mensen dit doen, worden deze accounts ook door WhatsApp geblokkeerd en moet de eigenaar uitwijken naar een nieuw nummer.