Dit wil je weten over de thuisbatterij, de warmtepomp en zonnepanelen

De aanbiedingen voor thuisbatterijen vliegen je om de oren. Maar is dat slim? Verdien je die wel terug? En die warmtepomp, moet ik die nog snel aanschaffen voordat de subsidie vermindert? Of de salderingsregeling, als die eraf gaat, hoeven we dan ook geen terugleverboetes meer te betalen? Nederlanders weten het niet meer en trappen op de rem.

Dat blijkt ook weer uit een nieuw rapport waaruit blijkt dat de vraag naar zonnepanelen is gekelderd. We wachten met investeringen als onzeker is wat het oplevert. Wat is goed voor het milieu én voor je portemonnee?

In deze Kassa-uitzending leggen we vragen van kijkers voor aan een panel van deskundigen. Op onze oproep aan vaste Kassa-volgers om vooral vragen over duurzaamheid te stellen, kwamen ruim 400 (!) inzendingen binnen. Daaruit hebben we een selectie gemaakt.

De deskundigen zijn Olof van der Gaag van de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie, die bedrijven in deze sector vertegenwoordigt. En Deborah Klaassen van het MilieuCentrum, dat voorlichting geeft over duurzaamheid.

"Investeren in een thuisbatterij is nu nog heel onzeker. Je kunt niet garanderen dat je het geld terugverdient (en overigens ook niet dat het niet gebeurt). Het is allemaal heel onzeker."

"Het hangt van verschillende dingen af, ook als de salderingsregeling verdwijnt per 2027. Maar zelfs als dat gebeurt is de opbrengst nog te beperkt. Dat kun je eenvoudig uitrekenen op een bierviltje. Door wat efficiënter gebruik van de zelf opgewekte stroom kun je met een thuisbatterij per jaar misschien 200 euro besparen. Stel dat de thuisbatterij zo’n 15 jaar meegaat, is de besparing 3000 euro. Maar de gemiddelde thuisbatterij van 10 kWh kost nu zo’n 5500 euro. Zelfs als de prijzen zakken- en dat is de verwachting - duurt het nog wel even voordat het rendabel is."

"Een andere overweging is om ermee te verdienen op de energiemarkt door stroom in te kopen en op te slaan als het goedkoop is en te verkopen als de stroom een hoge prijs kent. Daar kun je best wat mee verdienen, maar ook hiervoor geldt dat het allemaal best onzeker is hoeveel het opbrengt en of dat dus loont."

"Als je het aanschaft om zelf autonomer te worden van de energiemarkt, in je eigen stroom te voorzien, zonder schommelingen van de prijzen, belastingen et cetera, dán kan het een overweging zijn. En je kunt het doen vanuit idealisme omdat het goed is voor de planeet. Zo zijn de eerste mensen met zonnepanelen immers ook begonnen."

"Thuisbatterijen worden nu heel agressief geadverteerd, met allerlei mooie beloftes over verdienen met goedkoop inkopen, opslaan en duur verkopen. Daar wordt potentiële kopers gouden bergen beloofd, maar die zijn te mooi om waar te zijn. Daar kun je echt je vraagtekens bij zetten."

"We weten niet wat er gaat gebeuren met de energiemarkt en met de prijzen. Als je zeker wilt weten dat je je geld terugverdient, dan zijn er veel andere mogelijkheden. Denk aan de warmtepomp, een warmtewisselaar, het isoleren van je woning. Kijk daarvoor op www.verbeterjehuis.nl, een website van de overheid met allerlei praktische tips."

"Veel mensen denken dat de thuisbatterij een oplossing is voor het verdwijnen van de salderingsregeling. Maar dat is niet zo. Je wekt veel op in de zomer, maar verbruikt minder. Andersom geldt ook: je hebt weinig opbrengst in de winter, maar juist dan heb je meer nodig. Een thuisbatterij kan maar beperkt opslaan, je moet het binnen een dag gebruiken."

"Vrijwel alle thuisbatterijen worden gemaakt met schadelijke, milieuonvriendelijke grondstoffen als lithium, gebruikt voor de productie van lithium-ion-batterijen. De thuisbatterij is dus nog best milieubelastend, maar daar zijn wel ontwikkelingen in. Bijvoorbeeld zoutbatterijen."

