De long-covid ramp: veel mensen kampen met blijvende klachten

Op dit moment zitten zo’n 26.000 mensen thuis omdat ze worstelen met ernstige klachten na een coronabesmetting. Veel mensen met langdurige covid, ook bekend als long-covid, werkten in de zorg en het onderwijs. Wie betaalt de rekening?

Drie jaar geleden barstte ook in Nederland de coronapandemie los en raakten uiteindelijk 8.58 miljoen Nederlanders besmet waarvan er 22.900 stierven. De meeste mensen knapten weer op, maar een grote groep van 300.000 mensen bleef heel lang klachten houden. Van die groep zijn rond de 26.000 mensen nog steeds niet in staat om normaal te functioneren. Zij lijden blijvend aan benauwdheid, spierpijn, verlies van smaak en geur en misschien wel het ergste, een chronische vermoeidheid waardoor ze niet meer in staat zijn om normaal te functioneren. Deze ziekte noemen we post-covid of long-covid. Long heeft niets met longen te maken, maar is het Engelse woord voor lang. 

De grootste groep ernstig zieken betrof zorgmedewerkers, zo’n 6.750 mensen, en onderwijzend personeel, rond de 2.650 mensen. Dat waren nou net die mensen die tijdens de coronagolven moesten werken en direct in aanraking kwamen met covidpatiënten of kinderen die covid hadden, zonder dat ze goed tegen het virus beschermd waren – want vooral tijdens de eerste coronagolf hadden we in Nederland een schrijnend tekort aan goede beschermingsmiddelen. Deze groep bestaat voor het grootste gedeelte uit jonge mensen die misschien wel de rest van hun leven ziek blijven. Tenzij er een remedie wordt gevonden die helpt – maar die is er nog niet.

Al op 1 oktober 2020 werd C-Support opgericht om deze post-covid patiënten te ondersteunen. Zo’n 150 artsen, arbeidsdeskundigen, juristen en financieel adviseurs proberen de patiënten met informatie te helpen, maar ook met daadwerkelijke zorg. En zij zetten alles op alles om erachter komen wat die post-covid nou is en hoe patiënten te genezen zijn. Dat is heel lastig. Allereerst wordt er opvallend weinig onderzoek gedaan. Daardoor weten we te weinig en weten niet eens waarom sommige mensen post-covid krijgen en andere niet.

Wel weten we inmiddels dat je van covid goed moet herstellen en niet te snel aan het werk moet gaan. Het lichaam heeft tijd nodig om te herstellen van de keiharde aanval die covid is op longen en andere vitale organen. Dat kost energie die je niet te vroeg moet richten op werk.  

Dr. Lous Rijssenbeek-Nouwens is een van de medewerkers van C-Support en maakt zich ernstig zorgen over het gebrek aan goed onderzoek, want de tijd dringt. Dat heeft de Q-koorts ons geleerd, een ziekte die door een bacterie wordt veroorzaakt die schapen, koeien of geiten voorkomt. Meer dan honderdduizend mensen kregen Q-koorts. En een grote groep kreeg te maken met langdurige klachten die erg lijken op die van post-corona met chronische vermoeidheid als rode draad. Jarenlang deed de overheid nauwelijks iets, erkende het leed niet en vaccins werden in Nederland niet toegelaten. Als gevolg van de Q-koorts zijn 95 mensen gestorven. Zoiets mag niet meer gebeuren, vindt C-support.  

Ze wordt in die mening gesteund door de Nationale Ombudsman Reinier van Zutphen. Hij schreef in een brief aan de minister dat het de hoogste tijd is voor een brede lange termijn aanpak met toekomstperspectief die de burger vertrouwen geeft.  

Post-covid is het gevolg van het coronavirus en daar bestaat nog geen medicatie tegen. In de USA vindt momenteel onderzoek plaats naar de werkzaamheid van Paxlovid, een antiviraal coronamedicijn dat mogelijk ook werkt tegen long-covid. De eerste resultaten zijn veelbelovend, maar het duurt nog zeker een jaar alvorens we definitieve resultaten krijgen.  

Ondertussen zitten er dus tienduizenden mensen thuis met post-covid en zitten in de ziektewet of al in de WIA. Dat is voor hen een persoonlijke tragedie maar ook voor de rest van de maatschappij. Deze mensen werkten op vitale plekken in de samenleving, in de zorg, het onderwijs of bij andere beroepen zoals de politie waar men wel moest werken ook al was het risico op besmetting met corona groot. Vakbonden zoals de AOB, voor mensen in het onderwijs, begonnen op de trom te roeren. 

Op 28 september 2022 besloot de minister van Langdurige Zorg Conny Helder om een tegemoetkoming te verstrekken van 15.000 euro aan de zorgmedewerkers die post-covid hebben als gevolg van de eerste coronagolf van maart-juni 2020. Ze erkende daarmee dat de overheid moreel aansprakelijk was, want de overheid was te laat met het regelen van voldoende beschermingsmiddelen. Onderwijspersoneel en andere getroffenen werden door haar niet genoemd. Die vielen niet onder haar verantwoordelijkheid. 

Maar tot de dag van vandaag is er nog geen cent uitgekeerd. De minister vroeg eerst advies aan de Raad van State, die pas op 5 december 2022 met haar oordeel kwam en vond dat de overheid een ‘dringende morele verplichting’ had om een financiële regeling te treffen. Daarna probeerde de minister de vakbeweging en werkgevers te betrekken maar dat mislukte gelijk al want de vakbonden wilden niet meepraten. Zij vertegenwoordigen immers de slachtoffers en zijn zelf nergens verantwoordelijk voor. De werkgevers gingen het gesprek wel aan maar hielden daar na anderhalve maand mee op. Daarop besloot de minister op 1 februari 2023 zelf een financiële regeling te treffen. Om hoeveel geld het zou gaan, vertelde ze niet. En ook niet wanneer de regeling in werking zou duren. En zo blijft het vooralsnog bij goede voornemens. 

De vakbonden waren het helemaal zat en besloten hun al eerder aangekondigde kort geding voort te zetten. Dat vindt op 17 februari 2023. Ondertussen heeft de Eerste Kamer zich er ook tegenaan bemoeid en in een motie geëist dat de minister 150 miljoen op tafel moet leggen voor zorgpersoneel. 

Zo wordt er veel overlegd, maar is er nog weinig duidelijk. Waarom alleen ondersteuning voor zorgmedewerkers? En waarom alleen die uit de eerste coronagolf?  

Kassa toog naar Den Haag en vroeg dit aan minister Conny Helder van Langdurige Zorg. Zij bleef bij haar besluit om het tot de eerste coronagolf te beperken; toen faalde de overheid in het regelen van afdoende beschermingsmiddelen. En personeel uit het onderwijs was de verantwoordelijkheid van haar collega Dennis Wiersma.

Minister Wiersma erkent dat onderwijzers, maar ook politiemensen en anderen die werkzaam waren in cruciale sectoren, een hoger risico hebben gelopen vanwege de bijzondere omstandigheid in de eerste coronagolf. Maar meer dan deze erkenning kan Wiersma niet bieden, want er moest eerst nog overleg komen met werkgevers en werknemers.

Anders gezegd, het gaat nog wel even duren. Wordt vervolgd.