Alles wat je moet weten over het erven van schulden

Veel mensen stellen een testament op waarin staat wie welke spullen erft. Als je geen testament opstelt, dan gaat de erfenis automatische naar de directe familie. En naast de antieke spullen die je erft, word je ook met schulden opgezadeld, zoals leningen en een hypotheek. Er zijn dan drie mogelijkheden waar je uit kunt kiezen: de erfenis verwerpen, zuiver aanvaarden of beneficiair aanvaarden.

Je bent niet verplicht om een erfenis te aanvaarden. Verwerp je een erfenis, dan krijg je niets en ben je ook niet aansprakelijk voor de schulden. Via het formulier ‘Verklaring Nalatenschap’ moet je een erfenis verwerpen bij de rechtbank in het gebied van de woonplaats van de overledene. Daarbij moet je een kopie van je identiteitsbewijs meesturen en een gewaarmerkt afschrift van de overlijdensakte. Zo’n afschrift is aan te vragen bij de gemeente van de overleden dierbare.

In 2020 kost het 130 euro om een erfenis te verwerpen. Dit betaal je aan de rechtbank. De rechtbank stuurt je hiervoor een rekening. Als je hulp hebt gekregen van een notaris, betaal je daar natuurlijk ook voor.

Goed om te weten: als je de erfenis verwerpt en toch dierbare spullen uit het huis van de overledene meeneemt, loop je het risico dat dit wordt gezien als een zuivere aanvaarding. In dat geval ben je aansprakelijk voor álle schulden. Als je eenmaal een erfenis verwerpt, dan kun je dit niet meer terugdraaien.

Als je een erfenis verworpen hebt, is de eerstvolgende erfgenaam verantwoordelijk voor de erfenis. De hiërarchie is onder te verdelen in vijf groepen:

Als jij een erfenis verwerpt, krijgen de kinderen de erfenis en dus de schulden van de overledene. Maar als de kinderen dit niet willen, kunnen zij het eveneens verwerpen. Meerderjarige kinderen mogen dit zelf doen. Voor minderjarige kinderen geldt dat het ouderlijk gezag van het kind de erfenis mag verwerpen. Daarvoor heb je wel toestemming nodig van de kantonrechter. Toestemming vraag je via het formulier ‘Verzoek machtiging verwerping’. Binnen een aantal weken krijg je de beslissing van de kantonrechter. Als die toestemming heeft gegeven, dan moet je – net zoals bij jezelf – het formulier ‘Verklaring nalatenschap’ opsturen naar de rechtbank.

Als je geen toestemming hebt gekregen om namens je minderjarige kind de erfenis te verwerpen, dan accepteert je kind de erfenis automatisch beneficiair. Je kind erft dan alleen de erfenis als het positief is.

Wanneer niemand van de erfgenamen de nalatenschap accepteert, dan gaat de erfenis naar de Nederlandse Staat.

Het zuiver aanvaarden van een erfenis betekent dat je als erfgename alle spullen én schulden krijgt van de overledene. Je kan een verklaring van zuivere aanvaarding afleggen bij de rechtbank, maar dit is niet verplicht. We stipten het al even aan: als je spullen uit het huis meeneemt van de overledene, kan dit gezien worden als een zuivere aanvaarding. Dit geldt ook wanneer je spullen verkoopt of als je openstaande rekeningen betaalt van de overledene.

Bij deze vorm van aanvaarden ben je aansprakelijk voor alle schulden, ook als dat betekent dat de schulden bij elkaar meer zijn dan de waarde van de bezittingen. Je moet dan vervolgens met je eigen vermogen de overgebleven schulden terugbetalen.

Als je kiest voor beneficiair aanvaarden, dan krijg je alleen de bezittingen als het om een positieve nalatenschap gaat. Je kunt dus geen schulden erven. De vorderingen van schuldeisers worden eerst voldaan en als er daarna iets overblijft, dan wordt dat vervolgens verdeeld onder de erfgenamen. De rechtbank kan een zogeheten vereffenaar benoemen. Een vereffenaar is verantwoordelijk voor de afwikkeling van een nalatenschap. Als er geen vereffenaar is benoemd, dan zijn alle erfgenamen gezamenlijk verantwoordelijk voor de afwikkeling.

Heb je de erfenis beneficiair aanvaard? Dan moet je naar de rechtbank om een verklaring af te leggen. Dit kan zowel schriftelijk als in persoon. Je moet dit wel binnen drie maanden doen.

Als je een erfenis accepteert, dan ben je ook verantwoordelijk voor de hypotheek. Een hypotheek wordt in dit geval gezien als schuld. Als er een overlijdensrisicoverzekering aan de hypotheek is verbonden, kan daarmee de hypotheek geheel of gedeeltelijke afgelost worden. Als je niet zeker weet of de verkoopopbrengst van het huis hoger is dan de hypotheek, dan kun je de erfenis beneficiair aanvaarden. Je weet dan zeker dat je niet je eigen vermogen hoeft aan te spreken als er meer schulden zijn dan bezittingen.

Over het erven van bezittingen van een overledene moet je in sommige gevallen erfbelasting betalen. De hoogte van de erfbelasting hangt af wat je relatie is met de overledene en het bedrag dat je erft. De vrijstellingen van 2020 kun je op deze pagina van de Belastingdienst lezen. Er zijn soms situaties waarin je minder of geen erfbelasting hoeft te betalen. Die staan hier overzichtelijk op een rij.