Zin en onzin in pensioen- en AOW-discussie

Waarom moesten de pensioenwet en de AOW-wet gewijzigd worden? Antwoord: omdat de politiek weigert obstakels weg te nemen. Obstakels waardoor sinds 2008 niet geïndexeerd kon worden ondanks het meer dan verdubbelen van de pensioenvermogens. De obstakels bestaan uit:

• de te lage rekenrente (waarmee het toekomstig vermogen wordt berekend);
• drempels in indexatie waarbij in 2015 de drempel van 105% is verhoogd naar 110/125%;
• het opheffen van de wettelijke doorsnee (= leeftijdsonafhankelijke) pensioenopbouw. Het opheffen van de wettelijke doorsnee pensioenpremie, is in de nieuwe wet hersteld. Zonder die herstelling zou de premie voor oudere werknemers hoog zijn en daarmee de leeftijdsdiscriminatie versterken.

De AOW-leeftijdstijging was veel te hoog in Nederland. Veel hoger dan in de ons omringende landen. Bovendien had de politiek ingevoerd dat er geen collectieve regelingen voor zwaar-werk ingevoerd mochten worden. Vooral mensen die met hun handen werken zijn daardoor in problemen gebracht.

Onjuist argument tegen het Pensioen- en AOW-akkoord van 2019
Het argument van tegenstanders van het Pensioen- en AOW-akkoord, dat het nieuwe stelsel afhankelijk is van de beleggingsresultaten, deugt niet in mijn ogen. Het pensioen in het oude stelsel is ook afhankelijk van de premiebinnenkomsten en beleggingsresultaten. Een extra obstakel is dat de dekkingsgraad berekend moet worden met de marktrente. Bovendien is de grens van indexatie te hoog (110% voor een beetje verhoging en 125% voor volledige verhoging). In het nieuwe stelsel is de indexatie drempel verlaagd naar 105%. Net als in het oude stelsel zijn in het nieuwe stelsel de pensioenen afhankelijk van premiebinnenkomst en beleggingsresultaten.

Voordeel nieuwe wetten
De pensioenvermogens, verkregen door premies en vergroot door beleggingen, kunnen nu wel gebruikt worden voor indexatie. Vooruitlopend op de nieuwe wet zijn aanzienlijke verlagingen van pensioenen voorkomen. De grens van verlaging is voor de pensioenfondsen die overgaan naar het nieuwe stelsel, verlaagd van 104,5% naar 90%. Vooruitlopend op de nieuwe wet is de grens voor indexatie verlaagd naar 105% voor de pensioenfondsen die overgaan naar het nieuwe stelsel.

Door de verlaging van de drempel voor indexatie zijn in 2022/23 wel verhogingen doorgevoerd.

De AOW-leeftijd werd tijdelijk stilgezet en toekomstige verhogingen gaan minder snel. Tot en met 2025 kunnen er zwaar-werkregelingen afgesloten worden tussen vakbonden en werkgeversorganisaties, waardoor mensen 3 jaar voor de AOW-leeftijd met pensioen kunnen gaan. Dat gaat overigens wel een beetje ten koste van het ouderdomspensioen. Pogingen van de vakbonden om het permanent mogelijk te maken dat er verbeterde zwaar-werkregelingen komen, worden tot nu toe gedwarsboomd door de werkgevers. Ondanks dat vooral mensen die met hun handen werken, door slijtage, zich aanmelden voor arbeidsongeschiktheidsuitkeringen. De werkgevers kiezen er weer voor om de gevolgen van arbeid af te wentelen op de maatschappij.

Nadelen nieuwe wet?

• Kostencompensatie door afschaffing wettelijke doorsnee opbouw, door de regering en Kamers, worden afgewenteld op pensioenvermogens. Het FNV-bestuur heeft helaas het inzetten op betalen van compensatie door een tijdelijke werkgeverspremie afgewezen als het creëren van een pech- en gelukgeneratie.
• Het afschaffen van de wettelijke leeftijdsonafhankelijke pensioenopbouw is voor jongeren beter maar voor ouders slechter omdat die korter gaan werken tijdens het verzorgen van kinderen in de schoolgaande periode. Statistisch gezien slechter voor vrouwen.
• Kosten van het omrekenen worden afgewenteld op pensioenvermogens
• Toedeling van overrendementen kunnen verschillend zijn per leeftijdscategorie
• Tot een collectieve uitkeringsfase, zodat gepensioneerden gelijk behandeld worden, moet besloten worden bij invoering maar is niet verplicht.
• Leenrestrictie is opgeheven waardoor met meer geld dat gespaard per leeftijdscategorie ingezet kan worden
• Onduidelijk wat omrekening van ingegane pensioenen en opgebouwde pensioenen, per deelnemer oplevert.

