Zelfstandigenaftrek is maatschappelijk zeer verantwoord

Zo nu en dan wordt de vraag gesteld of de zelfstandigenaftrek niet teveel een instrument van inkomenspolitiek is geworden dat ‘marginaal ondernemerschap’ ondersteunt. Zelfstandigen zonder personeel zouden wel eens ten onrechte kunnen worden geholpen door de overheid. Voor de goede orde: met de zelfstandigenaftrek is jaarlijks 1,2 miljard gemoeid.

Gelukkig worden de positieve kanten van de rol die zelfstandig ondernemers zonder personeel  spelen in de economie steeds vaker erkend: zoals hun bereidheid risico’s te nemen, hun flexibiliteit en hun vermogen om zich snel aan te passen aan verschillende omstandigheden. EIM bevestigt in een recent rapport ‘Smering voor de nering’ dat zelfstandig ondernemers een belangrijke rol vervullen bij innovatie in het MKB. Maar de critici van de zelfstandigenaftrek benadrukken dat je pas een ‘echte’ ondernemer bent als je groeit. Ondernemers die er niet in slagen meer winst te maken dan het minimumloon krijgen via de zelfstandigenaftrek een verkapte inkomenssubsidie, zo stellen critici. Dit vind ik stemmingmakerij en schromelijk overdreven.

Het is vreemd dat de groei van het aantal zzp’ers nog steeds zo weinig wordt gezien als een emancipatiebeweging van zelfbewuste mensen die hun eigen weg kiezen. Negatieve connotaties als ‘dwangzelfstandige’ onder de dreiging van ontslag en ‘nepzelfstandigen’  en de ‘uitwassen van flex’ voeren nog steeds de boventoon. Wie er niet meteen in slaagt een fors inkomen te genereren mag zich in die visie al helemaal geen ondernemer noemen. Daarnaast loop je ook nog het risico dat rekenmeesters zich gaan beraden of je niet kan worden ontdaan van het fiscale voordeel dat je nog hebt.

De Sociaal Economische Raad heeft vorig jaar in een advies eindelijk erkend dat de rol en de bijdrage van zelfstandige ondernemers erg belangrijk is voor de toekomstige economische ontwikkeling. In een toenemend aantal bedrijfstakken wordt de flexibiliteit en de innovatie geleverd door vakmensen die opereren op basis van door hun zelf bewust gekozen sociale arrangementen. Bovendien draagt het bij aan hun arbeidsvreugde en levert het de samenleving sociale baten. Laagdrempelig ondernemerschap houdt ouderen langer aan het werk, geeft vrouwen meer kansen en bevordert de integratie van allochtonen. Ook dat rechtvaardigt dat publiek geld wordt ingezet voor de bevordering van het ondernemerschap.

Bestaan er dan geen ‘marginale ondernemers’ die er beter aan zouden doen het ondernemerschap op te geven of die er nooit aan hadden moeten beginnen? Jazeker, die zijn er nog te veel.  En ja, de zelfstandigenaftrek zou anders ingericht kunnen worden om winst maken te stimuleren en ambitieuze ondernemers volop kansen te bieden. Maar dat probleem los je helemaal niet op met een generieke verslechtering voor alle zelfstandig ondernemers of met een ontmoediging- en bezuinigingbeleid. Inspanningen om ondernemers tot betere ondernemers te maken liggen meer voor de hand.