Alles over de nieuwe donorwet: wat is er nu anders?

Voorheen stonden alleen mensen geregistreerd in het donorregister die zelf een donorcodicil hadden aangevraagd. In een codicil leg je schriftelijk vast wat er met je lichaam gebeurt na overlijden. Zo kun je kiezen om je organen wel of niet te doneren, maar je hebt ook de keus om het door nabestaanden of een door jou aangewezen persoon te laten beslissen.

Die keuzes veranderen in de nieuwe wet niet. Wat er wel verandert, is de manier waarop mensen in het register terechtkomen. Hoewel de wet vanaf vandaag ingaat, sta je nog niet direct in het systeem. Je krijgt eerst nog de kans om jouw keuze zelf in te vullen en een codicil aan te vragen. Doe je dat niet, dan krijg je tussen 1 september 2020 en 31 maart 2021 herinneringsbrieven toegestuurd om je keuze alsnog vast te leggen. Reageer je hier ook niet op, dan wordt er in  het donorregister geregistreerd dat je ‘geen bezwaar’ hebt tegen donatie. Ook dat wordt via een brief gemeld.

Degenen die al een codicil hadden, hoeven niks te doen. Voor hen blijft de keuze staan.

Je legt je keuze vast door met je DigiD in te loggen op de website www.mijn.donorregister.nl. Je kunt te allen tijde je keuze inzien, wijzigen of zelfs verwijderen. Daarnaast kun je ook nog aangeven of je bezwaar maakt tegen wetenschappelijk onderzoek. Het kan namelijk zo zijn dat het orgaan of weefsel al is uitgenomen, maar niet geschikt is voor transplantatie. Dan kan het nog wel gebruikt worden voor wetenschappelijk onderzoek. Wil je dit niet? Dan kun je bezwaar aantekenen.

Heb je geen DigiD, toegang tot het internet of een laptop of smartphone in de buurt? Dan kun je ook telefonisch een formulier aanvragen om je donorkeuze op te geven. Dit formulier stuur je met datum en handtekening per post op.

Als er ‘geen bezwaar’ staat geregistreerd, beslist je familie. In principe moeten zij accepteren dat je geen bezwaar hebt tegen het doneren van organen en weefsel, maar de wet biedt een mogelijkheid om dat tegen te houden. Als de nabestaanden het aannemelijk maken dat de overledene echt geen donor had willen zijn, kan donatie worden geweigerd.

Wat niet nieuw is per 1 juli, maar niet bij iedereen bekend is, is dat je je lichaam ter beschikking kunt stellen aan de wetenschap. Dit doe je door contact op te nemen met een anatomisch instituut van een universiteit. Op deze website vind je een lijst met universiteiten aan wie je je lichaam na overlijden kunt schenken.

Voor deze manier van nalatenschap maak je ook een codicil. Dit stel je zelf op en je vermeld daarin dat je je lichaam afstaat aan de wetenschap. Daarop zet je ook de datum en je handtekening. Je codicil wordt bewaard door het instituut en je huisarts krijgt hiervan een kopie.

Het instituut geeft je lichaam niet terug aan je nabestaanden. Je lichaam wordt door het instituut gebruikt voor medisch-wetenschappelijk onderwijs en onderzoek. Studenten leren bijvoorbeeld over het menselijk lichaam en ontwikkelen medisch specialisten dankzij gedoneerde lichamen nieuwe operatietechnieken.

Je kunt zowel donor zijn als je lichaam af willen staan aan de wetenschap. Orgaandonatie gaat altijd voor op de wetenschap. Sommige instituten nemen lichamen ook na de donatieprocedure aan, maar dat is per organisatie anders geregeld.