CPB waarschuwt: Armoede neemt toe in 2024

Omdat een aantal steunmaatregelen van de overheid in 2024 worden opgeheven, vreest het Centraal Planbureau (CPB) dat de armoede in ons land weer toe zal nemen.Waar dit jaar zo'n 800.000 mensen onder de armoedegrens vallen, zullen dat er in 2024 bijna 1 miljoen zijn.

Het CPB wijst erop dat de overheid een toename van de armoede in 2022 en dit jaar heeft voorkomen. Maar voor een deel is dat te danken aan regelingen die tijdelijk zijn, zoals energiesteun via toeslagen en een prijsplafond voor gas en licht. Zonder extra beleid haalt het kabinet bepaalde doelen dan ook niet. Dan gaat het bijvoorbeeld om de halvering van kinderarmoede in 2025 en algemene armoede in 2030.

Tegelijkertijd blijft de koopkracht, dus hoeveel je van je inkomen daadwerkelijk kunt kopen, dit jaar in doorsnee gelijk met die van 2022. Volgend jaar stijgt de gemiddelde koopkracht zelfs met 2 procent, verwacht het CPB. Dat komt doordat de lonen dan harder zullen stijgen dan de prijzen. Maar de persoonlijke financiën van Nederlanders herstellen in doorsnee niet volledig van de extreem hoge inflatie van 2022. Uitgesmeerd over de periode van 2021 tot en met 2024 zal de koopkracht nog altijd dalen.

Het begrotingstekort loopt tegelijkertijd hard op door alle steunmaatregelen. Zo raamt het CPB de kosten voor het prijsplafond voor energie nu op 5,1 miljard euro. Waar het kabinet vorig jaar nog iets minder uitgaf dan dat er binnenkwam, komt het tekort dit jaar uit op 3 procent van het bruto binnenlands product. "Dat pleit voor veel gerichtere steun dan nu het geval is", zegt CPB-directeur Pieter Hasekamp.

Ook zegt Hasekamp dat langer doorgaan met hogere toeslagen voor lagere inkomens een mogelijkheid is om armoede gericht te bestrijden. Om huishoudens met de laagste inkomens te helpen de enorme prijsstijgingen door te komen, verhoogde het kabinet het kindgebonden budget en de zorgtoeslag dit jaar tijdelijk. Maar als je die maatregel structureel maakt, kan dat volgens Hasekamp voorkomen dat meer mensen onder de armoedegrens terechtkomen. "Maar bovenal blijven het politieke keuzes."

Het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud) maakt zich grote zorgen nu de armoede toeneemt, zoals het CPB verwacht. "We lopen tegen een grens aan van wat we kunnen doen met voorlichting", zegt Nibud-directeur Arjan Vliegenthart. "Mensen kunnen alleen budgetteren als ze geld hebben. Maar er is nu een toenemende groep waar dat geld er gewoon niet is", aldus de directeur. "Het geven van budgettips biedt onvoldoende soelaas. De huishoudens die weinig te besteden hebben, weten bovendien al hoe ze kunnen besparen."

Niet alleen de politiek moet haar verantwoordelijkheid nemen, vindt Vliegenthart, maar ook bijvoorbeeld werkgevers, woningbouwcorporaties en energiebedrijven. "De vraag is hoe we er met zijn allen voor kunnen zorgen dat kinderen volwaardig mee kunnen doen in de samenleving. Want opgroeien in armoede werkt door tot in het volwassen leven", zegt hij. Daar is de vakbond CNV het ook mee eens, dat al weken in verschillende sectoren aan het staken voor hogere lonen. "Zeker nu veel bedrijfswinsten door het dak gaan."

Bron: CPB/Nibud/CNV/ANP