Zwijgen is zilver, spreken is goud

“Wie zwijgt stemt toe”, zegt het spreekwoord. Nu zijn er talloze onfrisse sites, en we kunnen niet verwachten dat de premier zich over elk daarvan uitspreekt. Dit is echter niet zomaar een site, maar een initiatief van een informeel, maar machtig lid van de regering. Als een bewindspersoon van een andere EU-lidstaat iets naars over Nederland zegt, verwachten wij Nederlanders ook een reactie van de regeringsleider van dat land (zoals in 2006, toen de Italiaanse Minister Giovanardi in 2006 het Nederlandse euthanasiebeleid gelijk stelde met Nazi praktijken).

Sommigen menen dat het beter is om de PVV en haar initiatieven links te laten liggen. Met andere woorden: om de PVV niet serieus te nemen. Maar we kunnen niet de PVV bagatelliseren en ze tegelijkertijd uitnodigen in het Catshuis mee te beslissen over het kabinetsbeleid. Het is het één of het ander.

Premier Rutte onderschat ook de imagoschade van Nederland door deze kwestie. Hij lijkt niet te beseffen dat zijn zwijgen wordt gezien als het legitimeren van de PVV-site, en dus het schofferen van zijn Europese partners. De EU-lidstaten uit Midden- en Oost-Europa hebben zich lang tweederangs EU-leden gevoeld, niet in de laatste plaats door de neerbuigende houding van de “oude” lidstaten. Terwijl de nieuwe lidstaten hun grenzen volledig moesten openen en werden blootgesteld aan concurrentie uit het westen, hield het westen angstvallig de grenzen dicht en ontzegden de mensen uit de nieuwe lidstaten het volwaardig EU-burgerschap, inclusief vrij verkeer van werknemers. De toetreding tot de EU heeft niet alleen maar winnaars opgeleverd. Veel arme Oost-Europeanen misten de aansluiting. Zij betaalden een hoge prijs voor de uitbreiding van de EU (overigens zonder een meldpunt op te richten voor klachten over andere Europeanen…). Het minderwaardigheidsgevoel slijt wel, maar incidenten als de PVV-site rijten oude wonden open, en het zwijgen van Rutte is een bevestiging dat de “oude” lidstaten zich superieur wanen aan de anderen.

Daarnaast staat dit incident niet op zichzelf. Nederland, een van de Founding Fathers van de Europese Unie, en van oudsher een voortrekker in de Europese integratie, is de laatste jaren steeds eurosceptischer geworden, en heeft zo langzamerhand de reputatie van “dwarsligger”. Het “Nee” in het referendum van 2005 viel wel op, maar werd nog gezien als de uitkomst van een normaal democratisch proces. Maar de opeenvolgende blokkades van Nederland op grote en kleine dossiers, zoals bij de meerjarenbegroting in 2005, de toenadering tot Servië, en meer recent de Schengentoetreding van Bulgarije en Roemenië, de ongenaakbare opstelling in de eurozone, en de Alleingang inzake de richtlijn gezinshereniging hebben het imago van Nederland dwarsligger gevestigd.

Rutte wuift dit alles weg, alsof het niet relevant is. En natuurlijk zit Nederland als EU-lid gewoon aan tafel bij alle besprekingen en we hebben nog steeds stemrecht. Maar de Europese samenwerking is niet gebaseerd op overmacht en stemgewicht, maar op consensus en goodwill. Dat laatste verspeelt Nederland nu in hoog tempo.

Het Europees Parlement heeft zich de laatste jaren steeds meer ontwikkeld tot de arena waar wordt gediscussieerd over gemeenschappelijke Europese waarden (en de naleving of schending daarvan). In de afgelopen jaren nam het Parlement bijvoorbeeld resoluties aan over de persvrijheid in Italië, over de uitzetting van de Roma door Frankrijk, over de homo-discriminatie in Litouwen en over een breed scala aan anti-democratische tendensen in Hongarije. Wat door sommigen wordt gezien als Europese bemoeizucht, is in feite een teken dat de EU zich tot een volwassen politieke unie ontwikkelt, waarin de democratische spelregels en de grondrechten uit de EU-verdragen niet langer een papieren tijger zijn, maar daadwerkelijk in de praktijk worden gehandhaafd. Een gemeenschap van waarden.

Overlast aanpakken kan heel wel zonder discriminerende websites. En een verklaring van Rutte zou veel bijdragen aan de goede verstandhouding met onze mede-Europeanen. Daar heeft Nederland baat bij.