Afbouwmedicatie: stoppen in stappen wordt nauwelijks vergoed

Als je af wilt van medicatie zoals antidepressiva, slaap- en kalmeringsmiddelen, sterke pijnstillers dan moet je afbouwen. Dat dit succesvol kan is bewezen in ervaringsonderzoek bij de Universiteit van Maastricht. Maar het is vaak maatwerk. Stap voor stap steeds iets minder nemen totdat je helemaal zonder die medicatie kunt. Te grote stappen ineens werken vaak niet en kunnen tegengestelde en zelfs gevaarlijke gevolgen hebben. Veel patiënten zullen afhaken en weer de oude dosis gaan gebruiken of zelfs meer.

Om met de juiste doseringen af te kunnen bouwen – de kleine stappen – is het nodig dat die medicatie in kleinere hoeveelheden beschikbaar is of op verzoek voor de patiënt wordt bereid, meestal in zogenaamde taperingstrips, plastic zakjes met precies de juiste dosis per dag. Deze op-maat-productie heet magistrale bereiding en wordt gedaan door een apotheker. Het is duurder dan de standaarddoseringen en wordt meestal niet door de zorgverzekeraars vergoed in tegenstelling tot de voorgeschreven medicatie. Wie deze op maat gemaakte afbouwmedicatie niet kan betalen, heeft pech gehad.

De Vereniging Afbouwmedicatie strijdt voor opname in het basispakket zorgvergoedingen. Zodat patiënten op een verantwoorde kunnen afbouwen en niet terugvallen of op een andere manier onverantwoorde risico’s lopen door zelf pillen open te breken en korreltjes te gaan tellen. Minister Bruins van Medische Zorg ziet grote voordelen van afbouwmedicatie maar wil eerst nog meer onderzoek. Hij schuift het af op de zorgsector waar alle partijen op hun beurt de hete aardappel lijken door te spelen. De bezwaren gaan over de hogere kosten en het gebrek aan onderzoek dat aangeeft dat afbouwen werkt. De Utrechtse hoogleraar Psychiatrie prof. dr. Jim van Os bestrijdt dat. Hij deed samen met dr. Peter de Groot (Universiteit Maastricht) een ervaringsonderzoek waaraan zo’n 1000 patiënten meewerkten. Van de patiënten die eerder tevergeefs afbouwpogingen hadden gedaan slaagde 70 procent nu wel met behulp van de taperingstrips. Overtuigend bewijs, stellen Van Os en De Groot.

Typerend voor de discussie is het zogenoemde Multidisciplinair Document van september 2018. Daarin spraken vertegenwoordigers van patiënten, verzekeraars, huisartsen en psychiaters een richtlijn af voor het afbouwen van antidepressiva. Het leek een doorbraak, eindelijk leek het mogelijk om het verantwoord afbouwen van antidepressiva te gaan vergoeden. Maar de richtlijn gaat uit van gemiddelde afbouwschema’s, met tabellen en standaarddoseringen. En afbouwen is vaak maatwerk dat niet in schema’s en tabellen te vangen is. En over de uitleg van de richtlijn bestaat nog steeds onenigheid. Gevolg is dat in de meeste gevallen afbouwmedicatie dat door de apotheker op maat is gemaakt, niet wordt vergoed. En de Vereniging krijgt ook klachten van patiënten die volgens de richtlijnen onterecht niet vergoed krijgen. Slechts twee kleinere verzekeraars (DSW en ENO) zijn ruimhartig in hun vergoedingsbeleid. De grote verzekeraars houden de boot af.

Kortom, er is wat betreft het afbouwen van antidepressiva nog steeds veel onduidelijkheid en onenigheid. Bij antipsychotica, slaap- en kalmeringsmiddelen en sterke pijnstillers is er zelfs nog helemaal niets geregeld. In totaal gaat het om miljoenen mensen die hiermee te maken kunnen krijgen.

Tess Janssen van de Vereniging Afbouwmedicatie: “De Vereniging Afbouwmedicatie wil dat lagere doseringen, onder bepaalde voorwaarden natuurlijk, vergoed worden door zorgverzekeraars voor de groepen medicatie die bij een dosisvermindering problemen kunnen opleveren. Dit is belangrijk om verhalen die momenteel in het nieuws komen over zelfdoding, moord, agressie waarin medicatie een rol speelt te verminderen en omdat het niet ethisch is om mensen onnodig door een hel te laten gaan terwijl ze net het herstelproces achter de rug hebben en eindelijk alles weer op de rit hebben. Daarnaast is het verkrijgen van medicatie enorm makkelijk, maar er van afkomen wordt de patiënten niet makkelijk gemaakt.”

Afbouwen met medicatie is een zaak van patiënt en arts. Als jij van plan bent te stoppen met medicijnen, doe dat dan altijd in overleg met je arts. Wil je meer weten over afbouwmedicatie kijk dan op www.verenigingafbouwmedicatie.nl of mail pauline@verenigingafbouwmedicatie.nl

De Tweede Kamer gaat hierover in gesprek met Minister Bruins in een Algemeen Overleg op 26 juni. Daaraan voorafgaand vindt op 20 juni op initiatief van Simon Geleijnse van 50Plus een Ronde Tafelgesprek plaats in de Tweede Kamer waarvoor verschillende betrokken partijen zijn uitgenodigd.

- Reactie Minister Bruins van Medische Zorg
- Reactie Zorgverzekeraars Nederland
- Reactie Zorginstituut Nederland
- Reactie Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen (farmaceuten)