De grote gevolgen van een coronaboete

Tess is eerstejaars studente verpleegkunde. Ze was begin april op bezoek bij een vriendin, in het gezelschap van nog 5 anderen. Na een barbecue buiten gaat het gezelschap naar binnen. Vervolgens tipt een van de buren de politie, die de dames zonder waarschuwing op de bon slingert. 390 euro elk.

Zoals Tess en haar vriendinnen, zijn er de laatste tijd velen, vooral jongeren. Die nemen het niet altijd zo nauw met de regels. En wie in deze buitengewone tijden de coronamaatregelen overtreedt, moet het dan maar voelen, zou je kunnen zeggen. Alleen, wat vaak niet bekend is, dat zo’n boete ook betekent dat je een aantekening in de justitiële documentatie krijgt, in de volksmond een strafblad. En dat kan grote gevolgen hebben.

Wie voor zijn werk of stage later een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) moet aanvragen, loopt de kans die niet te krijgen. Een jongere die nu een boete wegens samenscholing krijgt, kan een baan bij de politie of bij de beveiliging wel vergeten. Of een student die mee wil doen aan een uitwisselingsprogramma in de VS, loopt de kans geen visum te krijgen vanwege dat strafblad.

Die gevolgen zijn buitenproportioneel, zegt Kathalijne Buitenweg, vice-fractievoorzitter van GroenLinks in de Tweede Kamer. Ze vindt het volkomen terecht dat overtreders van de coronamaatregelen fors worden beboet. Maar als die worden voldaan moet het ook klaar zijn. Een boete moet niet meer automatisch een strafblad opleveren. En jongeren moet nog duidelijker worden gemaakt wat de consequenties zijn van een boete. Die onzekerheid, dat je zo afhankelijk bent van de luimen van iemand die de aanvraag moet beoordelen, dat is niet juist. Of die reis die je naar Amerika of Australië wilde maken, die laten je niet toe met een strafblad. Kun je wel over liegen op je visumaanvraag, maar dat is niet de bedoeling. 

Buitenweg maakt zich al langer druk over het systeem van strafbeschikkingen. Dat is in 2008 ingesteld om bij minder ernstige vergrijpen het Openbaar Ministerie de strafzaak te laten afdoen met een boete of taakstraf om de rechtbanken te ontlasten. De rechter komt er dus niet meer aan te pas. Tenzij iemand het niet eens is met de beschikking en het toch aan de rechter wil voorleggen.

Dat kan lonen, stelt Buitenweg. In 40 procent van de gevallen waarin er verzet wordt aangetekend tegen de strafbeschikking, seponeert het OM uiteindelijk en vervalt de boete en daarmee ook het strafblad. En 25% van de zaken die dan wel voor de rechter komen, vernietigt die de beschikking of volgt er een veel lagere straf. De rechter weegt veel meer de omstandigheden van de overtreding en kijkt naar de gevolgen, bijvoorbeeld voor studie en werk. Officieren van Justitie zijn gewend aan hun rol als aanklager, nu ze als het ware op de stoel van de rechter zitten zijn ze vaak toch strenger en harder in hun oordeel.

Buitenweg wil dus af van het strafblad dat wordt gekoppeld aan de beschikking. Zodat je als je de boete hebt betaald, je verder kunt met een schone lei en het geen vervelende gevolgen heeft in de toekomst. Ze zal dit punt binnenkort opnieuw aan de orde stellen als de noodwet besproken wordt, die de overheid nu in allerijl opstelt om de noodverordeningen een wettelijke basis te geven. Verschillende hoogleraren hebben er al op gewezen dat de noodmaatregelen soms strijdig zijn met wetten en zelfs de Grondwet.

Ze wil ook meer eenduidigheid over wat nu wel en niet precies mag. Die onduidelijkheid over de noodmaatregelen is namelijk niet alleen lastig voor burgers maar ook voor handhavers. Hoe moeten die handhaven als het voor hen ook niet precies duidelijk is? En dat geldt dus ook voor BOA’s, die minder goed opgeleid zijn dan politiemensen en niet altijd de gevolgen voor de mensen die beboeten overzien.

Als je meer wil weten wat je kunt doen als je bezwaar wilt maken tegen een boete en de gevolgen daarvan, kun je dit blog lezen. Advocaat Justin Kötter wil jongeren gratis bijstaan die hierdoor in de problemen komen.