Raadpleging FNV leden over inzet voor onderhandelingen per pensioenfonds
In 2019 heeft het FNV de leden geraadpleegd in een referendum met toelichtende vergaderingen, over het Pensioen- en AOW-akkoord. De deelname was groot. Leden konden digitaal of schriftelijk stemmen per post. Een overgrote meerderheid stemde voor (75%). Het Ledenparlement volgde de uitkomst van de ledenraadpleging en stemde met 80% voor.

Helaas houdt de FNV niet standaard ledenraadplegingen (van werkenden en gepensioneerden in gezamenlijke) – per pensioenfonds – over de voorstellen voor onderhandelingen over de overgang naar het nieuwe pensioenstelsel. Wel worden enquêtes gehouden. Daarin komen relevante vragen echter niet of slechts zijdelings aan de orde. Vragen zoals verdeling van de reserves, de betaling van compensatie (door werkgevers of ten koste van pensioenreserves), betaling van noodzakelijke compensatie aan werknemers van 45 jaar en ouder en compensatie voor het afschaffen van de wettelijke doorsnee pensioenopbouw. Eerder heeft het CBP berekend dat de kosten 30 miljard bedragen per procent marktrente. Inmiddels is die rente 2,8% oftewel de kosten 84 miljard oftewel 5,6% van 1500 miljard gezamenlijk pensioenvermogen. De compensatie kan door een tijdelijke werkgeverspremie (met belastingfaciliteit) betaald worden of ten koste van het pensioenvermogen gebracht worden.

Andere vragen: de wel of niet collectieve uitkeringsfase (een collectieve uitkeringsfase zorgt ervoor dat het toedelen van overrendementen ongeacht de leeftijd na pensionering gelijk is en niet afneemt bij stijgen van de leeftijd. Het Ledenparlement FNV heeft hiertoe een motie aangenomen) en het wel of niet inzetten van meer geld per leeftijdscategorie dan gespaard is (de leenrestrictie is opgeheven in de wet).

Raadpleging FNV-leden over resultaat van onderhandelingen
In tegenstelling tot de inzet van onderhandelingen wordt de uitslag van onderhandelingen over het overgaan per pensioenfonds naar het nieuwe pensioenstelsel, wel aan de leden van FNV voorgelegd. Echter het stemmen in deze referenda gebeurt doorgaans via internet. Pogingen om leden die geen computer hebben of in Mijn FNV hebben aangegeven bondsinformatie via de post te willen hebben, schriftelijk te laten stemmen, is afgewezen door het FNV-bestuur. Het Ledenparlement FNV heeft dat niet gecorrigeerd. In mijn ogen een fundamentele fout die in strijd is met wat de vereniging FNV moet zijn.

Er worden ook maar spaarzaam daadwerkelijke ledenvergaderingen gehouden om het onderhandelingsresultaat over invoering per pensioenfonds met de leden te bespreken. Veelal worden er slecht een paar digitale vergaderingen gehouden. Uitzonderingen daarop zijn ledenvergaderingen over het onderhandelingsresultaat voor het ABP en voor de Metaal.

Het onderhandelingsresultaat voor pensioenfonds ABP over het overgaan naar het nieuwe stelsel, wordt naast digitale Webinars ook toegelicht in ledenvergaderingen op 6 plaatsen in Nederland. Het resultaat voor het pensioenfonds Metaal, is toegelicht in 10 daadwerkelijke ledenvergaderingen. De resultaten voor andere pensioenregelingen zijn niet in ledenvergaderingen toegelicht. Het onderhandelingsresultaat voor het pensioenfonds Zorg en Welzijn, werd slechts in twee digitale vergaderingen toegelicht waarbij de vragen alleen in een privé chat (niet zichtbaar voor de anderen) werden beantwoord.

Overigens is het volgens mij noodzakelijk ten minste in elke provincie daadwerkelijke ledenvergaderingen te houden.

Samengevat
In het nieuwe stelsel, wordt een aantal obstakels die de politiek heeft aangelegd, opgeheven. Er ontstaan echter ook nieuwe obstakels, zoals onderscheid per leeftijdscategorie en ridicule vorming van individuele potjes. De wijze van raadplegen van de FNV leden per pensioenfonds, is niet goed in mijn ogen en steekt negatief af bij de FNV-raadpleging over het Pensioen- en AOW-akkoord uit 2019.