Biologische, vegan- of natuurwijn? Zo houd je die uit elkaar in de winkel

Supermarkten, slijterijen en wijnhandelaren bieden een uitdijend assortiment aan biologische wijnen. Maar de wijnliefhebber kan zich ook wagen aan een glas vegan of (helemaal hip) natuurwijn. Is het meer van hetzelfde of verschillen ze echt van elkaar? We bespreken de eigenschappen van deze 'verantwoorde' wijnsoorten met expert Ingrid Larmoyeur. Een waarschuwing alvast voor wie nog niet bekend is met natuurwijn: “Die kan heel boers zijn, met een smaak van natte dierenvacht, paardenzweet of hamsterhok.”

Vinoloog Larmoyeur is van vele wijnmarkten thuis. Ze schrijft beroepshalve over wijn, houdt een eigen blog bij en geeft sinds 2009 als wijndocent les bij het Wijninstituut. Ze ontmoet daar veel enthousiaste cursisten: “Iedereen vindt het leuk om met wijn en eten bezig te zijn.” Wie een meer dan gemiddelde belangstelling heeft voor wijn kan er wijncursussen volgen op diverse niveaus.

Wat weet Larmoyeur ons te vertellen over de verschillen tussen biologische, vegan en natuurwijn?

Biologische wijnen zijn in ruime mate voorhanden in supermarkten en wijnwinkels. “En dat aanbod wordt nog veel groter”, voorspelt Larmoyeur. Maar wanneer mag een wijn het predicaat ‘biologisch’ dragen?

Sinds 2012 gelden er in de Europese Unie regels waaraan biologische producten moeten voldoen. “Van biologisch wijnen kun je zeggen dat ze gemaakt zijn met respect voor de natuur. Bij de productie wordt geen gebruik gemaakt van chemische bestrijdingsmiddelen en kunstmest. Verder moeten ze minder sulfiet bevatten.” Dat stofje wordt in wijn gebruikt als conserveermiddel. Het zorgt ervoor dat een wijn niet voortijdig veroudert. “Ik zeg altijd, sulfiet wordt gebruikt om ‘bacteriën dood te knuppelen’. Met minder sulfiet loop je bijvoorbeeld het risico dat wijnen gaan hergisten.”

Maar dankzij toegenomen kennis en ervaring met het maken van biowijn is de kans op fouten veel kleiner dan vroeger. ”Twaalf jaar geleden had ik een biowijnproeverij waarbij vier van de twaalf biologische wijnen niet goed waren. Dat kom je nu nauwelijks meer tegen”, aldus Larmoyeur.

Kijk je op een etiket? Dan herken je een biologische wijn aan een groen gekleurd logootje met een blaadje met sterretjes erop. Voor meer info: biologisch-keurmerk.nl.

Als je veganist bent, wil je geen dierlijke producten in huis halen om op te eten of drinken. Waarom bestaat er dan vegan wijn? Wijn wordt immers niet van dieren maar van druiven gemaakt, nietwaar? Larmoyeur vertelt dat dit verband houdt met de manier waarop wijn wordt onttroebeld.

“Zeker in het verleden werden de meeste wijnen met behulp van dierlijke eiwitten geklaard. Tijdens het maken van wijn wordt deze troebel door de vergisting. Om een helder doorzichtige rosé of witte wijn te krijgen, werd er vlak voor het bottelen eiwit in de wijntank of het vat gegooid. Het eiwit zakt naar beneden en neemt alle losse deeltjes in de wijn op.”

Wil een wijn 100 procent vegan zijn, dan moet de wijnmaker niet alleen een niet-dierlijk klaringsmiddel gebruiken, benadrukt Larmoyeur. “Ook de lijm waarmee het etiket vastgeplakt is, mag geen dierlijke producten bevatten.”

Wat staat er op het etiket? Net als de biologische wijn is er een speciaal logootje waaraan je de vegan wijn herkent. Dat is een groen of soms geel plaatje met een witte letter V in de vorm van een plantje erin.

