De hoge prijs van de Hollandse garnaal

De garnalenkroket dreigt van de menukaart in de lunchroom te verdwijnen, nu de Hollandse garnaal een schaars en onbetaalbaar product is geworden. Ook het broodje garnalencocktail bij de viskraam gaat niet meer zo vlotjes over de toonbank nu er soms wel 8,50 euro voor wordt gevraagd. De prijs is hoog want de vangst is laag. Wat is er aan de hand met de Hollandse garnaal?

De beroemdste garnalenkroketten van Nederland zijn een halve eeuw geleden bedacht door patissier Cees Holtkamp uit Amsterdam. Ze staan tegenwoordig vooral op de menukaart van chique horecagelegenheden en worden gemaakt in de croquetterie van Holtkamp Horeca. Maar momenteel is het moeilijk om de traditie voort te zetten en de productieband draaiende te houden want de 800 kilo garnalen die daar wekelijks voor nodig is, wordt bij lange na niet ingekocht. Directeur Marc de Visser lukt het momenteel slechts om 40 kilo Hollandse garnalen per week van de handelaar te bemachtigen. Hij zegt: “We vullen het aan met het voorraadje uit de vriezer. Hopelijk is de voorraad weer op tijd aangevuld zodat we niet op het punt komen dat we geen kroket meer kunnen maken. Deze situatie hebben we nooit eerder meegemaakt.”

Momenteel zijn er in Nederland zo’n 200 garnalenkotters. Die vangen veel minder garnalen dan voorheen. In 2021 werd er nog meer dan 10.000 ton garnalen aan land gebracht, in 2023 was dat nog slechts 4000 ton. Waarom er nu veel minder garnalen in de netten zitten, is onduidelijk. De meningen daarover verschillen.

Volgens visserman Dirk Kraak, die samen met zijn broer en neef op een garnalenkotter vist, kan de lage stand gewoon aan de tijd van het jaar liggen. Maar hij vermoedt dat er meer aan de hand is. “Momenteel zwemt er veel wijting langs de kust. En die vissoort is dol op garnalen. Daarnaast wordt gezegd dat door de aanleg van windturbineparken de zeestroming is veranderd en daarmee de aanvoer van larven en nutriënten. Minder aanvoer betekent minder voedsel voor de garnaal. Daarnaast zijn er ook meer vissers op de garnalenvangst overgestapt nadat ze gedwongen zijn gestopt met de pulsvisserij op tong en schol.”

De Waddenvereniging is ook bezorgd over de situatie. Volgens adjunct-directeur Wouter van der Heij is de hoge prijs van de garnaal slecht nieuws voor de natuur. Hij is niet bang dat de garnaal uitsterft – die staat ook wel bekend als het onkruid van de zee - maar hij vreest voor de perverse prikkel van de hoge kiloprijs. “Vissers verdienen momenteel goed aan garnalen.  Ze gaan nu extra lang vissen om toch zoveel mogelijk te vangen. Dat betekent dat ze met hun netten langer over de zeebodem gaan en dat veroorzaakt meer bodemberoering en meer bijvangst. Uit onderzoek blijkt dat zestig procent van de vangst bijvangst is. Dat is een ander soort dat niet aan land wordt gebracht maar overboord gaat en meestal sterft.”

De vissers vinden juist dat ze heel veel rekening met de natuur houden en al aan heel veel milieumaatregelen zijn gebonden. Ze bestrijden dat hun vismethodes schadelijk zijn voor de bodem. Om in Natura 2000 gebieden (de meeste visgebieden in de Noordzee en Waddenzee) te mogen vissen, moeten ze voldoen aan de MSC duurzaamheidsregels. Het keurmerk stelt eisen aan de maaswijdte van het net en kan beperking opleggen aan het aantal visuren. Ook moeten vissers hun kotter uitrusten met een katalysator om de stikstofuitstoot van hun dieselmotor te beperken.

De verse Hollandse garnaal ligt nog wel in de meeste supermarkten. Bij Plus bedraagt de prijs momenteel 69.90 euro per kilo. Dat is 10 euro meer dan een jaar geleden.

Bekijk het fragment uit de uitzending hieronder: