Zorgen over voedselzekerheid zijn terug van weggeweest, maar meer voedsel is niet de oplossing
Door: Lara Sibbing en Marius Troost
Het was even schrikken in de supermarkt deze Pasen: voor onze chocolade paaseitjes betaalde je makkelijk een euro meer dan vorig jaar. En waarschijnlijk gaan straks met Sinterklaas ook de chocoladeletters een stuk duurder worden. De reden voor de prijsstijgingen: een mislukte cacao-oogst in Ghana en Ivoorkust, die samen goed zijn voor 60% van de wereldwijde cacaoproductie. Dit laat nog eens zien hoezeer ons voedselsysteem internationaal met elkaar verbonden is. Ondertussen heeft voedselzekerheid een terugkeer gemaakt op de politieke agenda in aanloop naar de Europese verkiezingen van 6 juni. Het debat over voedselzekerheid berust echter op een groot misverstand, dat alles te maken heeft met chocola: we hebben niet te weinig voedsel, maar de toegang tot goed voedsel is ongelijk verdeeld.
Zorgen over voedselzekerheid zijn terug van weggeweest, ook in Nederland. In verkiezingsprogramma’s voor de komende Europese verkiezingen valt te lezen dat de missie om voedseltekorten in de EU tegen te gaan weer ‘springlevend’ is. Hier gaat het mis: voedselzekerheid is helemaal geen probleem van de beschikbaarheid van voedsel, maar van oneerlijke verdeling en gebrek aan toegang tot goed voedsel. Nobelprijswinnaar Amartya Sen toonde in de jaren ‘80 al aan dat mensen geen hongerlijden omdat er geen voedsel ís, maar omdat ze het niet kunnen betalen.
Wereldwijd produceren we genoeg voedsel om iedereen op onze planeet 1,5 keer te voeden. Sterker nog – meer mensen op de wereld hebben op dit moment overgewicht, dan dat er mensen zijn die met honger naar bed gaan. Ongezond voedsel en een omgeving die aanzet tot te veel en ongezond eten, hebben geleid tot nieuwe honger: kwalitatieve honger. Teveel lege calorieën, te weinig voedingstoffen. In Nederland zijn er mensen voedselonzeker, niet door een gebrek aan eten, maar door een teveel aan ongezond eten – zoals chocola.
Ondertussen staat voedselzekerheid in landen waar de cacao vandaan moet komen óók onder druk. In Ivoorkust leeft 35% van de bevolking onder de armoedegrens. Dit zorgt ervoor dat honderdduizenden Ivorianen last hebben van acuut voedselgebrek. Daar moeten we iets aan doen en chocola biedt aanknopingspunten.
Meer voedselzekerheid in armere landen bereik je als mensen goed, gezond voedsel kunnen betalen. Hoe? Door ervoor te zorgen dat primaire producten zoals cacaobonen verwerkt kunnen worden tot eindproducten. De meeste waarde wordt namelijk toegevoegd verderop in de keten: het verwerken van de cacaobonen tot chocola. Dit gebeurt bijna altijd in rijke landen. Zo blijft de toegevoegde financiële waarde daar ook. Tijd om die waarde toe te voegen daar waar het nodig is, dus.
Handelsregels spelen daarbij ook een grote rol. Van de gestegen prijzen in Nederland houden cacaoboeren in Ivoorkust en Ghana maar weinig over, aangezien de winst vooral gemaakt wordt op de chocola, niet de cacaoboon. Veel van de cacaoboeren moet het doen met minder dan 1 dollar per dag. Daarom roepen Ivoorkust en Ghana samen de EU op om een akkoord te sluiten waarin opgenomen wordt dat cacaoboeren een eerlijk loon krijgen.
Voedselzekerheid is van levensbelang, in Nederland en in de rest van de wereld. Om die veilig te stellen, moeten we afrekenen met het misverstand dat méér voedsel de oplossing is. Het gaat erom dat je voedsel eerlijk verdeelt en dat mensen toegang hebben tot kwalitatief goed voedsel. Daarvoor moeten wij cacaoboeren een eerlijke prijs betalen en in Nederland gezond eten weer makkelijk en betaalbaar maken. Dan kunnen wij gewoon blijven genieten van een stukje chocola, en kunnen boeren daar een goede boterham aan verdienen.
Lara Sibbing (kandidaat-Europarlementariër landbouw en circulaire economie, GroenLinks-PvdA)
Marius Troost (kandidaat-Europarlementariër duurzaamheid en handel, GroenLinks-PvdA)