"Dus als je het overweegt, zou ik ook om die reden nog even wachten totdat er milieuvriendelijker batterijen zijn. Het kan dus verstandiger zijn om nog meer te investeren in een lager stroomverbruik of door betere isolatie, dan het aanschaffen van een thuisbatterij."

"Thuisbatterijen worden wel steeds duurzamer geproduceerd, ook door efficiënter (her)gebruik van schaarse grondstoffen of alternatieve grondstoffen die minder schadelijk zijn. Het milieu in het geheel niet belasten kan niet."

"Ja. Een elektrische auto is eigenlijk een batterij op wielen. Het is juist heel efficiënt om die ook als batterij te gebruiken. Als ik er één had, zou ik dat zeker doen. Maar de auto er apart voor aan te schaffen – deze vraag werd letterlijk gesteld door een volger, red. – is wat omslachtig."

"Als je zonnepanelen hebt, laad die dan vooral op als de zon schijnt. Stroom uit de auto halen om 's avonds te gebruiken, kan nog niet voor iedereen. Er zijn wel proeven gaande." 

"Er zijn aanbiedingen waarbij je zelf niet je spaargeld hoeft aan te spreken. Als ze aangeboden worden met die belofte, moet je helemaal oppassen. Want dan ga je een lening aan die je terug moet betalen uit de winst die je maakt met inkopen en verkopen, maar als die tegenvalt of er zelfs helemaal geen sprake van is, dan heb je een flink probleem."

Er is een Nationaal Warmtefonds waar mensen met een kleine portemonnee geholpen kunnen worden als ze hun huis willen verduurzamen. Maar de aanvraag is ingewikkeld, de drempel is te hoog en veel mensen weten er helemaal niet van. Wat voor tips en adviezen hebben jullie?

"Voor duurzaamheid geldt vaak: éérst investeren, dán renderen. Als je dat niet kunt betalen, is er een Warmtefonds, waar je renteloos tot 45.000 euro een lening kunt krijgen. Dat maakt het voor mensen met weinig geld makkelijker."

"Maar goed om te weten: het is geen subsidie. Je moet het terugbetalen, maar je betaalt dus geen rente over de lening. Ik ben hier heel erg voor. Als er teveel drempels zijn, moet je die wegnemen en de aanvraag makkelijker maken. Als er aanbieders zijn die claimen dat je subsidie kunt krijgen, klopt dat niet."

"Bij het Warmtefonds is wel een groei in aanvragen. Eerst voor zonnepanelen, nu vooral voor isolatiematerialen. Er is op dit gebied heel veel hulp beschikbaar, maar niet iedereen weet dat."

"Er zijn veel regelingen, maar iedereen die daar recht op heeft en er geen gebruik van maakt, is er één teveel. Kan komen omdat ze er niet van weten, of er is sprake van schaamte of een taalbarrière. Of men is simpelweg niet heel digitaal vaardig, dat kan ook. Die drempels moeten weg."

"Wij zijn nu bezig met bruggen te bouwen met netwerken die dicht bij die mensen staan: moskee, school, buurthuis. We gaan proeven starten op een aantal plekken door het hele land."

Wie energie opwekt en die energie niet verbruikt, betaalt sinds enige tijd terugleverkosten. Dit wordt door sommigen beschouwd als een boete. Wat is de verwachting hierover?

"De minister verwacht dat die boetes dan minder worden. Energiemaatschappijen hebben wettelijk het recht, daar gaat de overheid niet over. Zo’n energiemaatschappij maakt extra kosten en die kunnen ze doorberekenen aan de klanten met zonnepanelen die terugleveren of aan iedereen, de vraag is of dat laatste wel eerlijk is."

Als de salderingsregeling stopt, kost de gebruiker dat weer geld. Gaat de terugleverboete dan wel stoppen? Mensen ervaren dat als dubbel gepakt worden, ze vinden het oneerlijk.

"De regeling was altijd al tijdelijk bedoeld. Die zou rustig worden afgebouwd maar dat gebeurt nu plotseling. Dat geeft onrust, onzekerheid. Wat vooral nodig is, is duidelijkheid."

"Mensen willen weten waar ze aan toe zijn. Als ze onzeker zijn, gaan ze niet investeren in duurzaamheid. In zonnepanelen bijvoorbeeld, die nog steeds rendabel zijn, zelfs in het meest negatieve scenario. En dus óók bij het afschaffen van de salderingsregeling."

