Opvoedingslessen van jonge ouders: Normen en waarden

Elke* , 33 jaar, is fulltime ondernemer. Ze heeft een tweeling. “Met proberen was het meteen raak,” zegt Elke. Haar dochters zijn nu 9 jaar oud.

Rens* , 36 jaar, is ICT-helpdeskcoördinator. Hij is vader van een meisje van 11 en een jongen van 8. “De oudste is nu al aan het puberen,” vertelt Rens lachend.

Als ouder hoop je je kind bepaalde normen en waarden aan te leren, waarvan jij ze goed acht. Voor Rens zijn dat waarden als eerlijkheid, rechtvaardigheid en eerlijk delen. Voor Elke is het vooral belangrijk dat haar kinderen doorhebben wanneer ze iets niet goed doen, eerlijk zijn en thuis ook iets bijdragen. Daarvoor gaat het motto ‘niet klagen, maar dragen’ op.

Ook hoop je als ouder stiekem dat je kind bepaalde dingen niét van je aanleert, zoals slechte eigenschappen. Zo hoopt Rens dat zijn kinderen zijn ongeduld niet overnemen en dat ze beter tegen hun verlies kunnen. Elke ziet bij haar kinderen al bepaalde eigenschappen terug waarvan ze dat liever niet had gewild. “Ik zou wel willen dat ze wat makkelijker zijn in de verwachtingen die ze van zichzelf hebben. Ik leg voor mezelf de lat altijd heel hoog. Ik hoop dat zij zien dat dat niet hoeft. Toch zie ik het al wel. Maar dan is het wel fijn dat je herkent waar ze tegenaan lopen en ze zo kan helpen het op te lossen.”

Wat doe je als je als ouder als je kind iets doet dat niet door de beugel kan? Elke en Rens zijn daarin eensgestemd: zolang je kind er eerlijk vooruitkomt, los je het samen op. Elke : “Ik weet ook dat er dingen gebeuren die echt niet kunnen. Ik probeer ze mee te geven: ‘Hoe erg het ook is, ik ben er altijd voor jullie. Als je het aankaart, zoeken we samen een oplossing. We zullen jullie nooit in de kou laten staan of afvallen. De deur staat altijd open’. Want liefde is onvoorwaardelijk.”

Rens probeert zijn kinderen hetzelfde mee te geven: alles moet gezegd kunnen worden. De straf om iets te zeggen moet het niet winnen van het feit dat ze iets hebben gedaan. Er eerlijk voor uitkomen is voor Rens belangrijker. “Ze hadden ook kunnen liegen. Ze moeten altijd alles tegen me kunnen zeggen. Als ze denken dat ik boos kan worden, mogen ze me vragen te beloven niet boos te worden. Dan vertellen ze het me. Ik kan dan zeggen: ‘Oké, ik ben teleurgesteld. Geef me vijf minuten, dan kom ik erop terug’. Dan word ik niet boos op ze.” 

Soms zie je als ouder ook dat je kind ergens mee zit en er niet vanzelf over wil praten. Wat dat betreft is Elke ook wel weer blij dat haar kinderen op haar lijken, zodat ze dat kan herkennen. “Er zijn natuurlijk weleens dingen waar ze mee zitten. Dan probeer ik er met ze over te praten, want dat heb ik thuis af en toe wel gemist. Zelf heb ik dingen voor mijn ouders weggestopt, terwijl mijn kinderen me vertellen hoe ze zich voelen.”

Over alles kunnen praten is dus voor zowel Elke als Rens belangrijker dan het uitdelen van een straf. Maar dat Rens niet boos wordt op zijn kinderen, betekent niet dat hij ze helemaal niet corrigeert. Voor zijn gevoel doen andere ouders dat soms te weinig, ook als het aankomt op elkaars kinderen. “Ik heb het idee dat ouders steeds meer moeite hebben met het corrigeren van andere kinderen. Als ik vroeger op het schoolplein in een boom klom en peren plukte die nog niet rijp waren, gaf mijn buurvrouw me op mijn flikker. Dan kon ik wel naar mijn moeder rennen: ‘Die vrouw verderop heeft me op mijn flikker gegeven’, maar dan zij mijn moeder: ‘Dan zal je wel iets gedaan hebben wat niet mocht’.”

Tegenwoordig ligt dat volgens Rens wel anders. “Als je tegenwoordig op straat loopt en je ziet een kind dat iets verkeerd doet en vraagt of hij of zij dat normaal vindt, kun je een grote mond krijgen van een ouder.” Daarin ziet Rens wel een algemene trend: “Opvoedingen zijn steeds meer individueel.”