De gemeente Meppel en de onverkoopbare huizen

Bewoners van 28 huizen in een oude wijk in Meppel staan lijnrecht tegenover hun eigen gemeente. Die wil niet langer verklaren dat de woningen een woonfunctie hebben, ondanks het bestemmingsplan uit 1991. En dat maakt deze huizen ineens praktisch onverkoopbaar. Waarom doet de gemeente dit, en wat is er aan de hand?

In 1991 stelt de gemeente Meppel een bestemmingsplan vast, waarmee de woningen aan De Boompjes en het Noordeinde vanwege de nabijheid van een fabriek geen woonfunctie meer mogen hebben. Omdat de 28 woningen die gebouwd zijn tussen 1870 en 1890 op dat moment bewoond worden, geldt het zogenaamde overgangsrecht. Dit zodat de bewoners niet onmiddellijk hun huis hoefden te verlaten.  

Dit betekent dat de bestaande situatie voorlopig mag worden gehandhaafd, tot er een definitieve oplossing is gevonden voor de vraag wat er met de woningen moet gebeuren. Zo'n situatie van overgangsrecht kan jaren duren en komt vaak voor. Looptijden van 10-12 jaar zijn bepaald geen uitzondering.

Maar in Meppel duurt deze situatie al ruim 30 jaar. De gemeente geeft al die jaren een verklaring van overgangsrecht af aan de bewoners die nodig is als ze hun huis willen verkopen. Hypotheekverstrekkers van de kopers eisen dit om er zeker van te zijn dat er in de woningen woonrecht bestaat.

Zonder zo’n verklaring willen ze geen hypotheek geven en kunnen particuliere kopers niet kopen.

Dit gaat goed tot begin 2023, als de oudere Marius Hessels zijn huis aan De Boompjes – waar hij 44 jaar gewoond heeft – wil verkopen. Hij is slecht ter been is en is inmiddels naar een andere woning verhuisd.

Marius krijgt van de gemeente ineens geen verklaring van overgangsrecht meer en kan zijn huis alleen met fors verlies verkopen aan een opkoper. De overige bewoners in De Boompjes en het Noordeinde begrijpen dan dat hun huizen praktisch onverkoopbaar zijn geworden of alleen tegen een fors verlies kunnen worden verkocht aan vastgoedbedrijven en opkopers die tonnen onder de marktwaarde gaan zitten.

Hun protesten naar de gemeente leiden tot niets. De gemeente heeft namelijk nog geen formeel besluit genomen waartegen bezwaar kan worden gemaakt, oordeelt een bezwaarcommissie van de gemeente.

Maar diezelfde commissie vindt wél dat de opstelling van de gemeente Meppel niet juist is en adviseert de gemeente om snel duidelijkheid te verschaffen over de toekomst van de woningen. In de tussentijd zou de gemeente alsnog de verklaringen van overgangsrecht af moeten geven. De gemeente is daar uiteindelijk toe bereid, mits de bewoners kunnen aantonen dat de woningen sinds 1991 altijd bewoond zijn geweest.

Het bewijs daarvoor heeft de gemeente zelf, bijvoorbeeld met de aanslagen gemeentebelastingen. Maar de gemeente wil het bewijsmateriaal niet overleggen, met als argument dat het niet mag uit privacy-overwegingen. De gemeente Meppel eist iets dat ze zelf in bezit heeft, maar wil dat de bewoners maar uit gaan zoeken wie er sinds 1991 in de huizen hebben gewoond. Een lastige opgave, waardoor de bezwaarcommissie ook stelt dat er sprake is van bewijsnood.

Hoogleraar Bestuurskunde Michiel de Vries (Radboud Universiteit Nijmegen) maakt gehakt van de houding van de gemeente Meppel. Er is hier sprake van onbehoorlijk bestuur. Er is geen sprake van fair play, aldus De Vries. Wél is er sprake van rechtsonzekerheid, onzorgvuldigheid, mogelijk machtsmisbruik en veranderende regels.

Hij vraagt zich ook af waarom de gemeente zich zo onwrikbaar opstelt. Zijn er andere belangen in het spel? Wil de gemeente iets met dat gebied, waarvoor de bewoners moeten wijken? En is het dan misschien zo dat de gemeente zelf niet de hoofdprijs wil betalen om de bewoners uit te kopen? 

Dat zou zeer kwalijk zijn, vindt hoogleraar. De gemeente dient de belangen van haar burgers voorop te stellen, geen andere belangen.

We hebben verantwoordelijk wethouder Robin van Ulzen (VVD) meermaals om een reactie gevraagd, maar hij weigert op dit moment te reageren. De woordvoerder laat doorschemeren dat de gemeente op korte termijn met een verklaring komt.

Of die verklaring een einde gaat brengen aan de onzekere situatie voor de bewoners? Dat is… onzeker.