Zijn dierproeven onmisbaar in de strijd tegen Covid-19?

De directie van het Biomedical Primate Research Centre (BPRC) meldt in een artikel in Trouw dat onder andere apen onmisbaar zijn voor experimenten om Covid-19 te onderzoeken en bestrijden. Hij speelt daarmee in op de onzekerheid rondom de huidige pandemie om zijn bedrijf in dierproeven gunstig voor het voetlicht te brengen. Het BPRC beklaagt zich dat de regels in Nederland te streng zijn en het aantal dierproeven de komende jaren terug gebracht moet worden.

Onderzoek naar Covid-19 heeft intussen al vele dierenlevens gekost, niet alleen van apen, maar ook van muizen, fretten, hamsters en andere dieren. De intrinsieke waarde van dieren, zoals in de Nederlandse Wet vermeld, wordt hierbij volledig genegeerd. Deze onderzoekers menen dat het lijden en de dood van (proef)dieren volledig gerechtvaardigd is met het argument dat de gezondheid van de mens daarmee gediend is.

In hoeverre klopt dit eigenlijk? Alle dierenartsen weten dat doseringen en reacties van de verschillende diersoorten op ziekte en geneesmiddelen zeer uiteenlopend kunnen zijn. Dit wordt onder andere veroorzaakt door soort-verschillen in de werking van de lever, het orgaan dat geneesmiddelen kan omzetten en verwerken. Katten kunnen doodgaan door medicijnen die bij honden goed werken, honden verdragen ketamine veel beter dan mensen, paarden zijn veel gevoeliger dan koeien voor bepaalde medicijnen, bij cavia’s en hamsters moet je heel voorzichtig zijn met antibiotica, die bij andere dieren goede resultaten geven. En terwijl paracetamol voor de mens een goede pijnstiller is, kan deze voor de kat levensgevaarlijk zijn. Zo zijn er ook medicijnen die veilig lijken voor dieren en vervolgens gevaarlijk blijken te zijn voor mensen. De belangrijkste reden voor het terugtrekken van voorgeschreven medicatie is dan ook levertoxiciteit bij mensen (ondanks dierproeven).

Als we op dieren vertrouwen om menselijke reacties te voorspellen, krijgen we in 33% van de gevallen het juiste antwoord. Minder dus dan 50% (het equivalent van een muntje opgooien). Daarentegen hebben op de mens gebaseerde methodes zoals celculturen, “lab-on-a-chip” gecombineerd met microfluidische en populatie gebaseerde farmacokinetische modellering en simulatie een bereik van 70% – 100% voorspelbaarheid voor mensen. Binnen de wetenschap en technologie zijn volop meerdere interessante ontwikkelingen gaande zoals het interactieve organ-on-a-chip, de doorontwikkeling van de organoids en artificial intelligence.

De voornaamste reden waarom farmaceutische medicijntests (dierproeven) nog steeds gedaan worden is een wettelijke. Deze wetten zijn echter meer dan 70(!) jaar geleden opgesteld en sterk verouderd. Helaas durven politici uit onwetendheid deze wetten niet te veranderen en hebben organisaties vaak andere belangen dan politici juist te informeren. Star blijven fokkers, dierhandelaren en onderzoekers  vasthouden aan het massaal gebruiken van proefdieren, volledig voorbijgaand aan de nieuwste ontwikkelingen en het enorme dierenleed dat ze veroorzaken. Zoals ook weer blijkt uit de woorden van de directie van de European Animal Research Association (EARA) en het Biomedical Primate Research Centre (BPRC).

Laat de boodschap helder zijn: we moeten stoppen met het testen van medicijnen op dieren. Mensen zijn geen apen of ratten van 70kg. Er is geen tekort aan apen of andere dieren voor de ontwikkeling van corona-vaccins en medicatie, er is een tekort aan innovatieve, dieren-respecterende wetenschappers en goed geïnformeerde beleidsmakers om de proeven op dieren te stoppen.