Feiten en fabels over vet

De meesten onder ons hebben er een haat-(liefde)verhouding mee: lichaamsvet. Maar lichaamsvet is een belangrijk orgaan (ja, orgaan!) in je lichaam. Daarom zetten wij feiten en fabels over lichaamsvet op een rij.

Wat je eet, is van invloed op je vet. Dat is best logisch. Maar veel (vet) eten betekent niet per se meer ‘vet’. De stelling dat dikkere mensen meer vet hebben is dus onjuist. Je lichaam heeft wel 10.000 miljard cellen, waaronder vetcellen. Cellen vormen de bouwstenen van verschillende organen, zoals het hart, de longen en ook het vetweefsel. Vet is dus een orgaan met vitale functies, net als het hart en de longen, en is zelfs een van de belangrijkste organen van ons lichaam. 

Als je dikker bent, houd je meer vast in je vetcellen. Een vetcel kun je ook wel vergelijken met een ballon waar meer of minder lucht in zit. Artsen en onderzoekers Mariëtte Boon en Liesbeth van Rossum leggen uit dat je lichaam bestaat uit maar liefst vijftig miljard vetcellen. Deze zijn rekbaar, maar de ene persoon heeft een net iets ‘soepelere’ vetcel dan een ander. Dit verklaart waarom de ene persoon ook sneller vol zit dan een ander.

Zolang je lichaamsvet qua omvang binnen de perken blijft, houdt het je gezond en beschermt het je tegen kou en stoten. Bij overgewicht geeft je vet een overschot aan hormonen en andere stofjes af die allerlei processen in het lichaam verstoren. 

In je lichaam bevinden zich twee soorten vet, namelijk wit en bruin vet, met elk een andere functie. Wit vet slaat lichaamsvet op en bruin vet functioneert als orgaan. Bruin vet lijkt op een mix tussen wit vet en spier. Je kunt bruin vet zien als een kacheltje dat vetten en suikers omzetten in warmte. Vet speelt dus een rol in hoe je lichaam energie opslaat en is de belangrijkste brandstof voor de meeste organen. Of je nu hardloopt of op de bank ligt, de cellen in je lichaam zijn continu bezig om voedingsstoffen, en dan vooral vetzuren, om te zetten in energierijke stofjes en warmte. Je kunt wel beïnvloeden hoe actief deze verbranding is: het kacheltje werkt namelijk harder als je jezelf aan kou blootstelt.

Je lichaam slaat vet in grote hoeveelheden in de buik en onder de huid. Het buikvet bevindt zich in de buik rondom de organen. Het onderhuidse vet kan overal zitten; zoals in je gezicht (denk aan de onderkin) en rondom de billen en bovenbenen. Buikvet is slechter dan onderhuids vet, omdat de vetcellen in het buikvet minder kunnen uitrekken en minder vet kunnen opslaan. Hebben de vetcellen hun maximale opslagcapaciteit bereikt? Het overschot aan vetzuren wordt volgens artsen Boon en Van Rossum automatisch naar bijvoorbeeld de spieren, de lever en rondom het hart gepompt. En dat is gevaarlijk.

Er bestaan vele dieetvormen, waaronder diëten waarin koolhydraten, eiwitten of juist vetten worden vermeden. Geloof jij dat je vet eten beter kunt vermijden? Vet eten staat vaak bekend als dikmaker, omdat vet als voedingsstof veel energie bevat. Maar vet eten is niet per definitie slecht. Zo blijft vet volgens de Consumentenbond langer in je maag dan bijvoorbeeld koolhydraten en zorgt het daardoor langer voor een verzadigd gevoel. Het is verder raadzaam om te kijken naar meer aspecten voor een gezonder leefstijl. Met een Gecombineerde Leefstijlinterventie wordt er bijvoorbeeld gekeken naar beweging, slaap, stress en medicijngebruik. Lees er hier meer over.

Wanneer we spreken over vetten in voedsel, maken we onderscheid tussen verzadigde en onverzadigde vetten. Verzadigde vetten kunnen volgens artsen Boon en Van Rossum het LDL-cholesterol verhogen*, wat kan zorgen voor een hoger risico op hart- en vaatziekten. Daarom wordt geadviseerd producten met veel verzadigde vetten te vervangen door producten met onverzadigde vetten. Het eten van deze vetten verlaagt het risico op hart- en vaatziekten.

Op zoek naar producten met onverzadigde vetten? Een tip is te zoeken naar producten met plantaardige vetten. Deze zijn grotendeels onverzadigd. Echter geldt dit niet voor alle plantaardige vetten. Zo zijn kokos- en cacaovet grotendeels verzadigd.

Deze stelling is waar: het lichaamsvet kan je ziek maken, maar andersom kunnen ziektes ook ons lichaamsvet beïnvloeden. Zo kan bijvoorbeeld het stofje insuline ervoor zorgen dat er in het vet minder vetten worden afgebroken, waardoor je meer vet vasthoudt en dus dikker wordt.

In onze samenleving houden wij voor een gezond gewicht de body mass index (BMI) als maatstaf aan. Dit vangt de mens in een statistisch model dat je gewicht in kilo’s in verhouding zet tot je lichaamslengte in meters.

Je BMI zegt echter niets over je vetpercentage, aldus de Consumentenbond. Wil je je vetpercentage weten? Voor het meten van je vetpercentage bestaan verschillende manieren. Zo kun je een huidplooimeting doen of een weegschaal aanschaffen die een indicatie geeft van het vetpercentage.

Bron: de Consumentenbond, Hartwijzer, Mariëtte Boon en Liesbeth van Rossum in VET belangrijk.

Artikel gecontroleerd en geüpdatet door de redactie op 19 januari 2021.