Eén op de tien Nederlanders is vorig jaar opgelicht via het internet

In 2023 hadden twee op de drie Nederlanders van 15 jaar en ouder te maken met e-mails, sms'jes of WhatsApp-berichten van internetoplichters en andere online criminelen. Eén op de tien daarvan werd daadwerkelijk slachtoffer van online oplichting. Dat gaat om 1,4 miljoen mensen.

Iedereen kent het wel: mailtjes uit naam van de bank waarin gevraagd wordt om gegevens te actualiseren of om ergens in te loggen om een betaling te controleren. Of meldingen namens instanties als de Rijksoverheid waaruit blijkt dat er een belangrijk document klaarstaat. Niet zelden zitten daar oplichters achter.

Oplichters hebben verschillende manieren om mensen online in de val te lokken. Om mensen te wapenen tegen online oplichting voert de Rijksoverheid in de cybersecuritymaand oktober de campagne 'Laat je niet interneppen'.

De meest bekende online oplichtingstruc is phishing. Daarbij doet de dader zich voor als iemand anders met het doel om geld of toegang tot persoonsgegevens te krijgen. Dat gaat bijna altijd per mail of in de vorm van valse sms- of WhatsApp-berichten.

Vorig jaar ontvingen twee op de drie Nederlanders van 15 jaar of ouder een phishingmail of een ander bericht. En ook al denk je dat het jou nooit overkomt en dat jij er niet in trapt, het kan zomaar gebeuren in een moment van onachtzaamheid of onoplettendheid.

Yoanne Spoormans, specialist cybercrime bij de politie zegt: "Online oplichting kan iedereen overkomen. Cybercrime is steeds lastiger te herkennen. Online criminelen maken gebruik van misleidingstechnieken zoals tijdsdruk of ze doen zich voor als een organisatie."

Hoe gaat dat precies in zijn werk? Spoormans: "Zo zie je nu veel nepberichten en e-mails van overheidsinstanties, zoals de gemeente of de Belastingdienst met een linkje in het bericht. Op deze manier proberen online criminelen gegevens te stelen om toegang te krijgen tot andere accounts of geld te verdienen door de gegevens door te verkopen."

Kun je zelf nog iets doen? Spoormans vervolgt: "Check altijd de afzender wanneer je een e-mail of ander bericht ontvangt. Blijf je twijfelen? Klik het bericht dan weg."

Online oplichters hebben in veel gevallen één ding gemeen en dat is dat ze zichzelf van dezelfde trucs en technieken bedienen. Dit zijn een aantal veel voorkomende methoden die door internetoplichters worden toegepast.

Het komt vaak voor dat online oplichters zich voordoen als een familielid of vriend. In andere gevallen wordt de naam en/of de huisstijl van bekende instanties misbruikt. Denk dan aan banken, overheidsinstellingen, bekende webwinkels en bezorgdiensten. Daardoor lijkt het eerder alsof je deze berichten kunt vertrouwen.

Nog zo'n trucje: online oplichters spelen vaak in op je emoties. Ze maken je bang of nieuwsgierig en maken daarbij misbruik van je vertrouwen, medelijden of simpelweg onwetendheid.

Online oplichters willen dat je iets snel doet en zetten je onder druk. Je krijgt geen tijd om ze te ontmaskeren. Toch is het verstandig om even stil te staan en na te denken: bona fide organisaties zullen je nooit onder druk zetten om direct (financiële) beslissingen te nemen.

Deze truc ligt in het verlengde van het simuleren van tijdsdruk. In veel online oplichtingstrucs wordt gedaan alsof er sprake is van een noodgeval. Je moet direct handelen, anders volgen er zeer vervelende consequenties. Je bent dan bijvoorbeeld een grote som geld kwijt of een belangrijk account wordt geblokkeerd.

Zo proberen ze te voorkomen dat je gaat twijfelen aan hun verhaal en spelen in op angst.

Is iets te mooi om waar te zijn? Vrijwel altijd is dat ook zo. Trap niet in buitenkansjes, zoals onrealistische kortingen of te mooie acties. Zo is er momenteel sprake van een actie uit naam van supermarktketen Lidl: je zou voor 99 euro een e-bike kunnen kopen. Iedereen die drie seconden nadenkt, weet dat dat simpelweg niet kan kloppen.

Oplichters maken ook graag van persoonlijke informatie. Als ze jou kunnen benaderen met kloppende informatie (zoals naam- en adresgegevens, maar ook rekeningnummers en telefoonnummers, mogelijk ooit buitgemaakt bij een datalek) neemt de kans toe dat je valse berichten als legitiem en betrouwbaar inschat.

Online criminelen proberen je vertrouwen te winnen door heel erg vriendelijk en behulpzaam te zijn. Ze doen alsof ze je vriend zijn. Het lijkt niet alsof ze slechte bedoelingen hebben. Zo winnen ze je vertrouwen.

Weet je niet zeker of een bericht wel echt van de afzender is namens wie het bericht verzonden is? Open in dat geval geen links en controleer of een bericht echt is. Je kunt bijvoorbeeld een telefoonnummer van de klantenservice opzoeken – doe dat wél op de officiële website van het betreffende bedrijf of de instantie – om te vragen of ze inderdaad contact met je hebben opgenomen.

Toch nog twijfel? Klik het bericht dan weg. Op de website Laatjenietinterneppen.nl vind je meer informatie over (het herkennen van) online oplichting en misleiding.

Bron: Rijksoverheid