Zorgmedewerkers: RIVM-richtlijnen veroorzaakten onveilige situaties

Medewerkers en bestuurders van verpleeghuizen en thuiszorgorganisaties vinden dat gebrekkige RIVM-richtlijnen voor bescherming tegen het coronavirus onveilige situaties hebben veroorzaakt. Volgens de medewerkers zijn veel ouderen overleden omdat goed beschermingsmateriaal overbodig werd geacht. Dat blijkt uit onderzoek van Nieuwsuur. Het ministerie vindt dat werkgevers daar zelf voor verantwoordelijk zijn.

Beschermende kleding zoals bijvoorbeeld mondkapjes waren in veel gevallen niet nodig, luidde het advies van het RIVM met name aan het begin van de coronacrisis. Niet alleen raakten bovengemiddeld veel ouderen in verpleeghuizen besmet en overleden uiteindelijk aan het virus, ook veel zorgmedewerkers zelf werden ziek en kampen nog altijd met gezondheidsklachten.

Twee zorgkoepels, de Vereniging van Verpleegkundigen en Verzorgenden en branchevereniging ZorgthuisNL, laten aan Nieuwsuur weten spijt te hebben dat zij destijds de RIVM-richtlijnen hebben gevolgd. Ook zeggen ze de afgelopen maanden meermaals daan de bel te hebben getrokken bij het ministerie van Volksgezondheid, maar dat leverde vrijwel niets op. Terwijl het kabinet dringend adviseerde de RIVM-richtlijnen te volgen, dit werd ook tijdens de publiekelijke persconferenties verkondigd, zegt het ministerie nu dat het uiteindelijk de werkgevers zijn die verantwoording dragen voor het wel of niet gebruiken van beschermende kleding.

In de eerste maanden van de coronacrisis droegen medewerkers van verpleeghuizen en in de thuiszorg alleen mondmaskers op plekken waar corona was vastgesteld. Dit was volledig in lijn met de adviezen van het RIVM, dat volhield dat mensen zonder klachten niet besmettelijk waren en adviseerde zelfs actief tegen het gebruik van mondkapjes. Volgens het Outbreak Management Team (OMT) waren de mondkapjes niet alleen ‘niet nodig’, maar vanwege de schaarste ook ‘niet gewenst’. Er zou daarnaast een gevoel van schijnveiligheid worden opgewekt door het dragen van mondkapjes.

De Inspectie SZW zegt niet te hebben onderzocht of de RIVM-richtlijnen wel of niet in strijd zijn met Arbowetgeving. Daarnaast kreeg de inspectie van het kabinet te horen dat zij tijdens de coronacrisis de RIVM-richtlijn als uitgangspunt moest gebruiken.

Met de RIVM-richtlijn week Nederland opvallend af van andere Europese lidstaten, waaronder buurland Duitsland. Daar kregen zorgmedewerkers vanaf het begin de instructie altijd preventief mondkapjes te dragen omdat ook zonder klachten het virus overgebracht kon worden. Op afdelingen waar corona vastgesteld was, was het zelfs verplicht om FFP-maskers te dragen, die in Nederland waren voorbehouden voor “hoogrisicovolle handelingen” zoals bijvoorbeeld op de intensive care.