"De Tweede Kamer wilde de terugleverboete afschaffen als de salderingsregeling stopt. Maar de minister zegt: 'Ik ga dat niet doen, daar gaan de energie-aanbieders over'." 

"Je kunt het systeem in de meterkast uitschakelen, maar ik raad je dat niet aan. Dan kan het eruit knallen en dat kan schadelijk zijn voor je installatie. Je kunt dat wel doen met een energiemanagementsysteem, maar die moet je daarvoor wél aanschaffen. Zo'n systeem kan automatisch aan- en afschakelen."

"Eerder had je vaak maar één omvormer, dan was het of alles aan of alles uit, maar tegenwoordig heb je vaker per zonnepaneel een kleine omvormer die apart uit kan. Zo kun je het dus deels uitschakelen. Als je nu kiest voor zonnepanelen – en die mensen zijn er gelukkig nog! – kies dan voor zo’n omvormer per paneel en een energiemanagementsysteem erbij."

"Een warmtepomp pompt warmte uit de bodem naar binnen. Daar heb je stroom voor nodig, dat klopt. En als het buiten heel koud is, kost dat bovendien meer stroom. Maar zo’n pomp levert vier keer zoveel aan warmte op dan dat het aan stroom kost. Dat is dus heel efficiënt en duurzaam, zeker als die opgewekte stroom ook nog eens uit eigen zonnepanelen komt. Maar zelfs zonder dat is het beter."

En kun je voor warm water beter elektrische boilers gebruiken?

"Airconditioning is eigenlijk een kleine warmtepomp. Je gebruikt het om warme lucht van binnen naar buiten af te voeren, maar het kan in theorie ook warme lucht uit de bodem naar binnen blazen. Maar dat is maar in één ruimte, niet in het hele huis. En dan kun je een elektrische boiler gebruiken voor warm water, maar dat is niet efficiënter. Het is dus niet duurzamer dan een warmtepomp."

De volledige vraag: "Ik heb stadsverwarming en die is echt verschrikkelijk duur. Ik heb ook zonnepanelen. Eén van de dingen die ik overweeg is om een elektrische boiler aan te schaffen, om zodoende goedkoper warm water te hebben. Ik lees hier nergens iets over, is dit een goed idee?"

"Het kan, maar de vraag is of je het moet willen. Stadsverwarming levert altijd zorgeloze warmte, je hebt niet een cv-ketel die stuk kan gaan. Maar als je ervan af wilt, is de elektroboiler niet de beste oplossing. Die levert ongeveer 1 op 1 (input stroom > opbrengst warmte)  Bij de warmtepomp is dat 4 op 1."

De rest van de vraag: "En zo ja, is het mogelijk om deze mee te nemen bij een verhuizing? En moet er een connectie worden gelegd met mijn zonnepanelen, die van de woningbouw zijn?"

"Dat is niet aan te raden vanwege de eerder genoemde reden. Kijk goed waar je je aan verbindt, want het is onzeker of je het terugverdient. Als er zonnepanelen op het dak zijn, gebruik die stroom zoveel mogelijk zélf."

"Als je duurzaam wilt investeren in je huurhuis, kun je denken aan betere isolatie, zoals een isolatiewandje. Laagdrempeliger is al het dichten van gaten en kieren of het plaatsen van tochtstrips. Dat kun je ook met je huurbaas afstemmen."

"Het zou wel veel beter zijn als ze gestimuleerd worden er meer in investeren. Waarom zou een woningcorporatie in een pand niet een grote collectieve batterij neerzetten? Dat zou heel goed kunnen werken."

"Er zijn nu al regels voor huurhuizen (zowel particulier als sociaal) om er bij nieuwe bewoners voor te zorgen dat het energielabel telkens één stap hoger wordt."

"De vorige minister van Wonen (Hugo de Jonge) heeft al geregeld dat de energielabels E, F en G worden uitgefaseerd vóór 2028. Vanaf dan mogen slecht geisoleerde huizen niet meer verhuurd worden. Ook hiervoor zijn subsidies maar die nog veel te weinig worden gebruikt."

Kijk dan op Milieucentraal.nl, Verbeterjehuis.nl (Daar kun je ook een duurzaamheidscheck doen voor je eigen huis. Je krijgt dan een advies op maat) en Nvde.nl