Niet te verwarren met biologische wijn is de biodynamische wijn. “Hier komt de antroposofische leer van Rudolf Steiner om de hoek kijken”, legt Larmoyeur uit. “Biodynamische wijnbouw is daarop gebaseerd. De wijnboeren die dit toepassen geloven er heilig in.”

Bij het maken van deze wijn wordt onder meer sterk gelet op de biodynamische kalender voor de zon- en maanstanden om bijvoorbeeld het moment van snoeien of van de druivenoogst te bepalen. “Dit luistert allemaal heel nauw”, aldus Larmoyeur.

De kwaliteit van de bodem verbeteren is een van de doelen van de biodynamische boer. “Daarvoor maakt men gebruik van een aantal preparaten zoals geneeskrachtige planten, koemest of bergkristal. Die stopt men in koehoorns of koeiendarmen en die worden vervolgens in de grond gestopt, geheel volgens de regels van de biologisch-dynamische landbouw. Dat maakt meteen dat biodynamische wijn allesbehalve vegan is.”

Larmoyeur weet nog niet zo goed wat ze van het fenomeen biodynamisch, dat door sommige mensen als ‘zweverig’ wordt omschreven, moet vinden. “Ik proef het in elk geval niet terug aan de wijn.”

Zoek je specifiek een biodynamische wijn? Je herkent ze veelal aan het Demeter keurmerk voor biodynamische landbouw en voeding dat op het etiket is afgedrukt.

Een type wijn die de laatste jaren aan populariteit wint in hippe, meer Randstedelijke kringen, is de natuurwijn. Deze wordt ook wel vin naturel, vin nature of natural wine genoemd. Het is de meest back to basics wijn die er bestaat.

Wat onderscheidt de natuurwijn van zijn soortgenoten? “De wijnboer wil dat het proces van wijn maken zo min mogelijk wordt beïnvloed”, legt Larmoyeur uit. Net als bij de biologische wijn worden er sowieso geen kunstmest of chemische bestrijdingsmiddelen gebruikt. “Houten vaten of houtsnippers komen er ook niet aan te pas, omdat die de natuurlijke smaak van wijn beïnvloedt.”

Een natuurwijn is altijd troebel, omdat het proces van wijnklaren niet wordt toegepast. “Het is een oerwijn, zonder opsmuk. Eentje die heel anders smaakt”, waarschuwt Larmoyeur de mensen die er nieuwsgierig naar zijn. “Het kan heel boers zijn, met een smaak van natte dierenvacht, paardenzweet of hamsterhok. Het is rauw met veel zuren en gistachtig, zelfs wat geoxideerd…” Dat klinkt allemaal niet lekker, vindt Larmoyeur zelf ook. “Als iemand dit onbevooroordeeld koopt voor de borrel, dan zou zijn of haar eerste gedachte waarschijnlijk zijn: die wijn is niet goed.”

Een heel grote pleitbezorger van de natuurwijn is de vinoloog nog niet. “Liefhebbers noemen het funky, mensen die het niks vinden noemen het freaky. Ik heb er zelf een aantal geproefd waarvan ik dacht, deze vind ik wel oké of interessant.“

Thuis komt het tijdens de avondmaaltijd in elk geval niet zomaar op tafel. “Dan moet ik eerst mijn partner ervan overtuigen. Maar er zijn zeker maaltijden waar deze wijnen goed bij passen, zoals sommige Georgische gerechten.”

Orange wines, of in het Nederlands oranje wijnen, zijn oerwijnen in letterlijke en figuurlijke zin. Ze werden 8000 jaar geleden al gebrouwen in Georgië en zijn in een trend op zichzelf binnen de toch al hippe natuurwijn. Een Orange wine is vernoemd naar de oranje amberkleur die het heeft.

Pet-Nat is een afkorting van het Franse Pétillant Naturel, ofwel: natuurlijk bruisend. De eeuwenoude manier van produceren van deze mousserende wijn is per toeval ontstaan. Pet-Nat is te kwalificeren als de oerbubbelwijn.

Natuurwijnen hebben (nog) geen eigen logo en zijn niet op grote schaal verkrijgbaar. Sommige wijnwinkels of webshops zijn er wel in gespecialiseerd.