Zoet en zuur tegelijk

Strafbaarstelling van illegaliteit is van de baan. Dat is het goede nieuws. En wat voor goed nieuws. Want die strafbaarstelling zou ongedocumenteerden (geen mens is illegaal, vandaar ongedocumenteerden) alleen maar verder hebben gemarginaliseerd. Mensen zonder documenten zijn kwetsbaar voor uitbuiting en misbruik. Strafbaarstelling had dat nog veel erger gemaakt.

Natuurlijk, ongedocumenteerden “mogen” hier niet zijn, maar ze zijn er wel. Ze zijn hier, omdat ze hoopten hier een beter leven te vinden en ze bereid waren een levensgevaarlijke overtocht in een gammel bootje over de Middellandse Zee daarvoor te riskeren. Of om tientallen uren in een afgesloten container te zitten achter een vrachtwagen, met misschien te weinig eten of zuurstof om de reis te overleven.

Sommigen zijn hier omdat ze in hun eigen land vervolging vrezen, maar hun situatie niet aan de Nederlandse overheid konden uitleggen. Anderen zijn hier, omdat hun verhaal geen asielstatus rechtvaardigde, maar hun land van herkomst hen niet terug wil nemen, of omdat ze eenvoudigweg vanuit Nederland niet naar dat land terug kunnen. Er zijn er ook die in eigen land echt geen vervolging hoeven te vrezen, maar er ook geen enkele toekomst voor zichzelf of hun kinderen zagen. Bijvoorbeeld omdat tussen de economie van hun land en Europa tariefmuren en landbouwsubsidies staan. Of droogte als gevolg van klimaatverandering, waartegen wij ons wel kunnen wapenen, maar zij niet. Om maar wat te noemen.

Dat in Nederland mensen zonder documenten leven, is eigenlijk best makkelijk te begrijpen. Hen helpen, is wat een beschaafd land zou moeten doen. Helpen met terugkeer waar mogelijk, met kansen in Nederland wanneer terugkeer onmogelijk is, of nog lang zal blijven. Gewoon, omdat ongedocumenteerden mensen zijn, net als iedereen die in Nederland met papieren verblijft.

Strafbaarstelling van illegaliteit is een fout antwoord op een ongewenste situatie. Het helpt mensen niet, het maakt hun situatie alleen maar erger. Stel je een ongedocumenteerde die slachtoffer is van uitbuiting of mensenhandel. Gaat die aangifte doen? Hij zou het gevoel hebben zichzelf aan te geven, ook als we honderdduizend keer beloven dat aangifte van uitbuiting of mensenhandel veilig kan worden gedaan. En dus zou strafbaarstelling de kans op uitbuiting en mensenhandel alleen maar hebben vergroot. Het strafrecht zou hebben gefunctioneerd als aanjager van onrecht, en niet als bestrijder ervan.

Tot zover de blijdschap.

Want het is toch godgeklaagd dat er een prijs moet worden betaald voor iets dat zo voor de hand ligt, verstandig en beschaafd is als het niet strafbaar stellen van illegaliteit? Dat de VVD tegen de PvdA zegt: we willen best afzien van die strafbaarstelling, maar dan moet je wel iets doen voor mensen met geld? Dat is toch bijna een vorm van mensenhandel? Daar kan een zinnig mens toch niet bij met zijn hoofd? En het is toch om gek van te worden dat de PvdA dan zegt: maar natuurlijk, welk denivelleringsfeestje zullen we voor jullie organiseren?

Mag het alsjeblieft te denken geven? Dit artikel verscheen ook op het weblog van Jan Hoek